بخشی از مقاله
چکیده
خودکشی مساعدت شده پزشکی،چالش بنیادین تقابل دودیدگاه است .تعارض حق حیات به عنوان یکی از آرمانهاي اومانیسم با ممنوعیت نقض کرامت انسانی در اندیشه ي اخلاقی است ،خودکشی مساعدت شده ناقض این کرامت است. کانون این چالش،یعنی آنچه که بیماران ر ا به سمت انتخاب خودکشی مساعدت شده پزشکی گرایش می دهد دلیل حق انتخاب مرگ براي این نوع بیماران است .یکی از پرسشهاي بنیادي بشر این است که آیا پزشکی پیشرفته امروزي مجاز است به خودکشی بیمار مساعدت نماید ؟وآیا کسی حق دارد تا مرگ را بر زندگی بر گزیند ؟ویا از حق مردن نیز همچون حق زنده بودن برخوردار است ؟
چگونه می توان تجلی اراده ي آزاد واختیار شخص بیمار را احراز نمود ودر صورت اعلام،آیا این اراده ، مستقل بوده یا متأثر از فشارهاي فرهنگی واجتماعی ایجادشده است؟ آیا کسی می تواند به درخواست بیمار لاعلاجی درکشتن وي مساعدت نماید ؟باید باشناخت حق کرامت انسان ،حق حیات ،انحصاري بودن حق مرگ براي خداوند ،اصل حکیمانه درد ورنج واحتمال خطادرتشخیص پزشک،بیانیه ي جهانی پزشکی1 ،شأن ومنزلت پزشک واستوار بودن رویکردبنیادین دانش پزشکی بر نجات جان انسان جایی بر اي به رسمیت شناختن و یا قانونمند شدن خودکشی مساعدت شده پزشکی نخواهد گذاشت وبا پیش بینی تدابیرحمایتی همه جانبه، حق انتخاب یک زندگی با عزت را جانشین حق انتخاب مرگ داوطلبانه نمودوبر قانونگذار حقوق کیفري ایران است که با جرم انگاري خودکشی مساعدت شده پزشکی تحت عنوان جرم خاص معاونت در خودکشی،تا ضمانت اجراي کیفري تأسیس شود.
مقدمه
پیشرفت هاي گسترده در دانش پزشکی وبیوتکنولوژي ،ضرورت پرداختن به مباحث اخلاقی را در این حرفه بیش از پیش مشهود کرده است .یکی از ارکان اساسی این حرفه مقدس پایبندي به اخلاق است .مطرح شدن بحث خودکشی مساعدت شده پزشکی چالش بزرگی رادر اخلاق پزشکی ایجاد کرده است. - - Gambini.G.Spagnalo AG 2002 P: 9 - 1-2 - :3- 5 امروزه در برخی از کشورها مساعدت به مرگ بیمارانی که از بیماريهاي لاعلاج رنج میبرند تحت عنوان" خودکشی مساعدت شده پزشکی" مطرح و هماکنون نیز در حال انجام است.
به این ترتیب که وقتی به بهبود بیمار امیدي نیست با درخواست وهماهنگی وي، از داروهایی استفاده میشود که مرگ وي را تسریع کرده و او از تحمل رنج بیماري رهایی مییابد. این موضوع مدتی است که در ایران نیز موضوع بحث و بررسی افراد قرار گرفته است. خودکشی مساعدت شده پزشکی با آنچه که در مفهوم حقوقی اتانازي نهفته است متمایز می باشد ،در خودکشی مساعدت شده ،پزشک اطلاعات یا وسایلی را در اختیار فردبیمار میگذارد تا او بهطور عمدي واز ر هگذر انتخاب ارادي با مساعدت وي به زندگی خود خاتمه دهدو بر خلاف اتانازي خود در قتل مباشرت ندارد.
