مقاله در مورد ارزیابی ریسک بیمه تمام خطر پیمان کاران

بخشی از مقاله

ارزيابی ريسک بيمه تمام خطر پيمان کاران

کلیات
بر خلاف بیمه های باربری که از قدمتی طولانی برخوردار است بسیاری از شاخه های بیمه های مهندسی جوانند و قدمت برخی از آنان از چند دهه تجاوز نمی کند . تاریخچه بیمه های مهندسی را می توان در بیمه دیگ های بخار جستجو نمود ، آن زمان که پس از اختراع دیگ های بخار انفجارهای پی در پی در آنها مشکل آفرین گردیده بود و این امر موجب گشت تا جمعی از اهل نظر به بررسی علل انفجار دیگ های بخار پرداخته و اقداماتی را به منظور کنترل و پیش گیری از خطرات به عمل آورند . تأسیس انجمن یا اتحادیه ماشین های بخار به سال 1854 در کشور انگلستان را

بایستی در این راستا در نظر گرفت . این انجمن به منظور جلوگیری از انفجار در دیگ های بخار توصیه های ایمنی خود را به صاحبان آنها منعکس می نمود و درضمن پس از بررسی موضوع ، شیوه های عملی و کارآمدی را برای حل مشکل و در جهت کنترل و پیشگیری از خطرات در اختیار آنان قرار می داد بدون شک این انجمن خود زمینه ساز تأسیس شرکت بیمه ای در اوایل قرن بیستم تحت عنوان شرکت بیمه دیگ های بخار گردید . نا گفته نماند آلمان و سوئیس ، دو کشور صاحب نام در امر بیمه ، نیز در اوایل قرن بیستم نوعی پوشش بیمه ای جهت بیمه نمودن ماشین آلات به صورت تمام خطر طراحی و در اختیار متقاضیان قرار می دادند . به طور کلی عرضه بیمه هایی از نوع فوق را می توان نقطه شروع و پیدایش بیمه های مهندسی به شکل امروزی به حساب آورد .
در میان انواع بیمه های مهندسی دو بیمه تمام خطر پیمانکاران و تمام خطر نصب بیش از دیگر بیمه های مهندسی کاربرد عملی یافته و مورد استفاده قرار گرفته است . بی مناسبت نیست اشاره گردد نخستین بیمه ای که در غالب بیمه تمام خطر پیمانکاری صادر گردید بیمه عملیات ساخت پل لم بس lambeth است که در سال 1929 روی رودخانه تایمز لندن بنا گردید .
بدون شک وقوع جنگ جهانی دوم ویرانه های عظیم به جا مانده از جنگ ، ضرورت بازسازی مناطق ویران شده اهمیت برپایی هر چه سریع تر کارخانجات و تأسیسات تأثیر قابل توجهی در شناسایی تعمیمی در رونق این نوع بیمه ها داشته است .
در این راستا تحولات شگرف و پرشتابی که در چند دهه گذشته با ظهور تکنولوژی جدید ، ماشین آلات پیچیده و ابزارهای رایانه ای پدید آمده علاوه بر اعتبار بخشیدن تعمیم هر چه بیشتر این نوع بیمه زمینه ساز پیدایش انواع مختلفی از بیمه های مهندسی نیز گردیده است . بایستی در نظر داشت شرایط جدید اقتصادی و اجتماعی مهندسی معاصر شرکت های بیمه را ناگزیر نموده است تا خود را هر چه بیشتر با نیازهای روز وفق داده و منطبق با موضوعات جدید بیمه های جدید و

متنوع تری طراحی و در اختیار متقاضیان خود قرار دهند . امروزه بازار بیمه شاهد ارائه نوعی بیمه جمعی تحت عنوان Package Policy می باشد . این نوع بیمه که برای تأمین پوشش بیمه طرح های بزرگ با سرمایه هایی هنگفت که اجرای کار در آنها بصورت عملیاتی مرکب ، گسترده و به هم پیوسته در نظر گرفته شده نمونه ای از یک بیمه نامه یا قرارداد بیمه جمعی است که بر اساس آن انواع پوشش های بیمه مورد نیاز در قالب یک بیمه نامه یا قرارداد بیمه مهندسی در اختیار بیمه گذار قرار داده می شود .
در یکی از تقسیماتی که از بیمه کرده اند بیمه را به دو بخش یا گروه اموال و اشخاص تقسیم

نموده اند . بیمه های مهندسی نظیر بیمه های آتش سوزی ، باربری ، کشتی و هواپیما یکی از شاخه های بیمه اموال به شمار می رود گرچه نوع و ماهیت بیمه های مهندسی آن را بصورت یکی از بیمه های تخصصی و فنی تبدیل کرده است . این نوع بیمه در مقایسه با دیگر انواع بیمه از ویژگی هایی برخوردار است و به همین علت صدور برخی از بیمه های مهندسی بدون در اختیار داشتن تخصص ها و تجربه های لازمه میسر نمی باشند .

تاریخچه پیدایش و تحول بیمه های مهندسی
صنعتی شدن اروپا در قرن نوزدهم زمینه ارائه انواع جدید پوشش های بیمه ای از جمله بیمه های مهندسی را فراهم آورد .اولین بیمه های مهندسی در نیمه دوم قرن بیستم آغاز شد . بطور مثال در سال 1859 میلادی در انگلستان بیمه موسوم به« دیگ بخار » و در سال 1900 میلادی بیمه نامه Maschine Versicherung در آلمان پدید آمد . بیمه های «تمام خطر نصب » و«تمام خطر مقاطعه کاری» از سال 1925-1920 میلادی رایج گردید و هم اکنون به صورت گسترده در تمام بازارهای بیمه جهان مورد استفاده قرار می گیرد .

قبل از طراحی این نوع بیمه نامه ها هر یک از اشخاص که به نحوی در اجرای یک پروژه صنعتی ذینفع بودند برای تهیه پوشش بیمه ای لازم قراردادهای مختلف در مقابل خطراتی مانند آتش سوزی ، صاعقه ، انفجار ، سرقت ، سیل ، زلزله و مسئولیت در مقابل اشخاص ثالث منعقد می کردند . این امر در بیشتر موارد بیمه گذاران را هنگام خسارت با مشکلات متعددی از قبیل بیمه مضاعف مسائل مربوط به اصل جانشینی مواجه می کرد . از سوی دیگر گاهی خطر واقع شده تحت پوشش هیچ یک از بیمه نامه ها نبود و بیمه گران الزامی به جبران خسارت نداشتند . ضمن اینکه کل هزینه های پرداختی بابت حق بیمه به مراتب بیش از حق بیمه معقول برای یک پروژه می شد .
همراه با توسعه صنعت بیمه در سطح جهان و رشد فن آوری در زمینه های مختلف مهندسی ، ضرورت طراحی بیمه نامه هایی ایجاد شد که ضمن اینکه مشکلات یاد شده را نداشته باشند ، منافع کلیه دست اندرکاران ساخت و اجرای یک پروژه مهندسی را نیز تأمین می نمایند . بر این اساس بیمه های مهندسی طراحی گردید .
بیمه های مهندسی به عنوان شاخه ای از بیمه اموال
بیمه های مهندسی شاخه ای از بیمه های اموال است و خود نیز شامل چندین نوع بیمه است که رایج ترین آنها به قرار زیر است :
1- بیمه تمام خطر مقاطعه کاران (Contractors All Risk Insurance)
2- بیمه تمام خطر نصب ( Erection All Risk Insurance)
3- بیمه تمام خطر ماشین آلات ساختمانی
(Contractos’s Plant & Machinery All Risks Insurance)
4- بیمه شکست ماشین آلات (Machinery Breakdown) 5- بیمه تمام خطر کامپیوتر (Computer All Risk Insurance )
6-بیمه طرح های تکمیلی مهندسی

