بخشی از مقاله
چکیده
زن مسلمان دارای حقوق انسانی از نظر حق مالکیت،ارث، تصمیمگیری و حق تعیین سرنوشت و انتخاب روش زندگی و نیز ازدواج بود. ولی بعد از رحلت پیامبر جامعه اسلامی دچار انحراف گشت و شیوه پیامبر در سطح اجتماعی رو به فراموشی رفته و برخی سنت های جاهلی رواج یافت. دوره امویان و عباسیان تیشه زدن به ریشه حیات انسانی زن آغاز گشت و تداوم یافت. - ایروانی، - 44 : 1384 و اینک زن مسلمان ایرانی در اثر بر خورد با فرهنگ غرب آن هم در سطح طبقات بالا و درباری ارزش های فراموش شده فرهنگ اسلامی را در فرهنگ غرب جستجو می کرد. زن غربی در عصر حاضر به دنبال کسب امتیازات و برابریهایی در زمینه حقوق انسانی از قبیل حق تحصیل، اشتغال، حق رأی، بالندگی و حضور سیاسی اجتماعی، مالکیت، تجارت، ارث، طلاق بود که قرنها از آن محروم بوده است. ساختار سنتی - مذهبی جامعه ایران نیزتحت تأثیر تحولات فکری و اقتصادی فرهنگ غرب دچار تغییر شد و سر آغاز این تغییر دوران قاجاریه بود.
تأثیر پذیری زنان از فرهنگ و ارزش های غرب در دوره پهلوی ها و با توسعه ایدئولوژی »تمدن بزرگ « به اوج خود رسید. در دهه های 1340 و 1350 نسبت به ایدئولوژی »تمدن بزرگ « واکنش های اجتماعی با جهت گیری های سکولار و مذهبی شکل گرفت و ارزش های غرب مورد انتقاد قرار گرفت و انقلاب اسلامی تحت تعالیم اسلامی سرآغاز احیای ارزش های فطری و انسانی زنان و مردان و منادی نجات زن و ارائه وجه انسانی به زن است. مقاله حاضر با روش اسنادی، کند و کاوی به ارزش های زنان در دوران معاصر از زمان قاجار تا زمان پهلوی و بعد از انقلاب داشته و در ادامه مطالعه مربوط به ارزش های زنان از نظر زنان اندیشمند و فرهیخته که در سال 1392 با روش مصاحبه عمیق انجام یافته آورده شده است.
مقدمه
در قرن 17 با مطرح شدن حقوق بشر و نشر اندیشههای ولتر، روسو و مونتسکیو، درباره حقوق فطری و طبیعی و غیر قابل سلب بشر در دوره روشنفکری و صدور اولین اعلامیه حقوق بشر بعد از انقلاب کبیر فرانسه مقررات آزادی زن به عنوان یک انسان فراهم شد و زن را همانند مرد موجودی انسانی معرفی کردند. انقلاب صنعتی با نیات سود پرستانه از کار ارزان زن به استقلال اقتصادی زنان انجامید. - ایروانی، - 1384 زن غربی با شعار و هدف نهضت فیمینیسم یعنی تساوی با مردان در عصر حاضر امتیازاتی را کسب کرده است ، این برابریها در زمینه حق تحصیل، اشتغال، حق رأی، بالندگی و حضور سیاسی اجتماعی، مالکیت، تجارت، ارث، طلاق و مواردی از این قبیل است این حقوق جزء حقوق انسانی هستند علاوه بر آن ها زن در این مبارزات حقی به نام آزادی جنسی کسب کرد، آنچه مرد همیشه از آن بهرهمند بوده است.
- همان: - 27 آزادی جنسی که در خدمت نظام صنعتی و ابزار تبلیغات قرار گرفت.. اما زن غربی با تمام حقوقی که کسب کرده بود مسأله اساسیاش حل نشد. مسأله زن غربی به ساخت تفکر اجتماعی غرب یعنی جهان بینی مادهگرا و نظام ارزشی مبتنی بر اصالت سود مربوط است - همان: - 28 جهانبینی فاقد معنویت قادر به ارائه اهداف ارزشمند انسانی بلند مدت به زنان نیست و تنها ملاک ارزش درباره زن، جذابیت جنسی اوست. - همان: - 29 آثار تحولات غرب بر جوامع مسلمان و وضعیت زن به عنوان بیرونی با زمینههای داخلی، از جمله حضور استعمارگران و فرهنگ غرب در پستهای کلیدی جامعه ومسافرت طبقات بالا و درباریان به اروپا عملی شده است. - ایروانی: 95 - 91 هدف از این بررسی مطالعه ارزش های زنان در دوران معاصر از زمان قاجار تا زمان پهلوی و بعد از انقلاب از طریق مطالعه اسنادی است در ادامه مطالعه ارزش های زنان از دیدگاه زنان فرهیخته و اندیشمند با انجام مصاحبه عمیق از 25 نفر از اساتید زن دانشگاه ها در سال 1392 مورد بررسی قرار گرفت.
