بخشی از مقاله
چکیده
خلیفه اول دختر پیامبر را از حقوق مالیش منع کرد و فدک زمین بخشیده شده به او در زمان پیامبر، از شاخص ترین این حقوق است. فاطمه - س - شهودش را بر آن اقامه کرد که توسط حکومت رد شد و از باب طلب ارث وارد شد که طرح خبر نفی ارث انبیاء از سوی خلیفه اول، سبب نزاعی دامنه دار میان آن دو گشت. فاطمه - س - در مواضع گوناگون به رد این خبر پرداخته، آن را کذب نامید و میراثش را مطالبه کرد و چون به نتیجه نرسید با خشم از وی جهان را ترک گفت. بررسی این خبر از نگاه مصطلح الحدیث و فقه الحدیث، میزان صحت آن را مبین میسازد و آن را در طبقه احادیث مجعول قرار می دهد .
واژگان کلیدی: حدیث، ارث، فاطمه - س - ، فدک
طرح مسئله
- 1 اهمیت موضوع
خلیفه اول با بیان حدیث نفی ارث از انبیاء میراث دختر پیامبر را از وی گرفت و اهل سنت تاکنون معتقد به صحت این خبر و تعمیم آن به کل انبیاء و درستی رفتار حکومت وقت با فاطمه - س - هستند و این مخالف عقیده شیعه در نگاه سیاسی حکومت سقیفه به جریان فدک و حقوق فاطمه - س - در این موضوع است. داوری و نتیجه گیری صحیح در مورد این خبر، پرده از حقیقت برداشته، ساحت رسول االله را از این جعل مبرا کرده و بر حقانیت دختر پیامبر صحه می گذارد.
- 2 سوال اصلی
خبر نفی ارث از انبیاء، از نظر فقه الحدیثی و علم الحدیثی چه جایگاهی در اخبار نبوی دارد؟
- 3 پیشینه
شیخ مفید رساله ای در مورد جعلی بودن این حدیث نوشته که در عده الرسائل وی چاپ مکتبه المفید، قم، صفحه 185 آمده است و دو نسخه خطی آن در کتابخانه آیت االله مرعشی نجفی به شماره های 255 /20و /14 78 موجود است. در این رساله صرفا بررسی دلالی خبر انجام شده است. مقاله ارزیابی حدیث نحن معاشر الانبیاء لانورث، از قاسم بستانی در مجله شیعه شناسی، شماره 20 و مقاله بررسی تحلیلی انتقادی حدیث لانورث از خالد غفوری در مجله کوثر معارف ، شماره 15 و سال 89 ، از پیشینه های موضوع هستند لکن ما در این پژوهش با رویکردی متفاوت از آنها که همان نگاه مصطلح الحدیثی و تاریخی با تکیه بر فاطمه - س - است ، به بحث پرداخته ایم.
- 4 روش تحقیق
در این مقاله روش تحقیق به صورت توصیی تحلیلی بوده است. اطلاعات به شکل کتابخانه ای جمع آوری شده و به صورت توصیفی تحلیلی نوشته شده است .
1مقدمه
فدک سرزمینی آباد در سراشیبی خیبر با چشمه ای پر آب و منطقه وسیع کشاورزی و قلعه ای مهم بود و هم اکنون شهری در نزدیکی شمال مدینه است که الحایط نامیده می شود - حموی، 1906، ج4، ص. - 238 درختان خرمای فدک چنان بود که با نخلهای کوفه در قرن شش برابری می کرد - ابن ابی الحدید، 1409، ج16، ص - 236 و حاجیان خرمای آن را برای تبرک میگرفتند - همان، ص. - 217پیامبر اسلام در ماه محرم یا جمادی الاول سال هفتم هجری - ابن اثیر، 1415، ج2، ص - 216 به سمت یهودیان خیبر حرکت کرد. مسلمین قلعه های خیبر را فتح کردند و قلعه مرحب بن حارث که از همه محکمتر بود به دست علی - ع - گشوده شد.
پس از این فتح یهودیان تسلیم شدند و قرار بر این شد که تا زمان سکونت آنها در خیبر سالانه نیمی از محصول آن را به پیامبر بدهند - طبری، بی تا، ج2، ص. - 112 اهل فدک به یهودیان خیبر اعلام همکاری کرده بودند لکن چون پیروزی مسلمین را مشاهده کردند پیکی نزد رسول خدا فرستادند که با ما نیز همانند اهل خیبر رفتار کنید تا با دادن نصف درآمد صلح کنیم. پیامبر پیشنهاد آنان راپذیرفت و از آنجا که فدک بدون حمله نظامی فتح شد خاص ایشان گردید - جوهری، بی تا، ص-97 طبری، بی تا، ج3، ص. - 95قرآن کریم می فرماید: یسئلونک عن الانفال قل الانفال الله و الرسول - انفال - 1/ و اعلموا انما غنمتم من شیء فإن الله خمسه و للرسول و لذی القربی و الیتامی و المساکین و ابن السبیل - انفال - 41/ و ما افاء االله علی رسوله منهم فما اوجفتم علیه من خیل و لارکاب و لکن االله یسلط رسله علی من یشاء و االله علی کل شی قدیر - حشر. - 6/
قرآن کریم میان غنیمت و فیء و انفال تفاوت گذاشته است. از غنایم جنگی 15 و از فیء و انفال تمام آن مخصوص خدا و رسول است. فیء چیزهایی است که بدون جنگ گرفته شود. خیبر با جنگ گرفته شد و مشمول غنیمت است که 15 آن به پیامبر اختصاص می یابد و فدک بی هیچ جنگ و لشکرکشی فتح شد ومشمول فی ء و انفال میباشد که کلاً خاصه رسول خدا خواهد بود - استادی، 1383، ص - 34 و این همان چیزی است که آیات فوق بیانگر آن هستند.در مورد غنیمت باید گفت کسب چیزی بدون زحمت است - زبیدی، 1396، ج9، ص-7 ابن منظور، 1416، ج10، ص. - 133 پیرامون ذی القربی امام سجاد - ع - به مردی شامی فرمود: آیا این آیه را خواندهای؟ گفت: بله،