(Completed Engineering Risk Insurance )

در میان بیمه های یاد شده بیمه تمام خطر مقاطعه کاران و تمام خطر نصب بیش از دیگر بیمه های مهندسی در بازار بیمه رایج بوده است .

تعریف برخی از واژه ها در بیمه تمام خطر پیمانکاران
1- صاحب کار : شخصی حقیقی یا حقوقی است که پروژه به وی تعلق دارد .
2- پیمان کار اصلی : از طریق مناقصه برنده شده و مسئول کل پروژه می باشد . پیمانکار اصلی خود کارهای پروژه را انجام نمی دهد فقط قبول می کند با سرمایه مشخصی طرح را اجرا کند و برای همین یا پیمانکاران فرعی قرارداد می بندد . ( مثل تأسیسات برق و ...)
3- پیمانکار فرعی : شرکت هایی هستند که ارتباطی با صاحب کار نداشته بلکه عموماً توسط پیمانکار اصلی و از طریق مناقصه انتخاب و قسمت هایی از پروژه جهت انجام کار به آن ها داده می شود. برای هر یک از پیماکاران می توان بیمه جداگانه صادر نمود ولی جهت جلوگیری از تکرار پوشش ها و هر گونه نقصانی در پوشش ها توصیه می گردد برای پروژه یک بیمه نامه جامعه صادر گردد و نام آنها به عنوان بیمه گذار قید گردد .
4- حد غرامت : در رابطه با خطرات فاجعه آمیز (زمین لرزه ، سیل ، طغیان آب ، هر نوع طوفان) احتمال تجمع خطر می باید در بیمه نامه بطور دقیق مورد توجه قرار گرفته و برای خطرات مذکور نیز می باید حداکثر غرامت را به طور جداگانه تعیین نمود و این مورد توافق اکثربیمه گران دنیا می باشد .
5- حق بیمه :
نرخ × (اشخاص ثالث + برداشت ضایعات + ارزش تجهیزات + ارزش ماشین آلات + مبلغ قرارداد )
6- کارهای صدور پیمان یا مقاطعه : منظور کلیه عملیاتی است که می باید توسط پیمانکار اصلی یا پیمانکار فرعی با توجه به مفاد قرارداد ساختمانی انجام گیرد از جمله کارهای مقدماتی در محل اجرای پروژه از قبیل خاک برداری ، ترازبندی و اجرای تأسیسات موقت و غیره .
7- لوازم و تجهیزات ساختمانی : شامل محل سکونت کارکنان ، انبارهای سرپوشیده ، کارگاه های ساختمانی و تأسیسات ضروری آب و برق و غیره .
8- ماشین آلات ساختمانی : عبارتند از ماشین آلات خاک برداری جرثقیل ها و ... و همچنین وسایل نقلیه کارگاهی که مجاز به تردد در جاده های عمومی نمی باشند . ضمناً تفاوتی نمی کند که ماشین آلات ساختمانی متعلق به خود پیمانکار باشد یا این که توسط وی اجاره شده باشد .
9- هزینه های مربوط به جمع آوری ضایعات : منظور هزینه های مربوط به پاکسازی محل اجرای پروژه از ضایعاتی است که در اثر وقوع یک خسارت قابل جبران تحت بیمه نامه تمام خطر پیمانکاران به وجود آمده است .
10- اموال مجاور : منظور اموالی است که در محل اجرای پروژه واقع شده اند و همچنین اموالی که محل اجرای پروژه را احاطه نموده اند مشروط بر ان که متعلق به بیمه گذار بوده یا تحت مراقبت یا در امانت یا در اختیار وی باشد .

بیمه تمام خطر پیمان کاران
نخستین بیمه نامه تمام خطر مقاطعه کاران در سال 1954 در فرانسه صادر شد . اغلب پروژه های ساختمانی پس از بررسی و مطالعات مقدماتی به مناقصه گذاشته می شوند و پس از برنده شدن مقاطعه کار و به طبع آن مقاطعه کاران فرعی ( مانند مقاطعه کار تأسیسات برق ، آب ، آسانسور ، تهویه و ... ) پروژه اجرا می شود . مقاطعه کار اصلی در مقابل مالک طرح و مقاطعه کاران فرعی در مقابل مقاطعه کار اصلی مسئولیت هایی دارند و با ریسک های متفاوت مواجه هستند . مفهوم

کلی این بیمه عبارت است از ارائه تأمین جامع و مکفی در قبال زیان یا خسارت وارده به کارهای قرارداد ، تجهیزات و واحدهای تولیدی ، ساختمانی و یا ماشین آلات کارگاهی ، همچنین خسارت های مالی یا صدمات جسمی وارده به اشخاص ثالث که اجرای طرح ساختمانی ناشی شده باشد .
قرارداد بیمه تمام خطر پیمانکاران ممکن است با صاحب کار یا پیمانکاران طرح که پیمانکاران فرعی نیز جزو آنانند ، منعقد شود . بیمه بودن کلیه منافع بیمه ای تحت بیمه نامه تمام خطر مقاطعه کاران این مزیت را دارد که بدون اتلاف وقت و طرح دعوا ، بلافاصله پس از تأیید بیمه گر عملیات تعمیر و بازسازی آغاز می شود و پوشش بیمه ای ، بی وقفه و آنی خواهد بود .
همانطور که اشاره گردید در اجرای یک پروژه ساختمانی افراد مختلفی در اجرای کار دخالت دارند که چنانچه به علت حادثه یا اتفاقی غیر قابل پیش بینی پروژه دچار خسارت گردد طبیعتاً مسئولیت خسارت متوجه کلیه طرف های درگیر در کارهای اجرایی خواهد بود و تفکیک مسئولیت ها اغلب دشوار و شرایط پیچیده ای را بوجود می آورد ، جدا از آن که به علت سنگین بودن ارزش قرارداد

