بخشی از مقاله
خلاصه
در کشور ما به لحاظ حضور در مسیر توسعه اقتصادی و با توجه به بحث خصوصی سازی، به نظر میرسد که حجم سرمایهگذاری در دورههای آتی روند رو به رشدی خواهد داشت، از طرفی سرمایه گذاران با توجه به عدم تقارن اطلاعاتی نیاز به معیارهایی دارند که بتوانند عملکرد را ارزیابی کنند تا به پیروی از آن اقدام به تصمیمات درست اقتصادی بگیرند، به همین دلیل این تحقیق از اهمیت خاصی برخوردار است. نتایج تحقیقات در اکثر کشورهای پیشرفته حاکی از آن است که سود حسابداری و جریانهای نقدی هر دو رابطه مثبتی با بازده کل سهامداران دارند.
ولی با افزایش عدم تقارن اطلاعاتی سود حسابداری رابطه کمتری نسبت به جریانهای نقدی در توضیح بازده کل سهامداران دارد. هدف اصلی در این تحقیق بررسی این امر بوده که آیا در ایران نیز با افزایش عدم تقارن اطلاعاتی، متغیرهای حسابداری در مقایسه با متغیرهای جریان نقدی در توضیح بازده کل سهامداران نقش مهمتری ایفا میکنند. که با بررسی اطلاعات مالی 51 شرکت پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران طی سالهای 1391 الی 1395 این نتیجه حاصل شد که با افزایش عدم تقارن اطلاعاتی ، متغیرهای حسابداری در مقایسه با متغیرهای جریان نقدی نقش کمتری در توضیح بازده کل سهامداران دارند .
.1 مقدمه
هدف اصلی گزارشگری مالی کمک به استفاده کنندگان جهت تصمیم گیری اقتصادی است بنابراین گزارشگری مالی و سیستم حسابداری نقش حیاتی در بازار سرمایه ایفا می کنند . بر این اساس تدوین کنندگان استانداردهای حسابداری می کوشند تا استانداردهایی بر قرار نمایند که اطلاعاتی سودمند ، مربوط و کافی در اختیار تصمیم گیرندگان قراردهد ایشان هدف اصلی حسابداری را تامین نیازهای اطلاعاتی بازار سرمایه عنوان می کنند .
بنابراین ارزیابی سودمندی اطلاعات حسابداری در ارزشیابی سهام یا مربوط بودن اطلاعات حسابداری به ارزش شرکت در تحقیقات اخیر مورد توجه زیادی قرار گرفته است یکی از کارکردهایی که برای حسابداری تعریف شده است ارائه اطلاعات مفید و سودمند برای سرمایه گزاران جهت تعین ارزش اوراق بهادار و کمک به تصمیمات آگاهانه آنها است. سود حسابداری و اجزای مربوط به آن از جمله اطلاعاتی محسوب می شود که درهنگام تصمیم گیری توسط افراد در نظر گرفته می شود . این رقم برمبنای ارقام حسابداری تعهدی محاسبه و شناسایی می شود . براساس رویکرد تعهدی در صورت تحقق درآمدها و وقوع هزینه ها می توان سود را گزارش کرد .
از آنجا که در مبنای تعهدیزومًال شناسایی درآمدها و هزینه ها همراه با دریافت و پرداخت وجه نقد نبوده، و در محاسبه سود نیز از پیش بینی ها و برآوردها استفاده می شود و از آنجاکه فروش و سود خالص جامعترین ارقام برای نشان دادن توان تولیدی یک شرکت است، بنابراین زمانی که مدیری بخواهد صورت های مالی را دستکاری کند ، محتمل ترین اقدام بالا بردن ارقام سود و فروش از طریق بیشتر نشان دادن درآمدها و کمتر نشان دادن هزینه ها است .شرکت های با مشکلات مالی مخصوصاً " بازدهی پایین فروش" سعی می کنند سود خود را دستکاری کنند .پس می توان انتظار داشت منفی بودن این نسبت یک محر ک برای دستکاری در صورت های مالی است.
.اختیار عمل مدیران در استفاده از اصول تحقق و تطابق و استفاده از برآورد و پیش بینی از جمله عواملی است که" کیفیت سود " را تحت تأثیر قرار می دهد . از یک طرف به دلیل آگاهی بیش تر آن ها از شرکت، انتظار می رود به گونه ای اطلاعات تهیه و ا رایه شود که وضعیت شرکت را به بهترین نحو منعکس کند . از طرف دیگر ممکن است بنا به دلائلی نظیر ابقا در شرکت، دریافت پاداش و سایر عوامل، مدیر خواسته و یا ناخواسته وضعیت شرکت را مطلوب جلوه دهد .
بنابراین کیفیت سود شرکت ها تحت تأثیر مبانی گزارشگری و صلاحدید مدیران آن ها قرار می گیرد . عدم تقارن اطلاعات میان سود ناشی از حسابداری تعهدی و جریان وجه نقد ایجاد شده در شرکت باعث می شود می تواند نتایج - تصمیم گیری - متفاوتی را نسبت به موضوع واحد سبب شود . در این تحقیق اطلاعات بخش نقدی و تعهدی سود حسابداری به عنوان متغیرهای توضیحی و ارزش بازار شرکت به عنوان متغیر وابسته مورد بررسی قرار گرفته اند تا میزان مربوط بودن اطلاعات سود به ارزش شرکت تعیین شود.
