بخشی از مقاله
چکیده:
سازمانهای امروزی در محیط پویا پرابهام و متحول زندگی می کنند یکی از بارزترین ویژگیهای عصر حاضر تغییرات و تحولات شگرف و مداومی است که درطرز تفکر، ایدئولوژی، ارزشهای اجتماعی روشهای انجام کار و بسیاری از پدیده های دیگر زندگی به چشم می خورد سرعت این تغییرات به گونه است که نمی توان منحنی تغییرات را در بعد زمان ترسیم کرد زیرا پشرفت و تحول با شتابی بیشتر از سرعت ترسیم بوقوع می پیوندد - معادزاده مقدم - نیل آبادی - 1384
از این رو امروزه سازمانها به اجرای نوآوری های مختلف مدیریتی علاقه دارند تا محیطی ایجاد نمایند که حمایت کننده و نگهدارنده نیروهای مختلف کاری باشد و در عین حال در تفاوتهای فردی نیز به عنوان یک امتیاز سرمایه گذاری نمایند مطمئناً خلاقیت و نوآوری در کار و سازمان و سپر مناسب و کارآمدی برای رویارویی با بحرانها مشکلات و تغییرات است.نقش مدیران سازمان در پرورش کارآفرینی بسیار حیاتی است از این رو مدتی است خلاقیت و فرصتهای کارآفرینان مورد توجه دانشمندان قرار گرفته است در این مقاله سعی شده به بررسی پدیده خلاقیت و نوآوری و مدیریت کارآفرینی، کارآفرینی سازمانی، مدیریت کارآفرینی سازمان، اهمیت نقش رهبر برای مدیران کارآفرین،چند توصیه به مدیران کارآفرین و همینطور نقش مدیر در پرورش کارآفرینی می پردازد.
واژگان کلیدی : خلاقیت ، نوآوری،کارآفرینی، مدیریت کارآفرینی سازمانی
مقدمه:
تغییر و تحول در سازمانهای امروزین به قدری سریع و چند جانبه پیچیده و فراگیر است که سازمانها بدون پیش بینی همگامی و تطابق با آن قادر به ادامه حیات رشد بالندگی و توسعه نمی باشند .واکنش متناسب و پاسخ آگاهانه به تحولات پیچیده سازمانها را در جایگاه نظری سیستمهای بازاجتماعی قرار می دهد سیستمهایی که تغییر و توسعه دائمی جز جدایی ناپذیر ماهیت آنهاست و بنابراین سازمانها به عنوان سیستم های باز اجتماعی باید مکانیزم ها و ساختارهای داخلی خود را باتوجه به اصل تنوع ایجابی و بنا به پیچیدگی محیط متنوع و پیچیده سازند - مورگان - 1986 و در تعامل قطع ناشدنی با محیط هم در عناصر تشکیل دهنده خود - ساختار گروهها نقش ها رفتارها و اهداف - و هم در بعضی از عناصر محیطی تغییراتی را بوجود آورند - سلطانی تیرانی - 1378
در واقع این مساله برای مدیران به اثبات رسیده است که شرایط سازمانهای امرورزی به گونه ای است که حل مشکلات و تنگناها، نیازمند راه حلهای جدید و منابع متفاوت می باشد و بدون تردید یکی از مهمترین منابع ،همانا ابتکار، خلاقیت و نوآوری و در یک کلمه کارآفرینی -یکی از مهمترین عوامل توسعه - می باشد - غلامیان - 1386در این مقاله تلاش می شود ارتباط بین خلاقیت و نوآوری و کارآفرینی روشن شود و در ادامه به توضیح مدیریت کارآفرینی سازمانی می پردازیم و با دادن راهکاری برای مدیران ، کارآفرینی را در وجودشان نهادینه کنیم .