برخی پروژه ها جبران خسارت از منابع معمول بدون حضور بیمه اغلب دشوار و غیر ممکن است . به منظور حمایت کارفرما در مقابل حوادث و اتفاقات محتمل و غیر قابل پیش بینی و دور نگه داشتن آنان از دعاوی طولانی و بغرنج ، بیمه تمام خطر پیمانکاران کلیه کسانی را که به نوعی درگیر اجرای پروژه هستند به عنوان بیمه گذاران مشترک در قالب یک بیمه نامه تحت پوشش بیمه ای قرار می دهد . بر خلاف بسیاری از بیمه های رایج مدت بیمه سالانه نیست تا با تمایل طرفیت تمدید و یا با تمایل یکی از طرف های قرارداد قبل از انقضاء فسخ گردد بلکه در این نوع بیمه زمانی که ق

رارداد بیمه منعقد می گردد مورد بیمه وجود خارجی ندارد از این رو شناسایی و ارزیابی صحیح و فنی ریسک امر ساده ای نیست . بیمه گر در این نوع بیمه ها ناچار است درجه ریسک پذیری مورد بیمه را بر اساس نوع پروژه ، مشخصات فنی کار ، نقشه ها ، میزان حرفه ای بودن مجریان طرح ، احتمال بروز حوادث طبیعی از قبیل زلزله ، سیل ، طوفان ، رانش زمین و همچنین کلیه اطلاعات خواسته شده مندرج در پرسشنامه این نوع بیمه ها مورد ارزیابی و تحلیل قرار دهد.
در طرح های مهندسی دو گروه ریسک وجود دارند :
الف ) ریسک های ساختمانی ساده : مجتمع های مسکونی ، اداری ، بازرگانی ، کارخانه های صنعتی ، انبارسازی ، هتل سازی ، مراکز تفریحی ، فرهنگی ، بهداشتی و آموزشی .
ب ) ریسک های عملیات مهندسی شهری : پل سازی ، سد سازی ، ساخت تونل ، بندر ، قطار زیرزمینی و فرودگاه .
از جهاتی دیگر ریسک های ساختمانی را به سه نوع ریسک به شرح زیر تقسیم نموده اند . در این تقسیم بندی وسعت و اندازه ریسک با در نظر گرفتن خطر پذیری ، حجم اموال و سرمایه های مورد بیمه و ماهیت ریسک مورد نظر می باشد .

ریسک های سبک
ساختمان های مسکونی تک واحده ، بلوک های آپارتمانی ، بلوک های اداری خصوصی ، ساختمان های عمومی از قبیل ادارات ، بیمارستان ها ، مدارس ، مساجد ، ساختمان های صنعتی ( مشروط بر آنکه فاصله دو ستون از 20 متر تجاوز نکند ) ، سیلوها ( مشروط بر آنکه ارتفاع از 20 متر تجاوز نکند ) ، جاده ها ( پروژه های کوچک با نقشه های ساده و قابل اجرا در فصل های خشک با مدت اجرای کوتاه ) .
ریسک های متوسط
پارکینگ های زیرزمینی ، متروهایی که با حفاری باز و عمیق در ارتباط باشد ، برج های آب ، خطوط لوله ( گاز ، نفت ، آب ) ، سیستم های فاضلاب ، جاده ها ( پروژه های بزرگ، بزرگ راه ها ( شامل پل های روگذر ، راه آهن ، فرودگاه ، پل ها ( که در خشکی احداث گردند با عرض حداکثر 80 متر طبق سیستم های مورد تأیید و شرایط خاکی قابل قبول ) .

ریسک های سنگین
آسمان خراش ها ، تونل ها ( جهت عبور حمل و نقل جاده ای ، راه آهن ، انحراف آب ) ، شفت ها ، ستون ها ، پل ها با عرض بزرگ که روی رودخانه ها احداث می گردند ، سد ها ( خاکی ، صخره ای ، بتنی ) ساخت بنادر از قبیل بنادر جدید ، اسکله ها ، باراندازها ، دولفین ها و موج شکن ها ، لنگرگاه ها ، کارهای مربوط به احیای اراضی .

ویژگی های برخی بیمه های مهندسی
1- از آنجا که پروژه مورد بیمه کارهای ساختمانی نصب در زمان انعقاد بیمه وجود خارجی ندارد بیمه گر برای ارزیابی و تجزیه و تحلیل ریسک ناچار است ریسک را بر اساس اطلاعات مندرج د

ر پرسشنامه ها ، نقشه ها ، مشخصات کار ، شرایط محل اجرای پروژه ، میزان آسیب

پذیری احتمالی طرح از عوارض طبیعی سطح مهارت پیمانکار اصلی و پیمانکاران فرعی ، مندرجات پیمان ، مدت اجرا و ... مورد مطالعه و بررسی قرار دهد و نرخ ، شرایط مناسب و میزان سهم نگهداری خود را تعیین و تنظیم نماید .
2- تعداد بیمه های صادره تمام خطر پیمانکاری و نصب در مقایسه با سایر انواع بیمه ها

از قبیل آتش سوزی و باربری قابل ملاحظه نمی باشد . بیمه هایی که احداث تونل ، پالایشگاه ، مترو ، نیروگاه ، سد یا فرودگاه را تحت پوشش قرار می دهند تعهدات بسیار سنگینی را برای شرکت های بیمه به وجود می آورند . از این رو در این قبیل بیمه ها موضوع قانون اعداد بزرگ ، کثرت و تشابهات که به منظور اعمال نرخ در دیگر بیمه ها مصداق پیدا می کند به سادگی میسر نمی باشد ، لذا بیمه گر با توجه به ماهیت ریسک و ظرفیت نگهداری و شرایط بازار باید نسبت به قبول ریسک و همزمان تأمین پوشش اتکایی لازم بر حسب مورد اقدام نماید .
3- ریسک پذیری یک پروژه در حال ساخت در برخی موارد از پروژه های تکمیلی بیشتر است . در عملیات ساخت جاده یا لوله گذاری خطر بروز خسارت ناشی از سیل یا باران به ترتیب بیش از زمان تکمیل آنهاست .
4- رکود اقتصادی و نوسانات قیمت ها پروژه های در حال ساخت را تحت تأثیرقرار می دهد . با رکود اقتصادی پیشرفت کار در پروژه ها کند و با طولانی شدن مدت اجرا خطر پذیری افزایش می یابد .
5- به مقتضای پیشرفت های عملی و بکارگیری ماشین آلات پیچیده و فن آوری های جدید و متناسب با آن تغییر در طرح ها و نحوه اجرای پروژه ها خطرات جدید و نا شناخته ای نیز پدید آمده اند که ضرورت دارد برای حفظ سرمایه ها و مقابله با خطرهای جدید راهکارهای مناسب و موثری مورد استفاده قرار می گیرد .
6- بدیهی است این امر در بیمه های مهندسی بیش از سایر رشته ها محسوس و قابل پیش بینی می باشد .

