بخشی از مقاله
چکیده:
منظور از زمینههای اجتماعی و فرهنگی روستائیان بستر و پایهای است که مدیران روستا از آن برخاستهاند بدان تکیه دارند و به آن پاسخگو هستند و میباید آرمان و ایدهآل آنان - روستائیان - را نصبالعین خود قرار دهند.در این مقاله سعی شده است برخی از کاستیهای این بستر که به نوبه خود میتواند از شتاب مدیران روستایی بکاهد مورد بررسی قرار گیرد. مسائلی همچون سطح سواد، وجود انتظارات فراقانونی، عدم دسترسی به رسانههای مکتوب گروهی، شیوه برخورد با متخلفین، ... به عنوان شواهدی و از این کاستیها که بر روند انجام بهینه امور مدیریت روستایی تأثیر می گذارد. در سطح 32 روستای شهرستان سبزوار مورد مطالعات میدانی قرار گرفته است نتیجه حاکی از آن است که زمینههای فرهنگی و اجتماعیروستائیان چندان پذیرای مدیریت تحول گرا و مدرن نیست و لذا می باید تغییر این بستر و هماهنگ کردن آن با روند تحولات نوین روستایی به عنوان یک عامل مهم مدنظر برنامهریزان توسعه جهت شتاببخشی به حرکت مدیریت نوین روستایی قرار گیرد.
واژگان کلیدی: مدیریت روستایی، روستا، فرهنگ، توسعه
طرح مسأله:
پرسش اساسی در این پژوهش آن است که آیا مدیریت روستایی علاوه بر چالش های بیرونی شبیه کمبود اعتبار، حیطه اختیارات قانونی، هماهنگی های اداری و سازمانی و غیره ، در درون روستا و به ویژه در حوزه فرهنگی و اجتماعی و طرز تلقی روستائیان با چالشی که بتواند حرکت این مدیریت را
کند نماید روبروست یا خیر؟
ادبیات تحقیق:
1 روستا:
روستا عبارت است فضای اجتماعی که در آن با توجه به تراکم نسبی ناچیز جمعیت نوع خاص از فعالیتهایاقتصادی عمدتاً فعالیت های کشاورزی غلبه دارد در این نوعاجتماع فعالیتهای بخش صنعت و به خصوص بخش خدمات و بازرگانی محدود است. روابط اجتماعی و اقتصادی سکونت گاههای روستایی معمولاً در عرصههای محدود ومشخص جریان دارد و ساکنان روستایی هویت اجتماعیمشترکی دارند که با نام روستا مشخص میشود. - 18
2 مدیریت روستایی:
مراد از مدیریت - روستایی - تلفین و تنظیم عوامل مختلف طبیعی، انسانی اقتصادی و... در جامعه روستایی است که تا چند دهه پیش اساس اقتصاد کشور و تأمین کننده منابع خزانه کشور بود. - طالب، - 5 :1371
مدیریت روستایی را میت وان فرآیند تقویت توسعه
پایدار روستایی تعریف کرد به نحوی که در سطوح مختلف جامعه زمینه و محیط مناسبی برای زندگی راحت و کارآمد روستائیان به تناسب ویژگی های اجتماعی و اقتصادی فراهم شود در قالب این تعریف کلی می توان اهداف خرد زیر را برای مدیریت روستایی در نظر گرفت.
1 نوسازی و بهسازی محیط فیزیکی روستایی.
2 هدایت و نظارت بر فرآیند عمران روستایی.
3 ارتقاء شرایط کار و زندگی.
روستایی برنامه چهارم، - 2 :1383و سرانجام به عقیده نگارنده؛ مدیریت روستایی کنونی عبارت است از قدرت تلفین و ترکیب عوامل انسانی، اجتماعی، اقتصادی و طبیعی محیط روستا برای اداره آنچهموجود است و قدرت اندیشه ورزی، هدف گذاری و ارائه راهکار و سپس پیگیری برای آنچه در مقوله توسعه نوین بایددر روستا باشد و اکنون نیست.