از آنجا که حق حیات یکی از بنیادي ترین حقوق انسان به شمار می رود واز آنجا که کرامت ذاتی انسان محوري ترین مفهوم مشترك در ارزش انسان در اندیشه معاصر است موافقان خودکشی مساعدت شده پزشکی ،حق مرگ رادر مقابل حق حیات قرار گرفته داد ه وبراي گرایش به این سمت هم ادله اي مطرح می کنند. امروزه خودکشی مساعدت شده پزشکی به عنوان پایان دادن به زندگی فرد بر اساس در خواست او تعبیر می شود.
اما همیشه این خواسته یک عمل با اراده ي آزاد نبوده بلکه این خواسته ناشی از درد ورنج و ناشی از فشار هاي خارجی می باشد که ضرورت مطالعه جامعه شناختانه ي آن می طلبد.به نظر می رسد استدلالات مخالفت با خودکشی مساعدت شده در جهت ممانعت از قانونمند شدن این امر محکم واستوار می باشد - استدلالهایی همچون شأن جایگاه حرفه اي پزشکان ، کادر پزشکی ودرمانی، دلایل مذهبی و دینی،اخلاق پزشکی بقراطی، امکان سوءاستفاده ، - شیب لغزنده - ،مختل بون قضاوت فرد متقاضی خودکشی،واینکه خودکشی مساعدت شده لزوماً به عنوان بهترین گزینه براي راحتی بیمار نیست،ومهمتر اینکه از نظر آموزه هاي قرآنی خودکشی و خودکشی مساعدت شده تحت هیچ شرایطی پذیرفته نیست .لذا سیاست کیفري تقنینی ایران باید در مقابل خودکشی مساعدت شده پزشکی تغییر کند وجرم انگاري این موضوع را برگزیند.
1. پیشینه ي خودکشی مساعدت شده
خودکشی مساعدت شده پزشکی 1صطلاح نسبتًا، جدیدي است . - 1966 - وقتی سخن از این اصطلاح به میان می آید منظور از کل آنچه که در پیشینه ي تاریخی این مفهم تحت عناوین خودکشی با کمک پزشک ،اتانازي ،وآنچه به معناي مرگ راحت وغیره می باشد شامل نمی گردد.ولی بناچار باید آنچه بصورت کلی در گذر تاریخ این بحث اتفاق افتاده است مطرح ساخت .در یونان باستان وپیش از آن رومی ها اعتقاد داشتند که نباید به هر قیمتی زندگی را حفظ کرد وبا اختیاري کردن انتخاب مرگ واجازه دادن به فرد براي نوشیدن »سم شوکران « مرگ اختیاري را قابل قبول می دانستند .همچنین افراد می توانستند از مجلس سنا براي خودکشی کمک بخواهند.
اتانازي در میان بیمارانی که با بیماري غیر قابل درمان مواجه بودند توسط فیلسوفان یونانی ،همچون سقراط ،افلاطون تأیید شده بود. - .گرکوري ،اي پنس ،ترجمه پژمان حبیب ،. - .173-135توماس مور، فیلسوف انگلیسی قرن شانزدهم در تعریف جامعه ي آرمانی میگوید: جامعهاي آرمانی است که مرگ افرادي را که رنجی طاقتفرسا از بیماري لاعلاج را تحمل میکنند را فراهم سازد.ارسطو نیزدر کتاب سیاست نوشت »:باید قانونی باشد که هیچ فرد ناقصی حق ادامه حیات نداشته باشد .