موارد ارزیابی و تجزیه و تحلیل ریسک در بیمه تمام خطر پیمانکاران
در کلیه انواع بیمه ها یکی از وظایف اصلی بیمه گذار خواه هنگام انعقاد قرارداد و خواه در طول مدت اعتبار بیمه ارائه اطلاعات در مورد خطر و آگاه نمودن بیمه گر از خصوصیات و کیفیت خطرات است به نحوی که بیمه گر با برخودداری از اطلاعات لازمه بتواند خطر بیمه شده را بسنجد و با آگاهی از کم و کیف آن قبول تعهد کند .

نقش مدیریت ریسک در بیمه های مهندسی

امروزه نقش مؤثر و تعیین کننده مدیریت ریسک در پیشگیری ، کاهش خطرات و فراهم نمودن پوشش جامع و اطمینان بخش با حداقل بار ممکنه بر کسی پوشیده نیست . این موضوع با ظهور تکنولوژی و فن آوری های جدید ، نوآوری ها ، استفاده از ماشین آلات پیچیده ، ابزار رایانه ای ، تغییر در طرح ها و برنامه ها که خطرات جدید و نا شناخته ای را به همراه آورده اند اهمیت بیشتری یافته است . در این مسیر بیمه های مهندسی بیش از سایر انواع بیمه ها در معرض ریسک های نا متجانس قرار گرفته است . شخصی که به نیابت از جانب بیمه گذار امر کنترل ، هدایت و مدیریت ریسک را عهده دار می باشد بایستی از نتایج اثرات زیان بار این گونه خطرات واقف بوده و با رعایت کلیه جوانب امر ، مجریان و کلیه طرف های ذینفع و ذیربط پروژه را از اثرات خطرات بالقوه ، و حوادث غیر قابل پیش بینی و گرفتاری های ناشی از مسئولیت های قراردادی که در صورت احراز مسئولیت ها مشکلات عدیده ای به همراه خواهند آورد مصون بدارد و تأمین مناسبی را با حداقل هزینه ممکنه فراهم نماید .

چگونگی بررسی پروژه های مهندسی
در بیمه های مهندسی بیش از دیگر انواع بیمه قبل از آن که بیمه گر تعهدی به عهده بگیرد بایستی اطلاعات کافی و جوامعی از ریسک مورد نظر در اختیار داشته باشد البته او می تواند اطلاعات اولیه را از طریق پرسشنامه که از جانب بیمه گذار تکمیل می گردد استخراج نماید ، با این حال به جهت آگاهی بیشتر از کم و کیف ریسک به نکات زیر که مراحل مختلف اجرای پروژه مهم را دربر می گیرد و ارزیابی ریسک را تسهیل می نماید اشاره می گردد .

قبل از اجرای کار
نیاز ها و اهداف در بدو امر جهت اجرای یک پروژه عمرانی نظیر سد ، پل ، تونل ، فرودگاه ، بندر و... بصورت یک ایده نظرها را به خود معطوف می نماید . اجرای طرح مبتنی بر یک سلسه نیازها و اهداف هستند که اجرای طرح را از دو بعد اقتصادی و اجتماعی ضروری و توجیه پذیر می سازد .

بدیهی است که به منظور رسیدن به اهداف مورد نظر و تاًمین نیازها لازم است کلیه دلایل توجیهی که اجرای طرح را از نظر اقتصادی و اجتماعی توجیه پذیر می نماید به روشنی تعریف و تبیین گردند .

مطالعات توجیهی
در مطالعات توجیهی طرح که از جانب متخصصین امر به عمل می آید باید به مواردی از قبیل درستی انتخاب محل، نوع مواد اولیه قابل استفاده، ، تجهیزات، محیط زیست، واکنش سیاسی، هزینه اجرا، و تحلیل طرح از نظر سود آوری و بازگشت سرمایه پاسخ قانع کننده و توجیه پذیر داده شو

د.

شرایط پیمان
پیمان مربوط به پروژه ها از جمله اسناد مهم و قابل استنادی می باشدکه بیمه گران به کمک آن اطلاعات جامع و مبسوطی از مشخصات فنی پروژه، مبلغ قرارداد، مدت اجرا، فهرست بها، جدول زمان بندی و... بدست می آورند. در جدول زمان بندی چگونگی پیشرفت کار در هر ماه مشخص گردیده و از این طریق می توان از پیشرفت فیزیکی و ارزشی پروژه در مراحل مختلف طرح مطلع گردید.

واگذاری قرارداد
معمولاً صاحب کار پروژه مورد نظر را جهت اجرا به پیمان کاری که نازل ترین قیمت را پیشنهاد نموده و از امکانات و صلاحیت های لازمه جهت اجرای پروژه برخوردار باشد واگذار می نماید . پیمانکار بایستی جهت اجرای مطلوب پروژه تضمین های لازم را در اختیار صاحب کار قرار دهد . صاحب کار معمولاً جهت نظارت بر کار یک نفر را به عنوان مهندس ناظر انتخاب می کند تا بر کار پروژه نظارت داشته باشد . چنانچه مبنای واگذاری پروژه صرفاً قیمت نازل باشد بیمه گر بایستی روش هایی را که پیمان کار جهت کاهش دادن هزینه ها بکار می برد با دقت کامل مورد توجه و ارزیابی قرار دهد و این نکته را در نظر داشته باشد که کاربرد برخی شیوه ها جهت کاهش هزینه ها از جانب پیمانکار امری طبیعی بشمار می رود هر چند ممکن است بیمه گر را با برخی ریسک های جدی و پر خطر روبرو نماید .

مراحل ساخت
بر اساس شرایط پیمان به تناسب پیشرفت کار صاحب کار مبالغ مورد تعهد را در وجه پیمانکار پرداخت می نماید . بدیهی است هر گونه پرداختی با در نظر گرفتن پیشرفت فیزیکی و ارزشی کار باید توسط مهندس ناظر گواهی و تأیید گردد ، از این جهت حق بیمه مربوط به بیمه های مهندسی اغلب به صورت اقساط مورد توافق قرار گرفته و در وجه بیمه گر پرداخت می گردد .