موضوع کارآفرینی همیشه با خلاقیت و نوآوری عجین بوده است .به طوری که دراکر - - 1985 معتقد است خلاقیت و کارآفرینی آن چنان لازم و ملزوم یکدیگرند که می توان گفت کارآفرینی بدون خلاقیت و نوآوری حاصل ندارد . از سوی دیگر، مدیران سازمان خلاق ، خلاقیت و نوآوری را به عنوان خط مشی و سیاست رسمی سازمان تلقی می کنند و با حمایت از آن موجبات اشاعه خلاقیت را در پهنه سازمان فراهم می آورند .به عبارت دیگر، مدیران ارشد این سازمانها با اتخاذ سیاستهای موافق و مشوق خلاقیت و نوآوری و با پافشاری در رعایت آن ، باعث ایجاد محیطی مناسب برای رشد کلیه افراد در زمینه خلاقیت می شوند - سعادت، - 72
تعاریف خلاقیت ، نوآوری و کارآفرینی
خلاقیت1 و نوآوری: 2 تحقیق در مورد خلاقیت و نوآوری و عناصر تشکیل دهنده آن پیش از یک قرن پیش توسط دانشمندان علوم اجتماعی شروع شد ولی انگیزه اساسی برای پژوهش بشر در سال 1950 توسط گیلفورد3 ایجاد گردید. گیلفورد خلاقیت را با تفکر واگرا - دست یافتن به رهیافت های جدید برای حل مسائل - در مقابل تفکر همگرا - دست یافتن به پاسخ صحیح - مترادف می دانست تلاشهای خلاقیت وسیله ای برای نوآوری است .خلاقیت بیشتر یک فعالیتی فکری و ذهنی است و نوآوری بیشتر جنبه عملی دارد و در حقیقت محصول نهایی عمل خلاقیت است.دیویس 1969 میگویدخلاقیت اشاره به آوردن چیزی جدید به مرحله وجود دارد،در حالی که نوآوری دلالت بر آوردن چیزی جدید به مرحله استفاده دارد همچنین رزنفلد و سروو سال 1990ماهیت خلاقیت با اختراع را از نوع آوری به وسیله معادله زیر تفکیک کردند .
انتفاع + اختراع+ مفهوم = نوآوری
نواوری عبارت است از علمی و کاربردی ساختن افکار و اندیشه های نو کهناشی از خلاقیت باشد رابینز در سال 1991 می گوید در خلاقیت اطلاعات بدست می آید و در نوآوری آن اطلاعات به صورت ها ی گوناگون عرضه می شود .کارآفرینی: 4 واژه کارآفرینی از کلمه فرانسوی entreprendre به معنای متعهد شدن نشات گرفته است .در واژه نامه دانشگاهی وبستر5 :کارآفرین کسی است که متعهد می شود خطرهای یک فعالیت اقتصادی را سازماندهی ، اداره و تقبل کند به طور کلی، کارآفرینی به فرایند شناسایی فرصتهای جدید ایجاد کسب و کاردر سازمانهای جدید ، نوآور و رشد یابنده برای بهره برداری از فرصتهای شناسایی شده اطلاق می شود که در نتیجه آن کالاها و خدمات جدیدی به جامعه عرضه می شود .
ارتباط بین خلاقیت ،نوآوری و کارآفرینی
شومپیتر معتقد است خلاقیت روحی است که در کارآفرینی دمیده می شود و نوآوری فرایند کارآفرینی است .هم خلاقیت و هم نوآوری از اجزای جدانشدنی کارآفرینی اند و به گفته پیتر دراکر وجود نوآوری در کارآفرینی به قدری ضروی است که می توان ادعا کرد کارآفرینی بدون آن وجود ندارد و خلاقیت نیز بدون نوآوری نتیجه ای در پی ندارد . کارآفرین ،نوآوری پدیدآورنده فناوری های تازه است مفهوم نوآوری و تازگی جز تفکیک ناپذیر در کارآفرینی است .
کارآفرینی تبدیل ایده نو به محصول یا خدمت است که از نتایج آن می توان به افزایش بهره وری , ایجادثروت ،اثر بخشی رفاه و اشتغال زایی اشاره نمود وکارآفرین فردی است که یک فرصت را در می بابد و با بکارگیری تفکر خلاق آن را تدبیل به محصول نو وجدید می کند. فرهنگ کارآفرینی بر بهادادادن به خلاقیت و نوآوری استوار است و کارآفرینان افراد خلاقی هستند که ایده های نو تولید کرده و آن را به سرانجام می رساند .درسازمان های کارآفرین ،کارکنان می توانند به دنبال ناشناخته ها بروند و روشهای جدید را به محک تجربه بگذارند.
در این سازمانها افراد به خلاقیت و ابتکار عمل تشویق می شوندو همچنین در سازمان های کارآفرین کارکنان خود گردان ، خطر پذیر و مسئولیت پذیرند . و همه خود را در برابر منافع خود و سازمان و جلب رضایت مشتری مسئول و پاسخگو می داند. افراد در حیطه کاری خود تصمیم می گیرند و مسئولیت تصمیمات خود را بر دوش مدیران خود نمی گذارند .سازمان کارآفرینی - 6کارآفرینی سازمانی - شومپیتر معتقد است که کارآفرینی کار فیزیکی نیست و هر محیط اجتماعی می تواند با روش خاص خود به کارآفرینی بپردازد .