3 فرهنگ:
فرهنگ ها مجموعهای از باورها یا ارزشهایی هستند که به روش های زندگی معنی میدهند و اطلاعات و شکلهای نمادین تولید میکنند و از طریق آنها خود دوباره تولید
میشوند - مایک گرنگ. Grong mike ، - 4 :1383 - وثوقی، منصور، - 21 :1384فرهنگ: مجموعه به هم پیوستهای شامل دانستنیها، اعتقادها، هنرها، اخلاقیات، قوانین، آداب و رسوم، عادات و هرگونه توانایی دیگری است که انسان به عنوان عضوی ازجامعه به دست میآورد.
4 توسعه:
اگر مدیریت روستایی خود ابزاری برای »توسعه« روستاها باشد که چنین هست پس لاجرم باید مفهوم توسعهرا مورد توجه قرار داد مایکل تودارو، Michael.p. Todaro توسعه را جریانی چندبعدی میداند که مستلزم تغییرات اساسی در ساخت اجتماعی، طرز تلقی مردم و نهادهای ملی و نیز تسریع رشد اقتصادی، کاهش نابرابری و ریشهکن کردن
فقر مطلق است - تودارو، 136 :1370 . - 135توسعه به دلیل آن که دستاورد انسان محسوبمی گردد در محتوا و نمود دارای مختصات فرهنگی است و بر تحول ارگانیک دلالت دارد. هدف از توسعه ایجاد زندگی پرثمرهای است که توسط فرهنگ تعریف می شود. - میسرا،R.P. Misra ، - 6 :1366شوماخر در این زمینه میگوید: توسعه با کالاهای مادی آغاز نمیشود با آدمیان و تربیت آنها با سازمان و انضباط آغازمیشود. - شوماخر، E.F. Schumacher ، 132 :1365 . - 131
فرانسوا پرو روی تغییرات روحی و اجتماعیملّتهازیاد تکیه می کند و از اینرو وی معتقد است که ملّ تی در مرحله توسعه نیافتگی قرار دارد که ترکیب عوامل روحی و اجتماعی آن اجازه بهره برداری از منابع اقتصادی را ندهد. - مهراز، - 79 :1353و یدال دولابلاش جغرافیدان و مورخ امکان گرا نیز در زمینه تغییر طرز تلقی و نگرش مردم به عنوان یکی از عوامل مؤثر در توسعه اظهار می دارد که »تغییر در ارزشها و نگرش ها می تواند به بهرهبرداری بیشتر از امکانات بینجامد ویا امکانات کافی در اختیار جوامع انسانی قرار دهد. - شکویی، - 31 :1375
حال با توجه موارد مذکور اهمیت فاکتور فرهنگ و طرزتلقی مردمان در توسعه که هدف مدیران روستایی نیز می باشد مشخص میگردد.
روش تحقیق:
این پژوهش که در سال 1385 صورت گرفته است همانند سایر پژوهشهای میدانی دارای دو بخش میباشد که بخش اول شامل ادبیات موضوع و پیشینه تحقیق بوده و بخشدوم در برگیرنده تدوین و تکمیل پرسشنامه، جمع آوری و تجزیه و تحلیل داده و سپس نتیجه گیری نهایی است در این مطالعه از روش نمونه گیری سهمیه ای مطبق استفاده شده استبهگونهای که از 320 روستای دارای شورای روستایی شهرستان سبزوار32 1 روستای نمونه برگزیده شده است و برای انتخاب روستاهای نمونه نیز معیارهایی نظیر مسائل جمعیتی، مرکزیت دهستان و وضعیت توپوگرافیک مد نظر قرار گرفته است. هم چنین با عنایت به فرمول کوکران حجم نمونه برای اهالی روستاهای مور د نظر معادل 367فقره محاسبه شده است. که عملاً تعداد پرسشنامههای تکمیل گردیده بسیار بیشتر از عدد فوق بوده است.در این تحقیق میدانی در سه سطح شوراهای روستایی،دهیاران و مردم روستا اقدام به تکمیل پرسشنامه شده است. و در دو مورد نخست علاوه بر پرسشنامه مص احبه آزاد نیز صورت گرفته است.