تحویل کار ، دوره آزمایش و نگهداری
در بیمه تمام خطر پیمانکاری پس از اتمام و تحویل موقت کار دوره نگهداری شروع می گردد . در این دوره پیمانکار متعهد به انجام تعهداتی می باشد که در دوره نگهداری معمول و پیمانکار ملزم به انجام آنها گردیده است . دوره نگهداری معمولاً بین 6 تا 12 ماه در نظر گرفته می شود . در این دوره چنانچه اصلاحات و یا تعمیراتی ضرورت پیدا کند پیمانکار متعهد است به هزینه خود نسبت به رفع آنها اقدام ورزد . با رفع نواقص مهندس ناظر این امکان را پیدا خواهد نمود تا با تأیید انجام صحیح و کامل کار نسبت به صدور گواهی تحویل دائم اقدام ورزد . در بیمه تمام خطر نصب

پس از اتمام عملیات نصب و صدور گواهی موقت اتمام کار دوره آزمایش شروع می گردد که معمولاً چهار هفته در نظر گرفته می شود . این مرحله یکی از پر خطرترین مراحل کار بشمار می رود . پس از اتمام دوره آزمایش (سرد و گرم ) دوره نگهداری شروع می گردد که مدت آن در این نوع بیمه معمولاً بین 6 الی 12 ماه می باشد .
مطالب مندرج در نقش مدیریت ریسک و بیمه های مهندسی برخی از جنبه های فنی بیمه تمام خطر نصب را تا حدودی رونق داده است ، با این وصف به منظور تکمیل موضوع توضیحات مختصری در ارتباط با برخی بیمه های مهندسی که در بازار بیمه ایران رایج می باشد ارائه می گردد .

مورد بیمه
در بیمه تمام خطر پیمانکاران به جهت گسترده بودن کار لازم است اموال مورد بیمه به دقت طبقه بندی و مبالغ هر یک بطور جداگانه تعیین شوند ، با این شیوه بیمه گر به سهولت خواهد توانست تعهدات خود را در هر بخش مشخص و معین نماید . مبالغ بیمه و اجزای متشکله در بیمه تمام خطر پیمانکاران عبارتند از :
1-کارهای ساختمانی یا کارهای قرارداد شامل ارزش کارهای دائم و موقت و کلیه مصالحی که در آن به مصرف می رسند و با در نظر گرفتن عنصر تورم و افزایش قیمت ها به منظور جلوگیری از کم بیمه شدگی معمولاً درصدی بابت تعدیل و یا تورم به آن اضافه می نمایند .
2- سازه های موقت از قبیل داربست ها ، قالب بندی ها ، واحدهای آماده سازی مصالح ، ساختمان های موقت از قبیل خوابگاه ، کارگاه ، انبار و امثالهم که به منظور اجرای طرح مورد استفاده قرار می گیرند .
3- تجهیزات و ماشین آلات ساخمانی ار قبیل انواع ماشین آلات ثابت و متحرک که به جهت اجرای پروژه مورد استفاده قرار می گیرند . این قبیل ماشین آلات را می توان بصورت بیمه نامه جداگانه ای بطور سالانه بیمه نمود . با این حال چنانچه پیمانکار تمایل داشته باشد آنان را به عنوان بخشی از اموال بیمه شده در بیمه نامه اصلی بیمه نماید لازم است کلیه مشخصات فنی هر یک از آنها را به تفکیک در اختیار بیمه گر قرار دهد .
4- اموال و ساختمان های موجود ، ساختمانها و اموال مجاور و موجود به اموالی اطلاق می شود که متعلق و یا در اختیار یکی از طرف های ذی ربط باشد و در سایت و یا در محل بسیار نزدیکی از سایت واقع شده باشند که ممکن است به علت فعالیت های ساختمانی به آنها آسیب وارد گردد این اموال می توانند به عنوان بخشی مستقل در بیمه نامه بیمه شوند . البته بایستی در نظرداشت که پوشش تمام خطر بیمه نامه شامل این بخش نمی گردد . بلکه صرفاً خساراتی که ممکن است در طی عملیات اجرائی به این قبیل اموال وارد گردند تحت پوشش قرار داده می شود . معمولاً به منظور عدم تحمیل حق بیمه زیادی اموال مجاور را بصورت فرست لاس بیمه می نمایند .

5- در اجرای پروژه احتمال دارد به اشخاص ثالث که به هیچ وجه در اجرای پروژه درگیر نبوده و مشارکتی ندارند نیز خسارت مالی یا جانی وارد گردد . در بیمه تمام خطر پیمانکاران جهت بیمه این ریسک بخش جداگانه ای تحت عنوان اشخاص ثالث در نظر گرفته شده است . برای اشخاص ثالث مبلغ بیمه مربوط به خسارت جانی و مالی مبالغ ثابت و معینی می باشند که با در نظر گرفتن تعهدات مورد نظر و درجه خطر پذیری هر مورد (جانی و مالی ) از جانب بیمه گذار تعیین و به بیمه گر اعلام می گردد . باید در نظر داشت ریسک مسئولیت اشخاص ثالث پروژه هایی که در مناطق پر جمعیت و یا خیابان های پر رفت و آمد اجرا می گردند بسیار بالا است .
6- پاکسازی ضایعات ، بعد از وقوع خسارت به منظور تخریب و انتقال ضایعات و پاکسازی محیط بایستی مبالغی را پرداخت نمود زیرا برای تداوم کار لازم است محل را مجدداً آماده نمود . بدین منظور بیمه گذار باید حداکثر هزینه احتمالی پاکسازی را در نظر گرفته و با اعلام آن به بیمه گر ضایعات موجود را تحت پوشش هزینه های پاکسازی بیمه نماید .

خطرات بیمه شده
بیمه تمام خطر پیمانکاران بصورت تمام خطر ارائه می شود و چنانکه از نام آن پیداست این نوع بیمه بیمه گذار را در مقابل تمام خطرات و حوادث غیر قابل پیش بینی تحت پوشش قرار می دهد مگر آنکه به صراحت در بیمه نامه جزء استثنائات بیمه نامه قرار گرفته باشد . استثنائات بیمه تمام خطر پیمانکاران بر دو گونه اند :
1- استثنائات عمومی از قبیل جنگ ، شورش ، بلوا ، جنگ های داخلی ، واکنش های هسته ای و آلودگی ناشی از پخش رادیواکتیو در محیط ، اعمال عمدی یا اهمال کاری بیمه گذاران یا نماینده های رسمی آنان .

2- استثنائات ویژه که عمدتاً به خطرهایی اطلاق می شوند که به علت ماهیتشان بیمه گر نمی تواند یا نمی خواهد نسبت به آنها تعهدی عهده دار گردد . خطراتی که به صورت استثنائات ویژه در این بیمه آمده اند عبارتند از :
عدم النفع ، کهنگی ، فرسودگی ، خوردگی ، هزینه های مربوط به وسایل نقلیه هوایی ، آبی یا وسایل نقلیه موتوری که برای تردد در جاده ها در نظر گرفته شده ، شکست مکانیکی یا الکتریکی ، خسارت های ناشی از طرح یا ساخت معیوب دستگاه ها ، توقف کار .