روش تحقیق زنان در دوران قاجار
ساختار جامعه ایران تا دوران قاجاریه ساختاری سنتی - مذهبی بود. زنان موقعیت و منزلت پایینی داشته و در خارج از خانه مسئولیتی نداشتند. - زمانی، - 1388 در دوران قاجاریه در پی ارتباط ایران با کشورهای غربی، موقعیت اجتماعی زنان در پایتخت و شهرهای بزرگ در اثر ارزش های غربی دچار تغییراتی شد. - تکمیل همایون، - 1354 فعالیت سیاسی فعالیت زنان در دوره پیش از مشروطه تحت تأثیر علمای دینی و برای حفظ ارزش های مذهبی بوده و اندیشه های دینی عامل حضور سیاسی اجتماعی زنان محسوب می شده است.
- شیرودی، - 77 :1384 اولین دخالت سازمان یافته زنان ایرانی در فعالیت های سیاسی در بلوای نان 1277 - ه. ق - در اواخر قرن نوزدهم. و همچنین درمخالفت با امتیاز رویتر در سال 1872 و اعتراض توتون و تنباکو سال . - 1892-1891 - 1269 بود. mahdi - ، - 2004 در این دوره از مبارزه ملی، برخی از زنان روشنفکر متوجه می شوند که زنان، پتانسیل بالقوه برای فعالیت های سیاسی سازماندهی شده دارند. - - Ibid آموزش زنان آموزش در دوره قاجاریه به صورت سنتی و در مکتب خانه ها بود. گروهی از خانواده ها مانع تحصیل دختران بودند ولی گروهی نیز با گرفتن معلم یا فرستادن دختران به مکتب خانه به آموزش دختران و زنان اهمیت می دادند. - زاهد، - 1382 قبل از انقلاب مشروطه تعداد اندکی از زنان و دختران اعیان و اشراف می توانستند درس بخوانند و دختران طبقات پایین اجتماع به دلیل عدم توانایی مالی بی سواد بودند.
در زمان جنبش مشروطه زنان فارغ التحصیل از مدارس دخترانه که توسط مسیونر های مذهبی آمریکایی برای تبلیغ مسیحیت - پروتستان - و در جهت اهداف استعماری تأسیس شده بود با کسب علم از شرایط خود آگاه شدند. مدارسی نیز برای فرزندان مسلمان توسط روحانیان ایجاد شد. گسترش تاسیس مدارس دخترانه و علمآموزی دختران و زنان ایرانی از دستاوردهای انقلاب مشروطه بود. بعد از مشروطه به درخواست زنان ماده 19 متمم قانون اساسی تحصیل را برای همه اجباری و این اقدام راه را برای زنان باز کرد. - همان - فعالیت جدید اجتماعی زنان در این دوره زنان در نخستین حرکت ملی در جریان قتل گریبایدوف تا پایان خراب کردن سفارت روس نقش داشته و در دوران مشروطیت از پیشگامان مشروطه بودند.
از قیام ستارخان علیه استبداد حمایت کردند. در مسأله قروض از خارج و یا دفاع از مجلس، زنان چادر به سر با طپانچه های خود از جنوب شهر در میدان بهارستان جمع شده و برای عملی شدن خواست خود اصرار داشتند.. - تکمیل همایون، - 1354 از مسائل مهم این دوره مسأله حجاب بود. ناصرالدین شاه و روشنفکرانی که برای تحصیل یا امر دیگر به فرنگ سفر کردند، شیفته پیشرفت اروپاییان شده و به جای کشف رمز تحولات و ترقی آنها، به ظواهر زندگی توجه کردند. سرآغاز فکر رفع حجاب بعد از مشروطه و از درون مدارس تازه تأسیس بوده و با. تغییر لباس زنان از زنان درباری و حرمسرا شروع شده است.
- زاهد، - 1382 در انقلاب مشروطه که قانون اساسی آن در سال 1285 ه.ش به امضای مظفرالدین شاه رسید. بر اساس اصل هشتم قانون اساسی تمامی اهالی مملکت ایران دارای حقوق مساوی بودند. - جاراللهی، - 1372 در سال 1906، جنبش ملی موفق به تثبیت "برابری همه شهروندان در قانون" شد. با این حال، تعریف "شهروندی" شامل زنان نمی شد. آنها در طبقه بندی حقوقی به عنوان جنایتکاران، صغار و دیوانه قرار می گرفتند. - - Mahdi, 2004