« در قوانین اسپارت اطفال وکودکان معلول محکوم به مرگ بودند .نخستین بار در سال 1966 میلادي اصطلاح »خودکشی مساعدت شده پزشکی «در آمریکا مطرح شد .زمانیکه دکتر جک کورکیان1 پاتولوژیست آمریکایی-ارمنی به بیمارانی که از بیماریهاي لاعلاج رنج میبردند، براي خودکشی یا مرگ اختیاري - اوتانازي فعال - مشاورههاي زیادي داد. او ادعا کرده که به حداقل 130 نفر براي دستیابی به این هدف کمک کردهاست. به همین دلیل کورکیان در سال 1999 به اتهام قتل عمد به 25 سال زندان محکوم شد. او در سال
2007 پس از تحمل 8 سال زندان با شرط عدم مشاوره به بیماران براي مرگ اختیاري آزاد شد ل فیلیپ نیچک2پزشک استرالیایی نیز در زمینه حمایت از مساعدت به خودکشی بیماران سازمانی تحت عنوان »خروج جهانی « بنیانگذاري کرد .وي همچنین به چهار نفردر انجام عمل خودکشی مساعدت دادودر این زمینه کتابی بنام خودکشی آسان 3در مورد راهکارهاي آموزش مرگ آسان با رضایت مقتول با فیونااستوارت به چاپ رساند .در طی چند سال گذشته در استرالیا ،بریتانیا ،فرانسه ،آلمان ،ژاپن ،آمریکا ،با اجازه دادن به پزشکان خاص در جهت اعمال اتانازي یا در خودکشی بیماران روبه مرگ مساعدت می کردند.کم کم این موضوع گامهایی بسوي قانونی شدن برداشت.
قانونی کردن 4،جرم زدایی5وتاسیس سازمانها 6در جهت خودکشی مساعدت شده پزشکی از نتایج این گذر تاریخی است .در دهه شصت به بعد در بعضی ایالتهاي آمریکا مثل اورگن کمک به مرگی که براي حفظ شأن وکرامت انسان بود در مورد بیماران لاعلاج ودم مرگ توسط پزشکان ،جایز شناخته شد و نتیجتاً ایالت اورگن آمریکا در سال 1977 قانون کمک به خودکشی را که نوعی اتانازي محسوب می شود تصویب کرد.
- Gazini LG Nelson 2000 :166:191-6 - ونیز در سال 1997 بطور رسمی دیوان عالی آمریکا آنرا تصویب کرد. در دهه ي 1970 و 80 قرن بیستم برخی دادگاهها در هلند احکامی صادر کردند که براساس آن هیچ پزشکی به دلیل کمک به مرگ داوطلبانه ي بیماران تحت تعقیب قانونی قرار نگیرد و شرایطی تصویب شد که پزشک در صورت احراز آنها بتواند به افرادي که امید به بهبود و کاهش رنج غیرقابل تحمل آنها وجود ندارد و با آگاهی و تصمیم فردي و مشورت با پزشکان دیگر مایل به پایان داوطلبانه حیات رنجآور خود هستند، کمک کند.در حال حاضر در برخی کشورها نظیر انگلستان ،تلاشهاي گسترده اي براي تغییر قوانین موجود وقانونی نمودن خودکشی با کمک پزشک صورت گرفته است. - Griffith R 2007 : 12 - 6 - : 273-7 - 7
.2 جایگاه خودکشی مساعدت شده پزشکی در میان آنچه اتانازي می نامند اتانازي - Euthanasia - یک اصطلاح عمومی در پزشکی است که در منابع مختلف ،تعاریف متفاوت وانواع گوناگونی از آن بیان داشته شده است.اتانازي ترکیبی از دو واژه یونانی می باشد :که پیشوند - Eu - به معناي خوب،نیک،وخیر وبه آسانی واسم - thanatos - به معناي مرگ می باشد. واژه ي thanasia خود از - thanatos - که الهه مرگ در یونان بوده گرفته شد ه است.
اتانازي را به معناي به .6دیگنیتاس - دیگنیتاس نام سازمانی است متشکل از پرستاران و پزشکان حرفهاي که به آن دسته از افراد که بیماري لاعلاج داشته باشند، کمک میکند تا خود را از بین ببرند. این بیماريهاي لاعلاج هم ممکن است جسمی باشند و هم روحی روانی. همچنین این سازمان در کشور سوئیس به افرادي که از نظر جسمی و روحی مشکلی ندارند اما به هر دلیل مایل به انجام عمل اوتانازي هستند، طبق راي دادگاه کمک میکند تا توسط خودکشی کمکی به زندگی خود پایان دهند -
