بخشی از مقاله
چکیده
متابولیسم لیپید، نشانه متابولیسم انرژی در حیوانات است. با توجه به نبودن گزارشهای مربوط به متابولیسم چربی در طی گذر از آبستنی تا شیردهی در شتر، این مطالعه با هدف مشخص کردن تغییرات در پارامترهای انتخاب شده سوخت و ساز چربی در سرم و کبد در شترهای آبستن انجام شد. میانگین شکمزایش - 6/38±2/56 - و میانگین وزن بدن 527/94±73/46 - کیلوگرم - در 60 روز پس از زایمان بود. خون در طی 3± - روز - 60، 45، 30، 15 و 3 روز قبل از زایش، در هنگام زایش و در زمان بعد زایش نمونهگیری شد.
از رویه ANOVA ، برای تحلیل آماری دادهها از لحاظ زمان سنجی دادهها استفاده شد. لیپید کل ، فسفولیپید، HDL و VLDL در هنگام تولد کمترین بود - P<0.05 - و سپس بهطور موقت افزایش یافت. این مطالعه برای اولین بار نشان دهنده اختلافهای شدید در شاخصهای متابولیسم لیپید در طی انتقال فیزیولوژیک در شترهای آبستن است. این نتایج ممکن است برای مطالعات مقایسهای بین شتر و سایر گونهها مفید باشد.
مقدمه
تغییر در شاخصهای بیوشیمیایی از نتایج افزایش نیازهای متابولیکی در دوره انتقال از آبستنی به شیرواری به شمار میرود
بسیج ذخایر چربی بدن باعث افزایش غلظت اسیدهای چرب غیراستیریفیه - NEFA - خون و افزایش جذب کبدی اسیدهای چرب میشود
اسیدهای چرب جذب شده توسط کبد میتوانند در مسیر بتااکسیداسیون متابولیزه شوند و یا پس از تغییر بهتریاسیل-گلیسرول - TG - بهصورت لیپوپروتئین بسیار کمچگال - VLDL - ترشح گردند
چنانچه نرخ تولید TG از نرخ ترشح آن تجاوز نماید، چربی در هپاتوسیتها انباشته میشود که منجر به توسعه عارضه کبد چرب در دام میشود
پژوهشگران بر این عقیدهاند که توسعه کبد چرب در دامهای نشخوارکننده به عواملی چون، بسیج کلی چربی، نرخ اکسیداسیون اسیدهای چرب و راندمان ترشح چربی از بافت کبد بستگی دارد
کبد چرب با متأثر ساختن متابولیسم کبدی چربی و تغییر تراز کربوهیدارتی در آن، منجر به بروز یا تشدید دیگر عوارض متابولیکی چون جفتماندگی، کتورزیس، عفونتهای رحمی، تب شیر و ورم پستان در دام تازهزا میشود
ازاینروی، بررسی سلامت دام در دوران انتقال بسیار مهم مینماید. آنالیز نمونهی خون ابزاری ارزشمند، ساده و فراهم برای تشخیص و متعاقباً درمان و پیشگیری عوارض متابولیکی محسوب میگردد
علیرغم اهمیت و قدمت شتر، هنوز مطالعهای در مورد چگونگی دگرگونی نشانگرهای متابولیسم چربی طی دوره انتقال از آبستنی به شیرواری در این حیوان انجام نشده است. بدین ترتیب، پرسمان بنیادین این پژوهش بر درک تغییرات متابولیسم چربی از طریق تعیین غلظت فراسنجههای مرتبط با چربی در خون شتر در بازه زمانی دو ماه پیش و پس از زایش قرار گرفت.
مواد و روشها
تعداد ده نفر شتر جماز بدون علائم بیماری با شکم زایش 2/38±0/56 - ؛ میانگین±خطای معیار میانگین - و وزن بدن - کیلوگرم - 527/94±73/46 در بازه زمانی 60 روز قبل و بعد از زایش مورد مطالعه قرار گرفتند. به شترها اجازه چرای آزاد در 35 هکتار از مراتع طبیعی - علفزار - با گونه گیاهی غالب گون و کنگر داده شد. شترها در جایگاههای انفرادی نگهداری و به آب دسترسی آزاد داشتند. مدت زمان چرا بهصورت دو بار در روز و از ساعت 6 تا 10 صبح و بعد از ظهر از ساعت 3 تا 7 عصر بود.
