بخشی از مقاله
چکیده:
هندسه در معماری تیموری به عنوان ارکان اصلی و نوعی شاخصه شناخت کالبدی و فراکالبدی این معماری است. یکی از راههای جستجو و کنکاش در این بستر ارزشمند، تفحص و تدقیق در جهانبینی و تفکرات معماران آن دوره است. از برجسته ترین معماران عهد تیموری میتوان به قوام الدین شیرازی اشاره کرد که مدرسه غیاثیه خرگرد در خواف و مسجد گوهرشاد در مشهد از آثار شاخص او است. به دلیل دقت و تنوع در نقشه و تزیینات در این پژوهش، مدرسه غیاثیه خرگرد برای جستجو و تحقیق انتخاب گردید. سپس شالوده تفکرات و ایدههای قوام الدین شیرازی در این مدرسه مورد پرسش و ارزیابی قرار گرفت. برای تحقق این امر هفت قانون هندسی که بواسطه مطالعات کتابخانه ای حاصل شده است
تدوین گردید که عبارتند از: ٌ- چرخش اشکال هندسی ٍ- پرهون َ- اندازه و زوایای پیمون ُ- جدایی ناپذیری ِ- مراکز نیرومند ّ- تناسبات عددی یگانه ْ- تکرار متناوب. همچنین عامل زایش نقش در تزیینات و جزئینات و عملکرد و شکل این اثر تحلیل و درنهایت کشف شده است. این پژوهش با استناد بر مطالعات کتابخانه ای با هدف بنیادی و روش توصیفی- تحلیلی و مقایسه تطبیقی با رویکرد کیفی انجام گرفته است. تحقیقات به این نتیجه رسید که معمار از هفت مورد بالا جهت زایش نقش در طرح خود استفاده کرده است و همچنین از تناسبات زرین ایرانی جهت پیمون در شکل و تزئینات و عملکرد استفاده کرده و باعث انسجام کلی در بنا شده است.
کلید واژه ها: معماری تیموری، قوام الدین شیرازی، غیاثیه خرگرد، زایش نقش، هندسه تیموری.