لذا یک سازمان می تواند محیطی را فراهم نماید که در آن همه اعضاء بتوانند در انجام امور کارآفرینانه مشارکت نمایند . سازمانی که چنین محیطی را ایجاد نماید سازمان کارآفرین است و کارآفرینی سازمان فرایندی است که در آن محصولات یا فرایندهای نوآوری شده از طریق القاء یا ایجاد فرهنگ کارآفرینانه در یک سازمان از قبل تاسیس شده به ظهور می رسند و نوآوری سازمانی اشاره به نوآوری کالا یا خدمات دارد . و بروی توسعه و نوآوری در فناوری تاکید می شود .روزابت ماس کانتر در کتاب خود با عنوان اربابان تغییرکار آفرینی سازمانی را بدین شرح تعریف می کنند : کارآفرینان و سازمان های کارآفرین همواره در شرایط حاشیه رقابتی خود عمل می کنند ،بیشتر بر منابع خود تمرکز می نمایند و به آنچه نمی دانند بیشتر از آنچه می دانند توجه دارند .
- مانند سرمایه گذاری در تحقیق و توسعه - آنان نه خود رابا استاندارهای گذشته بلکه با دیدگاههای آینده ارزیابی می کنند و اجازه نمی دهند گذشته آینده ی آنان را محدود کند . واقعیت آن است که وقتی کاری در گذشته انجام نشده است نمی تواند در آینده کاربردی داشته باشد همچنین کاری که در گذشته انجام شده بدان معنا نیست که باید همچنان استمرار یابد .بنابراین یک سازمان کارآفرین و نوآور آماده و قادر است تا خود را با محیط متغیر خارج از سازمان تطبیق دهد.
امروز سازمان ها با هزاران نوع تغییر مواجه هستند به دلیل ظهور بازارهای جهانی تغییر بنیادی در عرصه اقتصادی رخ داده است و جامعه به شیوه های گوناگون در مسیر تغییر است که به شدت بر کسب و کار اثر می گذارد . فناوری نیز محکوم به تغییر است این تغییرات موجب ایجاد مسیرهای جدیدی خواهند شد سازمان های کارآفرین می دانند که مسیرهای گذشته به ورشکستگی آنها می انجامد بنابراین تغییر یک فرصت است نه یک تهدید .
ویژگیهای سازمان کارآفرین :
در عصر حاضر که عوامل محیطی به شدت در حال تغییر و پیچیده است و رقابتهای جهانی با IT و ICT به سرعت در مسیر پیشرفت هستند، نیروهای کار جوان در محیطهای پرهرج و مرج و غیرقابل پیش بینی سازمان ها را با معماهای جدیدی روبرو ساختند تا در پی ساختارهای جدید و ارگانیک برآیند در این بخش به منظور درک بهتر و دقیق تر سازمان های کارآفرین تنها به بیان خلاصه ای از ویژگیهای این دسته از سازمان ها اشاره می کنیم :
-1 ساختار : اساساً سازمان های کارآفرین ساختار ارگانیک دارند .
-2 حمایت مدیریت: قدردانی مدیریت از افراد ریسک پذیر صاحب ایده - تنوع در حمایت مالی
-3 هدف ها و استراتژی : بازارگرایی- فرصت گرایی - دارای بیانیه ماموریت و آرمان مشترک .
-4 فرهنگ سازمانی : از ریسک پذیری، نوآوری و ایده های جدید افراد همه سطوح سازمان حمایت می شوند .کارآفرینان ،پیشتازان نوآوری1 و حامیان نوآوری 2شناسایی - حمایت و تشویق می شوند .
-5 سیستم ها: .1سیستم ارزیابی و تشویق هدفمند و دارای بازخورد 2 .سیستم پیشنهاد ها به پیشنهادها پاسخ سریع دهد .3 سیستم آموزش کوشش های آموزشی - کلاس- سمینار و مانند اینها - جهت بالابردن روحیه کارآفرینی در افراد و یادگیری گروهی از قبیل آموزش شناخت خلاقیت و موانع آن،کارگاههای یورش فکری، میدان مشق مدیریت ،مدیریت مدلهای ذهنی و از این گونه موارد در نظر داشته باشد . .4سیستم تحقیق و
