بخشی از مقاله
چکیده
»خانواده« هسته مرکزی اجتماع و مهم ترین منبع تأمین سلامت، امنیت، پویاییجامعه و در عین حال عمده ترین عرصه مولّد انواع چالش ها و نارسایی های اجتماعی است. از سویی »نظام اسلامی« و والی مسلمین به منزله پدر جامعه، امین و نگهبان حقوق جامعه در گسترده حیات فردی و اجتماعی است.بدیهی است کنکاش از مسئولیت های متقابل این دو نهاد بنیادین، زمینه ساز پویایی و کارکردهای موفق تر »خانواده« و »نظام« خواهد بود.
پرسش اصلی مقاله حاضر که با روش توصیفی، تحلیلی- سیستمی نگارش یافته، کنکاش از چگونگی این روابط متقابل است. دستاورد مقاله حاضر آن است که آگاهی بخشی به خانواده در حوزه امور اعتقادی، معنوی، فرهنگی و... ؛ تأسیس سیاست های کلان در حمایت از نظام خانواده اسلامی؛ کشف و شکوفایی استعدادهای آحاد خانواده؛ نهادینه سازی سبک زندگی اسلامی در خانواده؛ حمایت از اقتصاد خانواده؛ تامین نشاط و پویایی خانواده؛ جلب عواطف و اعتماد خانواده نسبت به نظام اسلامی از مهم ترین رسالت های نظام اسلامی نسبت به خانواده؛ و از سویی: آگاهی خانواده نسبت به اهداف میانی و نهایی نظام اسلامی در قلمرو امور فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی، سیاسی، بین المللی و... ؛ وفاداری خانواده نسبت به اهداف و مصالح نظام، نظارت خیرخواهانه خانواده بر نظام اسلامی نیز از اساسی ترین مسئولیت های خانواده نسبت به نظام است.
-1مقدمه و بیان مسئله:
خانواده، هسته مرکزی اجتماع و مهم ترین منبع تامین سلامت، امنیت، پویایی و سعادت جامعه و در عین حال عمده ترین عرصه ایجاد انواع چالش ها، نارسایی ها و مشکلات اجتماعی است. خانواده کانون خصوصی است که می تواند مولّد پیام های فراگیر، عمومی و اجتماعی بسیار باشد، زیرا کودکان و نوجوانان، نسل های بعدی جامعه هستند و نحوه رشد و پرورش آنها، سرنوشت آینده جامعه را رقم می زند.
خانواده، کهنترین و اصیلترین نهاد اجتماعی در پیشینه تاریخ بشری است. به طوری که در جوامع اولیه، خانواده، همه کارکردها و مسئولیت های برخاسته از سایر نهادهای جامعه را تامین می نمود، مانند ساماندهی کار و حرفه، نظارت اجتماعی، تامین امنیت و ...؛ لیکن با پیچیده تر شدن تدریجی جامعه و مطرح شدن ضرورت ها و نیازهای جدید، زمینه شکل گیری نهادهای مستقل یکی پس از دیگری رخ نمود.
از این رو تامین مصالح عمیق خانواده در حوزه های وسیع اعتقادی، اخلاقی، اجتماعی، حقوقی، اقتصادی، ملّی، سلامت جسم و روان و ... صرفاً به عهده آحاد جامعه نبوده و به تنهایی از سوی ایشان قابل تدارک نیست و اصولاً نظام های سیاسی بر اساس اصولی که در قانون اساسی کشورها و پیرو آن در قوانین موضوعه و عادی کشور پیش بینی می شود، مسئولیت ها و دغدغه هایی نسبت به مسائل عالی کشور که در نهایت بازگشت به سعادت و ترفیع جامعه نموده و موفقیت و تعالی نظام سیاسی را در پی خواهد داشت، به عهده می گیرند.
چنانچه »خانواده« نیزمسئولیت هایی نسبت به »نظام سیاسی« به عهده دارد و باید در راستای تعالی جامعه و نظام سیاسی کشور بکوشد. در اصل دوم و سوم قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران بخشی از مهم ترین وظایف دولت جمهوری اسلامی نسبت به خانواده استدراک می شود. - نظرپور، 1389، ص - 47 آنچه در این مقاله به عنوان پرسش اساسی مدنظر است، کنکاش از مسئولیت ها و رسالت های متقابل خانواده و نظام اسلامی نسبت به یکدیگر است.
-2مسئولیت های»نظام اسلامی« نسبت به »خانواده«
در نظام حقوقی اسلام، حقوق متقابلی بین مردم و حاکم و نظام اسلامی تبیین شده است، چنانچه علی - ع - در این زمینه فرموده اند: »ای مردم برای من بر شما حقی است و برای شما بر من حقی؛ حق شما بر من این است که شما را نصیحت کنم... و شما را تعلیم دهم تا نادان نمانید.« - نهج البلاغه، خطبه - 216 برآیند عقلانیت بشری که در افکار فلاسفه کلاسیک مانند افلاطون، ارسطو، فارابی و ... منعکس شده، آن است که غایت حکومت، تحقق خیر و فضیلت و رستگاری انسان است و این مهم، افسون بر استقرار نظم و امنیت، به صیانت از حقوق افراد و مددرسانی به شهروندان در نیل به فضایل عالی انسانی نیز نیازمند است. - نیازی، 1389، ص - 20
از سوی دیگر کارکرد خانواده در جامعه- که سر انجام در سعادت و شقاوت نظام اسلامی منعکس می شود- همانند کارکرد یک سلول در پیکر موجود زنده است، که هر چه سلول ها سالم تر، نیرومندتر و پویاتر باشند، مجموعه پیکر موجود زنده از سلامت، نیرومندی و پویایی افزون تری بهره مند خواهد بود. از این رو هرچه خانواده از سلامت، پویایی و موفقیت بیشتری برخوردار باشد، جامعه سالم تر و پویاتر و نظام سیاسی از ضریب موفقیت و کارآمدی بیشتری برخوردار خواهد بود. - آژیر، 1390، ص - 12
علی علیه السلام می فرمایند: »خدایا تو می دانی آن چه از ما رفت، نه به خاطر رغبت در قدرت بود، و نه از دنیای ناچیز، خواستن زیادت، بلکه می خواستیم نشانه های دین به جایی که بود بنشانیم. اصلاح را در شهرهایت ظاهر گردانیم، تا بندگان ستم دیده ات را ایمنی فراهم آید و حدود ضایع مانده ات اجرا گردد. - « نهج البلاغه، خطبه - 131 اینک با کنکاش در منابع دینی و اندیشه فرهیختگان دین پژوه در ذیل به اساسی ترین تکالیف »نظام اسلامی« نسبت به »نظام خانواده« اشاره می شود:
-1-2آگاهی بخشی به خانواده در حوزه امور معنوی، اخلاقی، فرهنگی، اجتماعی، حقوقی، اقتصادی و ... در راستای تحقق خانواده متعالی دین. خانواده، نخستین مبدأ فراگیری مهارت های علمی و کاربردی فرزندان یک جامعه است و این آگاهی ها، بصیرت ها و آموزش ها، همان زیرساختی است که هرچه عمیق تر، پیوسته تر و با بصیرت بیشتر، به همراه درک نیازها و چالش های افراد در جامعه باشد، توانایی ها و کارکردها و رشد مطلوب جامعه بیشتر فراهم شده و مولّفه های خانواده متعالی اسلامی بیشتر فراهم می شود.
