بخشی از مقاله
چكيده
در اين مطالعه با بكارگيري شواهد تاريخي و داده هاي دستگاهي صد سال اخير، صفت لرزه خيزي مناطق مختلف فلات ايران مورد ارزيابي قرار مي گيرد. با توجه به گسل هاي فعال و الگوي لرزه خيزي ايران، مناطقي كه در آنها احتمال فعاليت لرزه اي وجود دارد و وقوع زمين لرزه مخرب در آينده امكان پذيرتر است، مورد بحث قرار مي گيرند. سپس خصوصيات ديناميكي زمين لرزه هاي مناطق مختلف كشور مورد مطالعه قرار مي گيرند. در نهايت فعاليت پسلرزه هاي زمين لرزه هاي مخرب مورد ارزيابي قرار مي گيرند. خلاصه نتايج را مي توان بصورت زير جمع بندي نمود.
نقشه هاي توزيع انرژي آزاد شده در مناطق مختلف فلات ايران نشان مي دهند كه مناطقي در گسترهاي البرز، زاگرس و شرق ايران، بعلت وجود نوعي نبود لرزه اي، امكان وقوع زمين لرزه مخرب وجود دارد. زمين لرزه هاي ايران سطحي و بعضا با گسيختگي سطحي همراه هستند. مدلسازي شكل موج زمين لرزه ها اكثرا از مدل چشمه چند حادثه اي تبعيت مي كند. فعاليت پسلرزه ها شامل زمين لرزه هايي با بزرگاي نسبتا بزرگ مي باشد. با توجه به مدل چند حادثه اي زلزله ها و فعاليت بلند مدت پسلرزه ها با بزرگا هاي نسبتا بزرگ، تخريب وتلفات جاني بدنبال وقوع زمين لرزه هاي مخرب در فلات ايران قابل ملاحظه مي باشد.
واژههاي كليدي: لرزه خيزي ايران، زمينلرزه هاي مخرب، نبود لرزه اي، فعاليت پسلرزه ها
١ مقدمه
تا حدود صد سال پيش كه دستگاههاي ثبت زمين لرزه ها در جهان بوجود آمدند و ثبت امواج لرزه اي در نقاط مختلف زمين امكان پذير شد، شناخت انسان ازپديده زمين لرزه خيلي ناقص و محدود به مشاهدات آثار تخريب از زمين لرزه ها بود كه اغلب گمراه كننده و در ارزيابي دچار افراط و تفريط بودند - . - Ambraseys and Melville, 1982در سه دهه اخير كه بتدريج دستگاههاي زلزله نگاري پيشرفته بصورت چشمگيري در كل جهان نصب و راه اندازي شدند و بصورت برخط دسترسي به داده ها امكان پذير شد - - Nowroozi, 1971، نقشه هاي كامل و دقيق تر از توزيع زماني و مكاني زمين لرزه ها براي مناطق مختلفجهان تهيه شدند - . - Maggi et at., 2000
بدينترتيب شناخت پژوهشگران از صفت و خصوصيات لرزه خيزي نواحي فعال و لرزه خيز كشور امكان پذير شد - . - Jackson et at., 1995در اين مطالعه، با استفاده از داده هاي تاريخي و دستگاهي صد سال اخير، لرزه خيزي فلات ايران مورد مطالعه قرار مي گيرد. با توجه به گسل هاي فعال و الگوي لرزه خيزيايران، مناطقي كه در آنها امكان فعاليت لرزه اي وجود دارد و وقوع زمين لرزه مخرب در آينده محتمل تر است، مورد بحث قرار مي گيرند - Nowroozi et . - at., 1985 سپس خصوصيات ديناميكي زمين لرزه هاي مناطق مختلف كشور مورد مطالعه قرار مي گيرند - Gheitanchi et at., . - 1993در نهايت فعاليت پسلرزه هاي زمين لرزه هاي مخرب مورد ارزيابي قرار مي گيرند.
٢ روش تحقيق
در اين مطالعه، با استفاده از داده هاي تاريخي و دستگاهي صد سال اخير، لرزه خيزي فلات ايران مورد مطالعه قرار مي گيرد - . - Ambraseys and Melville, 1982 در شكل ١ مناطقي در گذشته تا سال ١٩٨٢ زمين لرزه در آنها احساس شده با رنگ تيره و مشگي مشخص شده است. همانطور كه در شكل مشاهده مي شود، مناطقي كه نبود لرزه وجود داشت، بمانند ناحيه رودبار در سالهاي بعد با وقوع زمين لرزه ها پر شده اند.از سال ١٩٩٦ كه شبكه هاي لرزه نگاري محلي نصب و راه اندازي شده اند، امكان ثبت و تعيين محل پسلرزه ها در نواحي مختلف بوجود آمد. در شكل ٢ دو نمونه از نمودار فراواني پسلرزه ها براي زمين لرزه سال ١٩٩٧ بجنورد و زمين لرزه سال ٢٠١٢ اهر- ورزقان آورده شده اند.
محور افقي زمان برحسب روز و محور قائم بزرگي را نشان مي دهند. همانطور كه نمودار ها نشان مي دهند زلزله هاي متعددي با بزرگي هاي بيش از ٥ در روز هاي اوليه رخ داده اند. در مرحله بعدي نتايج مدلسازي شكل امواج ثبت شده از زمين لرزه هاي مخرب ايران نشان مي دهند كه اغلب زمين لرزه ها سطحي و از مدل چشمه چند حادثه اي تبعت مي كنند - . - Berberian et al.,1984 & 2001 در شكل ٣ نتايج مدلسازي شكل موج براي زمين لرزه سال ١٩٨١ بعنوان نمونه آورده شده است. همانطور كه شكل نشان مي دهد در تابع زماني چشمه حداقل دو حادثه عمده مشاهده مي شود. اين زمين لرزه سطحي و با شكستگي سطح همراه بودهاست - . - Gheitanchi,1999
٣ نتيجهگيري
نقشه هاي توزيع انرژي آزاد شده در مناطق مختلف فلات ايران نشان مي دهند كه مناطقي در گسترهاي البرز، زاگرس و شرق ايران، بعلت وجود نوعي نبود لرزه اي، امكان وقوع زمين لرزه مخرب وجود دارد. زمين لرزه هاي ايران سطحي و بعضا با گسيختگي سطحي بهمراه هستند. مدلسازي شكل موج زمين لرزه ها اكثرا از مدل چشمه چند حادثه اي تبعيت مي كند. فعاليت پسلرزه ها شامل زمين لرزه هايي با بزرگاي نسبتا بزرگ مي باشد. با توجه به مدل چند حادثه اي زلزله ها و فعاليت بلند مدت پسلرزه ها با بزرگا هاي نسبتا بزرگ، تخريب وتلفات جاني بدنبال وقوع زمين لرزه هاي مخرب در فلات ايران قابل ملاحظه مي باشد.
