بخشی از مقاله
چکیده
بحث نور و پرداختن به آن می تواند در مباحث زیبائی شناسی و هنر جایگاه ویژه ای داشته باشد. از جمله علوم و هنرهایی که می توان به نقش نور در آن اشاره داشت، هنر معماری است که بحث مفصلی را در زمینه روند بهره گیری از نور طبیعی به خود اختصاص می دهد. ابزار و وسایل روشنایی نیز به عنوان عواملی که تأمین کننده نور مصنوعی هستند، مطرح می باشند. در هنر معماری نور یکی از اجزایی است که کنار عناصر و مفاهیم دیگر از قبیل ساختار، نظم فضایی، مصالح، رنگ و … مطرح می شود و در طراحی به عنوان یک عنصر مجزا باید نقش خود را ایفا کند. یکی از مهمترین نقش هایی که باید ایفا کند به کارگیری مناسب آن در فضاهای آموزشی می باشد. این مقاله در روشی توصیفی- تحلیلی عوامل تاثیر گذار بر فضای آموزشی را بیان می کند، از تاریخچه نور در معماری مدارس سنتی ایران سخن می گوید و اندام های نورگیری در بناهای مدارس سنتی ایران را جهت الهام گیری و کاربرد آنها در معماری دانشکده های امروزی هنر و معماری معرفی می کند.
واژگان کلیدی: نور، معماری، مدارس سنتی، دانشکده هنر و معماری
مقدمه
آموزش هنر و معماری از موضوعات مهم و کلیدی در جریان رشد و شکوفایی معماری ایران، به شمار می آید، با پیشرفت علوم در دهه های 1950 و1960 رویکردهای رفتاری انسان با محیط اطراف خود آنچنان درهم تفسیر شدند که قابل تفکیک نبود. در واقع، افراد هم عامل تغییر محیط هستند و هم محیط عامل تغییر در رفتار افرادست. در واقع این رویکرد رابطه انسان با محیط را، یک رابطه پویا و دائم در حال تغییر می داند و باعث تعریف سطوح گوناگونی از رابطه انسان با محیط شده است. در 10 سال اخیر بررسی رفتار اجتماعی انسان در رابطه با محیط فیزیکی پیرامونش و نحوه استفاده خرد از محیط در روند تعاملات اجتماعی براساس مفاهیمی همچون خلوت، فضای شخصی، قلمرو و ازدحام مورد توجه همه پژوهشگران واقع شده است. در واقع این مفاهیم، نشانگر یک نظام پیچیده بین محیط و رفتار انسان است.
در این باره فضاهای آموزشی به عنوان مکانی جهت تربیت افراد توجه خاصی شده است. زیرا این فضاها در واقع نحوه ادراکات و تمایلات و شیوه های رفتاری آینده جوامع بشری را بوجود می آورند . میزان انطباق و سازگاری محیط با نیازهای دانشجویان در نحوه یادگیری آنها هرچه بیشتر باشد، نتیجه مطلوب تری در جهت آموزش و پرورش افراد به دست می آید. در همین راستا شناخت فضاهای آموزشی و انعطاف پذیر کردن آنها براساس تعاملات دانشجویان و به حداکثر رساندن قابلیت های محیطی، امکان انعطاف تکاملی و رشد در طول زمان و .... نقش بسزایی در ارتقاء کیفیت آموزشی خواهد داشت - تورانی، . - 1387
هنر در مرحله خلق اثر هنری از روندی متفاوت با سایر علوم استفاده می کند، در هنر به علت دخالت مستقیم شخص هنرمند در اثر هنری و یا به این علت که اثر هنری مظهری از شخص هنرمند ست، محیط بر آن اثر می گذارد. در واقع نمی توان با روشی کاملا برنامه ریزی شده و همانند سایر علوم با آن برخورد کرد. لذا علاوه بر آموزش تکنیک، نیاز به آمادگی و تربیت می باشد تا ذهن از قید و بند رها شود و استعدادها شکوفا گردد. آموزش معماری و روند طراحی معماری، یک مسیر ثابت و غیر قابل انعطاف ندارد، چرا که اصلا ماهیت این نوع آموزش نوعی پرورش و انتقال سینه به سینه از استاد به شاگرد بوده است. اگر استاد به محیط و ذهن دانشجو مسلط باشد، بهتر می تواند در این امر موثر واقع گردد - گرجی مهلبانی و همکاران، . - 1388 دانشکده های هنر و معماری امروزه، جهت آموزش معماری و با الهام از گذشته در جهت فراهم کردن محیطی مناسب برای رشد خلاقیت دانشجویان خود، فعالیت می کنند.
عوامل تاثیر گذار برفضای آموزشی و نقش آنها در ارتقای کیفیت آموزشی
- فرم بافت و شکل اجزای یک فضا بر ادراک حسی مصرف کننده نقش بسزایی دارد بافت های خشن و زده طبیعت، ضوابط و احکام را درذهن القا می کند و بافت های صیقلی و صاف باعث نوعی آرامش و پاکی در ذهن استفاده کننده می شود. تناسبات در فضاهای آموزشی هر چقدر در ابعاد چشم انسان لمس و قابل تشخیص باشد محیطی صمیمی و دوستانه ایی را ایجاد می کند. مدولاسیون فضاها اشکال ناب هندسی را در ذهن تداعی می کند و نوعی نظم را از لحاظ بصری و ادراکی القاء می کند.
- شکل شکل به نوعی تعریف دیگری از فرم می باشد که در بکارگیری آن به چند نکته مهم باید توجه داشت.
·ابعاد و اندازه اشکال نقش بسزایی در ادراک حسی افراد دارد.
· از لحاظ اقتصادی مقرون به صرفه باشد. فرمهای متنوع و هزینه زیاد در اجرای آن باید جوابگوی نیازهای خاص در طول زمان باشد و تاکید بر روی فرم ها، منوط به دقت عمل زیاد خواهد بود.
- نور
