بخشی از مقاله
چکیده :نقاشیخط مکتبی در هنر ایران است که از دهه 1340 شمسی در تهران پایه گذاری شد. در آثار نقاشیخط حروف و کلمات ،فارغ از معنی آنها به عنوان عنصری تزیینی، تکرار و ترکیب می شوند و ظرفیت بالایی در فرم اثر ایجاد می کند که این از خصوصیت فرمالیستی و هنر مدرن به شمار می آید. مقاله پیش رو که بر اساس مطالعات کتابخانه ای و روش توصیفی تحلیلی تدوین شده است می کوشد تا با بررسی خصوصیات مدرنیسم در نقاشیخط و فروش آثار نقاشیخط در حراجی ها ی هنرهای معاصر دنیا، نظری اجمالی بر جایگاه نقاشیخط در هنر معاصر دنیا داشته باشد.
مقدمه
ازقرن سیزدهم هجری، سیاه مشق نویسی به عنوان هنری انتزاعی و صرفاً بصری، فارغ از معنای نوشته ها و کلمات، توسط خوشنویسان آن دوران نظیر میرحسین ترک و میرزا غلامرضا اصفهانی به کار گرفته شد که تا کنون نیز بسیار مورد ستایش و استقبال هنرمندان قرار گرفته است. از آن زمان همواره وجه تصویری خوشنویسی مورد توجه قرار داشته تا اینکه در عصر حاضر، هنرمندان و نقاشان با به کارگیری عناصر نوشتاری و خوشنویسی به مثابه عناصر تجسمی ، مکتب »سقاخانه - 1 - « و مکتب » نقاشیخط « را به وجود آوردند.
» نقاشیخط « مکتبی است که در دهه ی 30 و 40 هجری شمسی در ایران به همت هنرمندان مکتب » سقاخانه « که از خط و خوشنویسی اسلامی در آثارشان استفاده می کردند و نیز هنرمندان خوشنویسی که به مدرنیسم و نوگرایی روی آورده بودند، به وجود آمد. نقاشیخط با بهره گیری از زبان امروزی و تثبیت شدن در هنر معاصر دنیا، باعث شناساندن بیشتر ظرفیت های خط اسلامی در سطح دنیا شده است. –1 سقا خانه، در لغت به معنای فرورفتگی کوچکی در دیوار مشرف به برخی گذرگاه هاکه در آن آب برای نوشیدن مردم گذاشته می شد و از نوعی حرمت دینی برخوردار بود. - معین ،1381، - 648
.1 انواع سبکهای نقاشیخط
به طور کلی بر حسب استفاده از نوع خط در نقاشیخط ما 2 نوع نقاشی خط داریم: یک نوع نقاشیخط آن است که خطوط به کار گرفته شده در آن از نوع خوشنویسی - کالیگرافی - اسلامی و یا خطوطی برگرفته از خوشنویسی اسلامی باشد. نوع دیگر نقاشیخط آن نقاشیخط هایی است که خطوط مورد استفاده در آن از نوع خطوط آزاد و دستنویس - هندلترینگ - 1 باشد. قباد شیوا در مورد تفاوت کالیگرافی و هندلترینگ معتقد است: »در تعریفهایی که در دایره المعارف ها شده و قابل استناد است، هندلترینگ را معادل دستنویس که هیچ ربطی هم به خوشنویسی ندارد و کالیگرافی را به معنای خطاطی آوردهاند.
وقتی خطاط، خوشنویسی یا خطاطی می کند می شود کالیگرافی. اگر شما با دست آزاد می نویسید میشود هندلترینگ.« غفوری منش در نقدی بر آثار نمایشگاه گروهی »پنجاه سال نقاشیخط« ایران، این آثار را این گونه قسم بندی میکند: »این آثار را میتوان به دو دسته تقسیم نمود: دسته نخست، آثاری که متکی بر زیبایی شناسی سنت خوشنویسی بار آمدهاند؛ تجربهایی که غالباً به دست هنرمندان خوشنویس شکل گرفته است. رسیدن به ترکیب بندیهای بدیع و دخالت در فرم شاکلههای حروف و کلمات در محدوده زیبایی شناسی سنت خوشنویسی، مهمترین رکن فعالیتهای این گروه به حساب می آید. - تصویر - 1 دسته دوم، تجربههای آزادی است که بر اساس خط پیش رفتهاند، نه خوشنویسی. خطوط در اینجا به نیت کاری تجسمی به کار رفتهاند.