حسابداری تعهدی حق انتخاب قابل توجهی به مدیران در تعیین سود در دوره های زمانی متفاوت اعطا می کند . در واقع تحت این نوع از سیستم حسابداری، مدیران کنترل چشمگیری بر زمان تشخیص برخی اقلام هزینه از جمله هزینه های تبلیغات و مخارج تحقیق و توسعه دارند. اقلام تعهدی بیانگر تفاوت بین سود حسابداری و جزء نقدی آن است، که شامل تغییرات در موجودی کالا، حساب های دریافتنی و حسابهای پرداختنی است .در صورتیکه اقلام تعهدی مثبت بزرگ باشد، بیانگر این نکته است که سود حسابداری از وجوه نقد حاصل از عملیات واحد تجاری بسیار بیشتر است.
البته باید توجه داشت که این تفاوت به دلیل اعمال اصول حسابداری در مورد زمان و نحوه شناسایی درآمدها و هزینه ها - اصل شناخت درآمدها و اصل تطابق - است .اصول پذیرفته شده حسابداری در مورد زمان شناسایی و مبلغ درآمدها و هزینه ها به مدیران شرکت ها آزادی عمل نسبی داده است و وقتی که مدیران سود حسابداری را به مبلغی بیش از وجوه نقد حاصل شناسایی می کنند، اقلام تعهدی ایجاد می شوند. یک عامل بنیادی در آزمون مدیریت سود در شرکت ها، تخمین عامل اختیار و اعمال نظر مدیران در تعیین سود است .
یکی از اهداف اساسی وضع استانداردهای حسابداری این است که استفاده کنندگان بتوانند با اتکا بر صور تهای مالی تصمیماتنسبتاً مربوط و صحیحی اتخاذ کنند .پس نیاز حرفه حسابداری به آن شیوه از گزارشگری است که منافع تمام استفاده کنندگان بصورتی مطلوب رعایت شود .از سوی دیگر مدیران برای رسیدن به اهداف خاصی که منطقا منافع عده ای خاص را تامین می کند ممکن است سود را طوری گزارش کنند که با هدف تامین منافع عمومی استفاده کنندگان مغایرت داشته باشد .
حسابرسان وظیفه دارند از طریق بررسی انطباق صورت های مالی با چارچوب مشخص شده در استانداردهای حسابداری بر مطلوبیت صور تهای مالی صحه بگذارند .در حالی که انعطا ف پذیری موجود در استانداردهای حسابداری نیز در بعضی از موارد برای انتخاب روش حسابداری بر قضاوت حرفه ای حسابداران تاکید کرده است .در واقع مشکل از آنجا ناشی می شود که مدیریت سود در بعضی مواقع باعث گمراه کننده شدن صور تهای مالی می شود، در حالی که صورت های مالی از نظر قرار گرفتن در چارچوب استانداردهای حسابداری مشکلی نداشته و حسابرسان از این نظر نمی توانند بر صورت های مالی اشکالی بگیرند.
از دیدگاه نظری، دارایی ها، بدهی ها و سود به میزان زیادی بر اساس جریان های نقدی واقعی مورد انتظار اندازه گیری می گرد ..بدهی ها بر اساس ارزش فعلی پرداخت های مورد انتظار آتی اندازه گیری می شوند و سود با عنوان تغییر ایجاد شده در جریان های نقدی مورد انتظار بیان می شود. اقلام ترازنامه و صورت سود و زیان که بر مبنای حسابداری تعهدی اندازه گیری می شو ند، مبنای سنجش کارایی شرکت و پیش بینی فعالیت آتی واحد تجاری و پرداخت سود سهام را فراهم می کند، ولی به لحاظ اعمال نظر مدیریت بر اندازه گیری سود از طریق به کارگیری رویه های متنوع حسابداری ، اعتبار اندازه گیری آن کاهش یافته و گزارشگری جریانهای نقدی الزامی شده است .
برای یک واحد تجاری سودآور با در نظر گرفتن مفاهیم مختل سود آوری و توان ایفای تعهدات ، امکان ورشکستگی وجود دارد ، بنابراین تفاوت بین سود خالص و جریان های نقدی حاصل از فعالیت های عملیاتی، حائز اهمیت است .تحقیقات نشان می دهد اجزای نقدی و تعهدی سود دارای نتایج متفاوتی در مورد پیش بینی سودهای غیرعادی و ارزش شرکت است، بنابراین تفکیک سود به دو جزء تعهدی و نقدی به پیش بینی سودهای غیرعادی کمک و ارزش بازار سهام را توجیه می کند - کنگ و همکاران، . - 2011
یکی از اساسیترین مسائل اقتصادی تخصیص بهینه منابع به سمت سرمایه گذاریهای پر بازده با ریسک منطقی است. برای این مهم نیاز به معیارهای ارزیابی عملکرد میباشد که بعضی از این معیارها به متغیرهای جریان نقدی و بعضی به محتوای اطلاعاتی متغیرهای حسابداری تاکید میکنند. تحقیقاتی که توسط فریمن - 1998 - و هریس و استور - 1991 - انجام شده همگی حاکی از آن است که سود نسبت به جریانهای نقدی دارای محتوای اطلاعاتی بالاتری است.