نیازهای ضروری انرژی و پروتئین براساس توصیههای فرید - 1995 - برای شتر 525 کیلوگرمی به اضافه 20 درصد مازاد، به منظور تأمین نیاز چرا و آبستنی محاسبه شد. تجزیه تقریبی و اجزای تشکیل دهنده جیرهها برای دورههای پیش و پس از زایش در جدول شماره 1 شرح داده شده است. نمونههای خون از ورید وداج از هر حیوان در حدود 60، 45، 30، 15 و 3 روز قبل از زایش، در روز زایش و در 3، 15، 30، 45 و 60 روز پس از زایش، پیش از رفتن دامها به چرا در بین ساعات 5:30 تا 6 صبح گرفته شد.
نمونهها به مدت 20 دقیقه در دور - rpm - 2500 سانتریفیوژ گردید و سرم آنها جدا شده و در دمای منفی 20 درجه سانتیگراد برای آنالیزهای آزمایشگاهی نگهداری شد. سطوح سرمی چربی تام و فسفولیپید بهوسیله کیتهای تجاری - Cell Biolabs Inc., San Diego, CA - بر اساس روش کالریمتری اندازهگیری شدند. محتوای سرمی کلسترول به روش تغییر یافته - Burtis et al., 2012 - A-K اندازهگیری شد. لیپوپروتئین پرچگال - HDL - و لیپوپروتئین کم چگال - LDL - با استفاده از کیتهای تجاری موجود - شرکت پارس آزمون، کرج، ایران - و براساس دستورالعمل سازنده، بهوسیله دستگاه اتوآنالایزر VLDL با استفاده از معادله فریدوالد و همکاران - 1972 - اندازهگیری شد.
نمودارها با استفاده از نرمافزار گرافپدپریزم نسخه GraphPad Software, Inc., San Diego, - 5/00 - CA ترسیم گردیدند. آنالیز آماری دادهها با رویه تجزیه واریانس - ANOVA - با مشاهدات تکرار شونده و به- وسیله نرمافزار SPSS نسخه - International Business Machines, Corp., Armonk, NY - 21/0 انجام شد و بهصورت میانگین±خطای معیار میانگین ارائه شدند. اختلاف بین میانگینها بهوسیله روش LSD محاسبه گردید. اختلاف بین میانگینها در صورت P 0/05 معنیدار در نظر گرفته شد.
نتایج
همانطورکه در شکل 1 نشان داده شده است زایش باعث بروز تغییر در غلظت فراسنجههای مورد بررسی شده است. مقدار چربی تام، فسفولیپیدها، HDL و VLDL در روز زایش در کم ترین مقدار خود بوده و غلظت آنها پس از زایش روند رو به افزایش را نشان داد - شکل 1، a، c، d، . - f غلظت سرمی چربی تام در یک ماهه ابتدای شیرواری به لحاظ آماری ثابت بود و تغییری نشان نداد - شکل . - A- 1 این فراسنجه از روز 30 تا 60 شیرواری روند افزایشی نشان داد . - 3 0/02 - سطح سرمی کلسترول تام نیز اگرچه در خلال ماه دوم از شیرواری اختلاف معنیداری نسبت بهروز زایش از خویش بروز نداد، اما روند افزایشی آن مشاهده گردید
افت شدید این فراسنجه 15 روز پیش از زایش مشاهده گردید - P<0/01 - و تا روز 45 پس از زایش ادامه داشت؛ اختلاف میانگین این فراسنجه بین روزهای 60، و 45 و 30 پس از زایش به لحاظ آماری معنیدار بود . - 3 0/03 - چنانچه در شکل C-1 مشاهده میشود، سطح فسفولیپید در سرم پس از کاهش در روز 3 پیش از زایش در مقایسه با روز 45 این دوره - P=0/02 - ، تا روز زایش بدون تغییر ماند و پس از بازگشت به سطح روزهای 60 تا 15 پیش از زایش، در خلال روزهای 30 تا 60 شیرواری روند افزایشی نشان داد - 3 0/03 - ؛ بالاترین سطح این فراسنجه در روز 60 پس از زایش بود
