بخشی از مقاله
چکیده:
اگر تمدن را مجموعه ای از دست آورهای مادی و معنوی یک جامعه بدانیم جامعه در صورتی به مولفه های تمدنی و فرهنگی آراسته می شود که نهاد و سازمان های اجتماعی موجود در آن، در راستای تحقق مولفه ها و عناصر تمدن ساز حرکت نمایند. تمدن را انسان ها می سازند و خانواده نخستین نهاد اجتماعی است که مسئولیت خطیر ساخت شخصیت افراد را بر عهده دارد. جامعه برخوردار از فرهنگ و تمدن اسلامی- ایرانی برآیند وجود خانواده های متمدن و با فرهنگ است. از آن جا که شخصیت افراد در درجه اول در درون خانواده شکل می گیرد آگاهی والدین نسبت به مسئولیت های خود در قبال فرزندان در راستای تحقق تمدن اسلامی- ایرانی حائز اهمیت فراوان است.
در روزگار ما برخی خانواده ها بخشی از مسئولیت خطیر خود را فراموش کرده یا آن را در درجه چندم اهمیت قرار داده اند. بخشی از خانواده های حتی متدین و مذهبی با وجود اعتقادات دینی و التزام عملی به آن ها، فرزندانی سست ایمان یا بی ایمان، تربیت و تحویل جامعه داده اند. مشاهده برخی جوانان بی توجه به واجبات دینی اعم از نماز، روزه، پوشش اسلامی، حلال و حرام ها، در طیف خانواده های مذهبی نشان از این واقعیت دارد.
بی مبالاتی در این امور منشأ بسیاری از ناهنجاری های اجتماعی و قانون گریزی ها در عرصه های مختلف حیات فردی و اجتماعی و در حیطه های فرهنگ، سیاست و اقتصاد شده است. سوال تحقیق این است که: مسئولیت تربیت معنوی فرزندان، بر پایه آموزه های اسلامی، از چه منزلت و اهمیتی برخوردار است و چگونه می توان این مهم را در کانون توجه والدین قرار داد؟ در این پژوهش به این سوالها پاسخ داده شده است: تربیت چیست و از چه جایگاهی در آموزه های اسلامی برخوردار است. عوامل تاثیر گذار بر تربیت در دنیای جدید کدامند. اهمیت تربیت دینی در عصر حاضرچیست. علل غفلت یا کم توجهی خانواده ها به تربیت دینی فرزندان چیست. راهکارهای توجه دادن والدین به مسئولیت خود دربرابر تربیت معنوی فرزندان کدامند. حقوق فرزند بر والدین از منظر امام سجاد - ع - چیست.
مقدمه و بیان مسئله
اگر تمدن را مجموعه ای از دست آورهای مادی و معنوی جامعه بدانیم یک جامعه در صورتی به مولفه های تمدنی و فرهنگی آراسته می شود که نهاده و سازمان های اجتماعی موجود در آن در راستای تحقق مولفه ها و عناصر تمدن ساز حرکت نمایند. تمدن را ا ها می سازند و خانواده نخستین نهادی اجتماعی است که مسئولیت خطیر ساخت شخصیت افراد را بر عهده دارد. جامعه برخوردار از فرهنگ و تمدن اسلامی- ایرانی برآیند وجود خانواده های متمدن و با فرهنگ است. از آن جا که شخصیت افراد در درجه اول در درون خانواده شکل می گیرد آگاهی والدین نسبت به مسئولیت های خود در قبال فرزنداندر راستای تحقق تمدّن اسلامی- ایرانی حائز اهمیت فراوان است.
ایران اسلامی بعد از انقلاب شکوهمند اسلامی در فرآیند ایجاد تمدن نوین اسلامی- ایرانی قرار گرفته است اما این مهم تنها در صورتی جامه واقعیت بر تن می پوشد که همه قوانین، اسناد بالادستی و راهبردی، برنامه ریزی ها، سیاست ها از یک سو و همه افراد جامعه از سوی دیگر، در درون این گفتمان قرار گرفته، نقش خود را شناخته و آن را به خوبی ایفا نمایند. ایجاد تمدن اسلامی- ایرانی نتیجه از بین بردن استعمار خارجی و شکستن استبداد داخلی، ایجاد نظام اسلامی، قانون اساسی برگرفته از قوانین اسلام، تشکیل دولت اسلامی، کشور اسلامی و امت اسلامی است و آن چه در ایران اتفاق افتاده در همین راستا قرار دارد و اکنون در مرحله تشکیل دولت اسلامی هستیم.
