بخشی از مقاله
چکیده
سبک زندگی اسلامی هدف را برای فرد روشن می کند و مایه تسلی در شرایط دردناک و تهدید کننده می شود. از طریق سبک زندگی اسلامی است که انسان در می یابد بین او و خداوند رابطه وجود دارد و این رابطه یا از راه قلب یا از راه عقل و یا به وسیله اجرای مراسم و اعمال مذهبی برقرار می شود. مذهب و معنویت به عنوان سپری در برابر مشکلات و ناراحتی های افراد قرار گرفته و موجب کاهش اختلال روانی و ارتقاء سطح سلامت روانی افراد می شود.
این مقاله با هدف تبیین ارتباط سلامت روان خانواده و سبک زندگی اسلامی تدوین یافته است. همانطور که واضح و مبرهن است، خانواده اولین جایی است که نوزاد آدمی پا به عرصه وجود می گذارد و تعامل و هم اندیشی اجتماعی شدن را در آنجا و از دامن مادر می آموزد و به همراه سایر اعضای خانواده پرورش می یابد.
به همین دلیل لازم است والدین و سایر اعضای خانواده در پرتو آموزه های اسلامی با تحولات جسمانی و روانی یکدیگر و روش ها و اصول تربیت و ارضای نیاز ها آشنا باشند تا بتوانند سلامت روانی و تربیت انسانهای سالم از بعد روانی جسمی و ذهنی را تامین کرده و افرادی پر طراوت و با امید پرورش داده و وسیله جامعه ای سالم را پایه گذاری کنند. در پژوهش حاضر، سعی شده ارتباط مستقیم سلامت روان خانواده و سبک زندگی اسلامی به صورت جدی و با روش تحلیلی و توصیفی مورد بررسی قرار گیرد.
مقدمه
موضوع سبک زندگی و مباحثی در این زمینه، تقریبا از آغاز قرن بیستم میلادی به ادبیات جامعه شناسان و روانشناسان اجتماعی و حوزه مطالعات فرهنگی وارد شد. مدتی است در مجامع علمی ما به ادبیات ویژه این موضوع توجه شده و طبیعی است که به اقتضای اسلامی بودن جامعه ایرانی، بر سبک زندگی اسلامی تاکید ویژه ای شود. انسان از نخستین روزهای حضور خود بر عرصه خاک و از همان لحظههای آغازین شکوفایی جوانههای تأمل و اندیشه بر شاخسار حیات دنیایی به خوبی دریافته است که تشکیل خانواده و گزینش همسر بهترین و منطقیترین راه برای تبلور سکون و کسب آرامش و مطمئنترین سکوی پیشرفت و بالندگی است.
این امر نشانگر این حقیقت است که نیاز به خانواده، یکی از اساسیترین و طبیعیترین نیازهای انسان به شمار میآید. بسیاری از مشکلات روانی و خستگیهای جسمانی حاصل از فعالیتهای زندگی روزمره توسط یک خانواده و همسر مناسب، التیام یافته و برطرف میگردد. به همین دلیل خانواده یگانه سازمان اجتماعی است که از دیرباز، عمومیت و دوام ویژهای در زندگی بشر داشته است.
تامین و حفظ سلامتی یکی از اهداف عالی انسان است که می تواند از طریق ابعاد سه گانه بهداشت جسمی، روانی و اجتماعی حاصل شود. اما هرگاه از موضوع سلامتی سخن به میان آمده است، عموماً بعد جسمانی آن مدنظر قرار گرفته و به سایر ابعاد به ویژه بعد روانشناختی آن توجه کافی نشده است. سلامت روان شاخه ای از علم بهداشت است که با پیشگیری از اختلال های روانی و حفظ شیوه های بهینه زندگی و بهداشت عاطفی سر و کار دارد.
آموزه های اسلامی ما، روش کامل و جامعی را برای تأمین سلامت روان و علاج بیماریهای روانی و مشکلات انسان به ارمغان آورده است که از ایمان به خدا و ایمان به وحدانیت او سرچشمه میگیرد؛ زیرا ایمان به خداوند متعال، اساس سلامت روان است که در اسلام از آن به حُسن خُلق تعبیر میشود و پایهای برای ایجاد شخصیت بهنجار است که در نهایت اعتدال و توازن قرار دارد.
بر این اساس، اسلام شاخصهایی را برای تأمین سلامت روان انسان، تعیینکرده است که در ایمان به خداوند متعال و یکتایی او، تقوی و پرهیزکاری و برخوردار بودن از خصال مثبت و مفید و بهکارگیری آنها در همه جنبههای زندگی خلاصه میشود. بنابراین شناخت اسلام و پیروی از همه جوانب آن عقیده، احکام، عبادات و اخلاق، روان انسان را تزکیه نموده و شخصیتش را پرورش میدهد. همچنین راه صحیح و سالم را به او میشناساند تا دریابد که با پایبندی به آن و پیروی از فرامین الهی میتواند از درجهی بالایی از سلامت روان و اعتدال و توازن در شخصیتش برخوردار شود و به این ترتیب به رشد و کمال خود و سعادت و خوشبختی دنیا و آخرتش دست یابد.
.1 مفهوم خانواده از دیدگاه اسلام
دانشمندان جامعه شناس در تعریف خانواده می گویند: »خانواده عبارت از مجموعه ای است که رابطه جنسی نیرومندی آن را پدید می آورد. و این رابطه از چنان نیرویی برخوردار است که زمینه پیدایش و تربیت کودکان را فراهم می سازد.
بر اساس این نظریه خانواده صرفاً شامل دو همسر است که رابطه جنسی آنان را گرد هم آورده است و نه چیزی غیر از این.
اما مردوک به مفهوم خانواده وسعت بخشیده و آن را شامل فرزندان این زوج دانسته است. او می گوید: »خانواده یک واحد اجتماعی است که نشانه های آن اقامت مشترک در یک مکان، همکاری اقتصادی و پذیرش مسئولیت پیدایش فرزندان که حداقل شامل دو شخص رشد یافته از دو جنس مخالف است و لااقل یک فرزند که نتیجه این رابطه این پدر و مادر باشد
به نظر بعضی اسلام در تعریف خانواده تعریف ویژه ای ندارد. همانگونه که در سایر موضوعات جانبی نیز نظر بخصوصی نداشته است، و تنها در پی لغت عرف عام مردم است. و هر چه را عرف بیان کند، اسلام آن را تأیید می کند. بنابر این نظریه خانواده شامل زوجین، فرزندان و خویشاوندان ایشان است و با این معنا همسویی دارد. اسلام برای تمام افراد در مقابل خانواده، قوانین و سنت هایی اعم از حقوق و مسئولیت های اقتصادی و تربیتی وضع کرده و ایشان را ملزم به انجام آن ها ساخته است.
در نگاه تعالیم سازنده اسلام، خانواده کانونی مقدّس، مبارک و مورد رضایت حق تعالی تلقّی شده و مورد ستایش و تمجید خداوند متعال قرار گرفته است. پیامبر اسلام - ص - میفرمایند: »در اسلام هیچ بنیانی پیش خداوند محبوبتر و ارزشمندتر از بنیان تشکیل خانواده و بنیان ازدواج نیست