مدت بیمه
در بیمه تمام خطر پیمانکاران مدت بیمه سالانه نمی باشد تا در پایان مدت بیمه تمدید یا توسط یکی از طرفین طرح های قرارداد خاتمه یافته تلقی گردد بلکه مطابق با مدت اجرای پروژه می باشد و با اتمام پروژه و تحویل آن به صاحب کار خاتمه می پذیرد . بر این پایه تاریخ شروع و انقضای بیمه منطبق با جدول زمانبندی در نظر گرفته می شود . شروع بیمه همزمان با تخلیه مصالح در محل و شروع کارهای ساختمانی بوده و انقضای بیمه هنگامی است که سازه یا قسمت های تکمیل شده آن تحویل داده شود یا مورد بهره برداری قرار گیرد .
در بیمه تمام خطر پیمانکاران بیمه گذار می تواند تعهداتی را نیز در مورد پوشش قرار دهد که پیمانکار بعد از تحویل موقت کار به کارفرما یا صاحب کار اصطلاحاً وظایف و تعهدات دوره نگهداری خوانده می شوند به عهده دارد که مدت بیمه برای دوره نگهداری معمولاً بین 6 ماه تا 12 ماه در نظر گرفته می شود و در این مدت خطرهای بیمه شده محدود به ع

لت هایی گردیده اند که پیمانکار در طول دوره نگهداری مسئول و نسبت به آن متعهد می باشد .
قرارداد بیمه به هیچ وجه باطل نمی شود مگر در شرایط استثنائی مانند عدم پرداخت حق بیمه .تاریخ شروع و پایان مسئولیت بیمه گر منطبق با جدول زمان بندی ساختمانی است ، مگر این که به گونه ای دیگر توافق شده باشد . شروع آن معمولاً همزمان با شروع کارهای ساختمانی یا خالی کردن مصالح در محل ایجاد ساختمان یا سوار کردن تجهیزات است . به محض این که مورد ساختمان تکمیل و اتمام پذیرفت یا تحویل کارفرما شد پوشش پایان می پذیرد . این قاعده در مورد تکمیل قسمت های مجزا از ساختمان اصلی هم صادق است . در عمل غالباً تعیین قطعی این زمان ها امکان پذیر نیست چون بعد از کارهای اصلی ساختمان و قبل از تکمیل و تحویل آن ، قسمت

های مکانیکی و الکتریکی کارها (آسانسورها) باید آزمایش شوند . گرچه عموماً با تحویل ساختمان به کارفرما مسئولیت بیمه گر پایان می پذیرد ، با این حال بعضی مواقع تعدادی از کارهای حاشیه ای باقی می ماند که کارفرما یا یکی از بیمه گذاران مشترک هنوز به برقراری پوشش مسئولیت احتیاج دارد .
مسئولیت بیمه گر در قبال ماشین آلات ، دستگاه های تولیدی و تجهیزات ساختمانی ، از تاریخ تخلیه در کارگاه شروع و با برچیدن آن ها از کارگاه پایان یافته تلقی می شود . درضمن می توان حدود تأمین بیمه ای را تا به آنجا که دوره نگهداری را نیز شامل شود بسط داد .

دوره نگهداری ساده
در این پوشش تعهد بیمه گر در طی دوره نگهداری ، به زیان یا خساراتی محدود است که بیمه گذار در حین فعالیت خود ، تحت مقررات دوره نگهداری ، به مورد بیمه وارد می سازد .

دوره نگهداری وسیع
در اینجا بیمه گر افزون به تعهدی که برای جبران خسارت وارده در پوشش بیمه نگهداری ساده دارد زیان یا خساراتی را هم که علت آن به دوره فعالیت ساختمانی مربوط می شود ، جبران می کند .

سرمایه بیمه شده
مبلغ بیمه شده باید با مبلغ مندرج در قرارداد ساختمانی به اضافه ارزش هر گونه مصالح ساختمانی که صاحب کار تهیه گرده ، با ارزش هر گونه کار اضافی که وی انجام داده است ، برابر باشد . هر گونه افزایش در سرمایه بیمه شده باید با صدور الحاقیه تأیید شود در مورد قراردادهای با ارزش ثابت ، با بالا رفتن قیمت مصالح و هزینه های اجرای کار ، مبلغ بیمه شده افزایش نخواهد یافت . معمولاً مبلغ بیمه شده به طور جداگانه تعیین می شود .( مانند ماشین آلات ، تجهیزات ساختمانی ، ساختمان ها و جمع آوری ضایعات ) . اجزای تشکیل دهنده مبلغ بیمه شده عبارتند از : 1- مقاطعه کاری کارهای ساختمانی ؛ 2- سازه های موقتی ؛ 3- تجهیزات و ماشین آلات ساختمانی ؛ 4- اموال و ساختمان های پیرامونی ؛ 5- پاک سازی محیط از ضایعات و 6- مسئولیت شخص ثالث . پوشش بیمه شخص ثالث ، مشروط به تعیین حداکثر غرامت بطور جداگانه برای هر حادثه یا مجموعه حوادثی است که منشأ واحد دارند .

صدور
بیمه تمام خطر مقاطعه کاران یکی از بیمه های تخصصی است و صدور آن فقط با نظر کارشناس متخصص عملی است . برای صدور بیمه نامه ، اطلاعاتی مورد نیاز بیمه گر است ، مانند تجربه فعالیت گذشته مقاطعه کار و سابقه خسارت او ، تنظیم متعارف شرایط قرارداد ، نوع طرح ، کنترل شیوه و نوع ساختمان و انواع مواد اولیه که در آن به کار می رود ، کنتر

ل ارزش کل پروژه و ارزش قسمت های عمده و اصلی و اطمینان از کنترل کلیه عملیات اجرایی پروژه ، نقشه ابعاد محل اجرای طرح ، شرایط ویژه محیطی و آب و هوایی . همچنین ، باید کنترل شود که کل پروژه بر اساس جدول زمان بندی تعیین شده برای طرح پیشرفت کرده است یا نه ، به نحوی که در هر زمان تعهد ، سرمایه و ارزش درگیر با ریسک برای بیمه گر مشخص می شود . مراکز و ایستگاه های هواشناسی ، مهندسان مشاور ، آرشیتکت های مقاطعه کار و مقاطعه کاران فرعی می توانند منابع اطلاعاتی محل اجرای طرح باشند .تجربه پروژه های مشابه و پرسشنامه ای که بیمه گذار پر کرده است نیز اطلاعات ذی قیمتی در اختیار بیمه گر

قرار می دهد .