اگر یک دولت بتواندتقریباً60 درصد از ظرفیت های علمی، اجتماعی، فرهنگی و دینی مندرج در قانون اساسی را عملیاتی سازد باید گفت دولت اسلامی شکل گرفته است اما هنوز تا تحقق این مهم راه بسیار است. جامعه اسلامی همراه با پیشرفت مادی و معنوی، محصول عملکرد درست افراد جامعه در تمامی فعالیت های فردی و اجتماعی است. نقش خانواده در فرآیند تمدن سازی، همان مسئولیت خطیر تربیت فرزندان آگاه، عالم، با انگیزه، متدین و رشدیافته است. تمدن اسلامی- ایرانی محصول فرزندانی است برخوردار از جهان بینی دینی، که هدف زندگی را خوب شناخته، با تکیه بر آموزه های اسلامی و با اعتماد به توانمندی های داخلی، نقش خود را در هر فعالیتی به خوبی ایفا نمایند، خواه در عرصه فعالیت و کار، خواه در عرصه دانش و تولید علم و خواه در عرصه فرهنگ، اقتصاد و تجارت.
از آن جا که انسان معیار در قرآن کریممزیّن به مثلث آگاهی، ایمان و عمل صالح است - زکوی،1390، صص:. - 82-59 تمدن اسلامی، بر خلاف تمدن برآمده از فرهنگ لیبرال، تمدنی است که هم بر پیشرفت مادی توجه دارد و هم به رشد و اعتلای معنوی جامعه. آبادانی دنیا، و رشد شاخص های رفاه در آن را در راستای آبادانی آخرت دنبال می کند. خانواده نخستین و اصلی ترین نهاد اجتماعی است که مسئولیت تربیت چنین انسان هایی را بر دوش می کشد. در روزگار ما برخی خانواده ها بخشی از مسئولیت خطیر خود را فراموش کرده یا آن را در درجه چندم اهمیت قرار داده اند.
به نظر می رسد تربیت معنوی فرزندان از سوی برخی والدین، چندان مورد توجه نیست و یا آن را ساده انگاشته اند. بخشی از خانواده های حتیمتدیّن و مذهبی با وجود اعتقادات دینی و التزام عملی به آن ها، فرزندانی سست ایمان یا بی ایمان، تربیت و تحویل جامعه داده اند. مشاهده برخی جوانان بی توجه به واجبات دینی اعم از نماز، روزه، پوشش اسلامی، حلال و حرام ها، در طیف خانواده های مذهبی نشان از این واقعیت دارد. بی مبالاتی در این امور منشأ بسیاری از ناهنجاری های اجتماعی و قانون گریزی ها در عرصه های مختلف حیات فردی و اجتماعی ودر حیطه های فرهنگ، سیاست و اقتصاد داشته است.
پیشرفت مادی و رشد اقتصادی و به فضا فرستادن سفینه و ساخت موشک های دوربرد و استفاده از سلول های بنیادی در درمان برخی بیماری ها و مانند آن نشان از پیشرفت نسبی جوانان این مرزو بوم دارد اما تمدن اسلامی باید در حوزه فرهنگ، اخلاق و تدین نیز همپای پیشرفت مادی ارتقاء یابد در حالی که شواهد فراوانی از ایستایی در عرصه اخلاق، معنویت و پارسایی در سطوح مختلف جامعه از مدیران گرفته تا مردم کاملاً مشهود است.
به همین جهت انقلاب اسلامی هنوز در مرحله تشکیل دولت اسلامی به معنای عمل حداکثری به ظرفیت های مادی و معنوی مندرج در قانون اساسی راهی طولانی در پیش دارد. سوال تحقیق این است که: مسئولیت تربیت معنوی فرزندان، بر پایه آموزه های اسلامی، از چه منزلت و اهمیتی برخوردار است و چگونه می توان این مهم را در کانون توجه والدین قرار داد؟ این سوال با پاسخ به سوالات فرعی زیر مورد بررسی قرار خواهد گرفت:
-1 تربیت چیست و از چه جایگاهی در آموزه های اسلامی برخوردار است؟
-2 عوامل تاثیر گذار بر تربیت در دنیای جدید کدامند؟
-3 اهمیت تربیت دینی در عصر حاضرچیست؟
-4 علل غفلت یا کم توجهی خانواده ها به تربیت دینی فرزندان چیست؟
-5 راهکارهای توجه دادن والدین به مسئولیت خود دربرابر تربیت معنوی فرزندان چیست؟ .
-6حق فرزند بر والدین از منظر امام سجاد - ع - کدامند؟