تعیین نرخ
برای تعیین نرخ بیمه ، تعرفه یگانه ای که دربرگیرنده تمامی عوامل مؤثر بر تعیین نرخ بیمه باشد وجود ندارد . نرخ بیمه عملیات بر اساس کل سرمایه ای که بیمه شده تعیین می شود و عبارت است از ارزش قرارداد به اضافه ارزش تأسیسات موقت و کارهای مربوط . بیمه گران برای بیمه مسئولیت مدنی مقاطعه کار یک نرخ پایه در نظر می گیرد و بر حسب عوامل خطر موجود در ریسک پیشنهادی ، آن را تغییر و تطبیق می دهد . بیمه گر عموماً نرخ خطرهای بزرگ را با توجه به مدت قرارداد و میزان ریسک در فصل های مختلف آن تعیین می کند . نرخ نهایی نیز با توجه به توافق در مورد سهم بیمه گذار از خسارت تعیین می شود . عوامل مؤثر بر تعیین حق بیمه عبارتند از :
- وضعیت کارگاه و خطرهای تهدید کننده آن از قبیل اوضاع جوی و ساختمانی کارگاه به لحاظ احتمال وقوع طوفان ، زمین لرزه ، سیل ، طغیان آب و نوع خاک منطقه . ( مناطق زلزله خیز ریسک بیشتری را در بر می گیرند / پروژه هایی که نزدیک رودخانه ها اجرا می شوند دارای ریسک بالاتری هستند / منطقه ای را که قرار است در آن پروژه های ساختمانی اجرا شود باید از نظر سختی و سستی خاک مورد آزمایش قرار داد در صورتی که خاک آن منطقه مرغوب نباشد ریسک این پروژه ها بالاتر خواهد بود ) .
- مشخصات طرح و مصالح ساختمانی ( در صورتی که از مصالح ساختمانی مرغوب استفاده نشود ریسک طرح افزایش می یابد ، همچنین نوع مصالحی را که به کار می بریم باید با پروژه متناسب باشد ، مثلاً سیمان درجات مختلفی دارد که برای ساختمان های مسکونی از نوع 1 یا

2 و برای پروژه های سد سازی از انواع 4 یا 5 آن استفاده می شود ) .
- تکنیک های ساختمانی و روش های فنی ساختمان مثل طرح ، نقشه ، نظارت و اجرا .
- فاکتورهای ایمنی که در برنامه زمانی عملیات احداث طرح پیش بینی شده است .( زمان اجرای پروژه : بستگی به فصلی دارد که پروژه اجرا می شود مثلاً فصل زمستان احتمال یخ زدگی سیمان بیشتر است و به طبع ریسک بیشتری را می طلبد / مکان پروژه : که احتمال ریزش در مکان هایی که از زیر آن ها قنات عبور می کند یا مکان های کنار رود ها یا کانال ها احتمال ریزش بیشتر است ) .
- اقداماتی که برای حصول اطمینان از اجرای بی خطر طرح صورت پذیرفته او اطلاع از جدول قیمت ها . ( پیمانکار باید از قیمت مصالحی که استفاده می شود مطلع باشد تا مصالح را با قیمت بالاتر به او تحویل ندهند وپیمانکاران پروژه هایی را تعهد می کنند که از اجرای آن مطمئن باشند ) .

پرداخت و تصفیه خسارت
تعمیریا تجدید مورد بیمه خسارت دیده یا از بین رفته،اصل اساسی پرداخت خسارت است ، یعنی مورد بیمه باید درست درشرایط مشابه قبل از وقوع خسارت قرارگیرد . درحالت خسارت کلی ، قیمت واقعی ساختمان پرداخت خواهد شد ، اما قیمت ماشین آلات اسقاط از قیمت واقعی کسر می شود . هنگامی که هزینه های تعمیر یا تجدید اموال بیمه شده و برگرداندن آنها به حالت قبل از خسارت از قیمت جاری آنها بیشتر شود ، اموال بیمه شده به منزله خسارت کلی فرض می شود و بیمه گر کل مبلغ بیمه را پرداخت می کند .
هزینه تجدید و مرمت اقلام بیمه شده و برگرداندن آنها به شرایط قبل از خسارت ، به سرعت کار انجام گرفته بستگی دارد . بیمه فقط زمانی آنها را جبران خواهد کرد که به صراحت در بیمه نامه قید شده باشد . در مورد هزینه حمل هوایی ، مبلغ مورد تعهد بر اساس خطر اصلی توافق می شود . بیمه گر هزینه تعمیرات موقت را فقط هنگامی که قسمتی از مرمت نهایی باشد پوشش می دهد . هزینه تعمیرات موقت غیر ضروری مربوط به ادامه عملیات یا هزینه بیمه گذار برای تسریع در کار ، زمانی که می داند کار در شرایط معمولی در موعد مقرر به اتمام می رسد ، جبران نا پذیر است . اگر در زمان تعمیر یا جایگزینی سازه ها و بخش های خسارت دیده تغییرات و اصلاحاتی در مقایسه با شرایط اصلی موضوع بیمه انجام گرفته باشد ، این هزینه ها تحت بیمه نامه تمام خطر مقاطعه کاران جبران نمی شود .
در بیمه مهندسی ، ارجاع ارزیابی خسارت به مهندس متخصص بسیار با اهمیت تلقی می شود ، زیرا پرداخت فوری و به موقع خسارت را بلافاصله پس از وقوع حادثه مورد بیمه امکان پذیر می کند . این متخصص حتی صلاحیت لازم را دارد که برای تعمیرات پیشنهاد های اقتصادی و سازنده ارائه کند . در اغلب موارد ، شرکت بیمه با موافقت بیمه گذار ، کارارزیابی خسارت را به مهندس متخصص با تجربه خود می سپارد که این امر از هزینه ها می کاهد .

موضوع مورد بیمه
به موجب بیمه نامه تمام خطر مقاطعه کاران ، افزون بر کارهای ساختمانی عملیات نصب تجهیزات مورد لزوم ، مصالح ، لوازم الکتریکی ، سوار کردن دستگاه ها ماشین آلات و سازه های اسکلت فلزی ، به شرط آنکه ارزش آن ها از20 در صد کل مبلغ بیمه بیشتر نباشد ، تحت پوشش قرار می گیرند .
از آن جا که در کارهای ساختمانی ، حمایت بیمه از بیمه گذار اصلی و بیمه گذاران مشترک باید تا حد امکان جامع باشد و همیشه امکان دستیابی به علت اصلی خسارت وجود ندارد ، بیمه نامه کارهای ساختمانی به صورت « پوشش های تمام خطر » ارائه می شود . این نوع بیمه نامه ها بیمه گذاران را در مقابل هر گونه خسارت اتفاقی و غیر قابل پیش بینی پوشش می دهد ، مگر این که خسارت به علت هایی باشد که بیمه گر به صراحت استثنا کرده باشد .
بیمه گر بیمه تمام خطر مقاطعه کاران متعهد جبران خسارت و زیان هایی است که از حوادث اتفاقی در طول مدت اجرای طرح و دوره نگهداری تا حداکثر سقف مورد تعهد ( مبلغ بیمه شده ) وارد می آید . «تمام خطر» در این نوع بیمه بدان معناست که هر خطری به صراحت استثنا نشده باشد پوشش بیمه ای دارد . مهمترین علل بروز خسارت های قابل جبران تحت بیمه تمام خطر مقاطعه کاران به شرح زیر است :
آتش سوزی ، صاعقه ، انفجار ، سیل ، طغیان آب ، انواع طوفان ، زمین لرزه ، دزدی یا شکستن حرز ، اجرای با کیفیت نازل ، فقدان مهارت ، غفلت و اعمال ناشی از سوء نیت یا خطای اشخاص .
استثناها : بیمه تمام خطر مقاطعه کاران فقط مشمول پاره ای از استثناهای بدیهی است که معمولاً بازار بین المللی بیمه اعمال می کند . مهمترین استثناها که در متن بیمه نامه درج می شود عبارتند از :
1- زیان یا خسارت ناشی از جنگ یا عملیات شبه جنگی ، هرنوع آشوب گری و اعمال اعتصاب کنندگان به دنبال تعطیل کارخانه به دستور کارفرما .
2- زیان یا خسارت ناشی ازعمل یا غفلت عمدی بیمه گذار یا نمایندگان وی .

3- زیان یا خسارت ناشی ازواکنش ها یا تابش های هسته ای یا ضایعات رادیواکتیو .
4- هر نوع خسارت تبعی ، مانند دعاوی مربوط به جرایم قراردادی ، زیان های ناشی از تأخیر در اجرای قرارداد و از دست دادن آن .
5- زیان یا خسارت ناشی از شکستگی ، یا اختلال مکانیکی و الکتریکی ماشین آلات و تجهیزات ساختمانی .
6- زیان یا خسارت ناشی از اجرای طرح به طور معیوب یا توقف عملیات .
7- خسارت وارده به وسایل نقلیه موتوری زمینی ، هواپیما و تجهیزات شناور .
8- هزینه تعویض ، تعمیر یا رفع هر گونه نقص در کارهای مورد قرارداد . ( برای مثال ،

استفاده از مصالح نا مرغوب یا ناکافی ) .
در کنار استثناهای عمومی و ویژه ، شمار دیگری از استثناها وجود دارند که درمورد پروژه های مخصوص اعمال می شوند .البته این استثناها عمومی نخواهند بود ، زیرا برای پروژه های منحصر به فرد به کار برده می شوند و دو طرف قرارداد در خصوص آن می توانند آزادانه به توافق برسند . برای مثال خسارت های وارده به خاک ریزها در سد و آب بندی ، انحراف از مسیر تعیین شده تونل ها ، یا ترکیدگی در راه اندازی آزمایشی کارخانه های پتروشیمی .

مبلغ بیمه
با توجه به موضوعاتی از قبیل مسئولیت شخص ثالث و ساختمان های پیرامونی – که در اصل متعلق به بیمه اموال نیستند با این حال می توان آن ها را در بیمه تمام خطر مقاطعه کاران پوشش داد – بیمه گر بهتر است تعهدات خود را در هر بخش به دقت معین کند . به این دلیل ، مبلغ بیمه جداگانه یا مبلغ مورد تعهد از طرف بیمه گر به صورت حداکثر مبلغ غرامت برای هر بخش یا به صورت مبلغ کل در بیمه نامه توافق می شود . اجزای متشکله مبلغ بیمه عبارتند از :

مقاطعه کاری کارهای ساختمانی
یک شرکت طبق عرف و بر اساس مناقصه که شامل قیمت نهایی ساخت بناست ، کارهای ساختمان مورد نظر را به عهده می گیرد . به این مبلغ چندین رقم جداگانه دیگر اضافه خواهد شد . مبلغ جدید به اضافه هزینه مصالح ساختمانی یا اقلامی که کارفرما خود تهیه کرده است ، مبلغ بیمه موقتی را برای پروژه به وجود می آورد . بر اساس تجربه همه می دانند که این مبلغ بیمه موقتی در ابتدای کار ، معمولاً کمتر از قیمت واقعی و تکمیل شده ساختمان است . یعنی اگر خسارتی رخ دهد در آخر کار ساختمان آسیب دیده مشمول کم بیمه شدگی خواهد شد .نتیجه این که :

الف ) مبلغ بیمه در نهایت هنگامی ثابت می شود که مسئولیت بیمه گر منقضی شده است ، یعنی این که ، آخرین صورت حساب های مربوط هم مورد استفاده قرار گرفته است .
ب ) یک افزایش معین برای هزینه های ساختمانی به منزله حاشیه امنیت متصور است و همه آن را در نظر می گیرند . اگر در انتها مورد اختلافی آشکار شود و ازمبلغ توافق شده تجاوز کند ، مبلغ مورد اختلاف حتما لحاظ خواهد شد .
غالباً ، حداکثر مبلغ بیمه جداگانه ای برای حوادث فاجعه آمیز در نظر گرفته می شود ، مانند زلزله ، آتشفشان ، تندباد ، سیل و آب گرفتگی . وجه تمایز این گونه خطر ها را می توان چنین خلاصه کرد : اگر کارفرمایی تصمیم بگیرد که در منطقه خطر خیز ساختمانی بنا کند ، انتظار می

رود که قسمتی از تعهدات را در سطحی مشخص در نظر بگیرد : حداکثر مبلغ بیمه برای هر مورد پر هزینه طبق عرف بیمه گری موافقت می شود ؛ اگر بلای طبیعی به طور کامل بیمه شود ، ظرفیت بازار را به سرعت پر می کند یا قیمت (حق بیمه ) مسئولیت های بدون محدودیت می تواند بسیار بالا باشد ، بطوری که بیمه گذار از پرداخت آن عاجز بماند .

راهکارهای پیشنهادی عبارتند از :
1- راه اندازی آزمایشی و بهره برداری
گرچه راه اندازی آزمایشی و بهره برداری در مرحله نخست متوجه بیمه نصب می شود ، با این حال باید متذکر شد که یک پروژه ساختمانی شامل اجزای مختلفی است مانند ظرفیت رسمی که باید با آزمایش های کلی یا یک وهله آزمایش قبل از قبول کارفرما به اثبات رسیده باشد . البته باید بین آزمایش سرد و گرم فرقی قائل شد . آزمایش سرد مانند آزمایش مکانیکی ، الکترونیکی یا هیدرولیکی و آزمایش گرم مانند بهره برداری از دستگاه یا ماشین در مراحل مختلف راه اندازی تا رسیدن به ظرفیت رسمی ؛ همان طوری که طبق قرارداد بین کارفرما و مقاطعه کار توافق شده است . در طی این مراحل مقاطعه کار یا تهیه کننده مصالح در قبال خسارت هایی که ممکن است اتفاق بیفتد هنوز مسئولیت دارد . بیمه گر ، این ریسک را در مرحله آزمایشی تعهد می کند . البته ، بیمه گر می داند که وقوع خسارت در این مرحله بیشتر امکان دارد تا مرحله ساخت و به همین علت است که بیمه کارهای ساختمانی ، شکست ماشین آلات تازه نصب شده را پوشش می دهد پر واضح است که بیمه گر محدودیت زمانی خاصی را در این نوع از ریسک ها اعمال خواهد کرد .
2- دوره نگهداری
مقاطعه کار یک ساختمان یا دستگاه مورد نصب که در زمان ساخت آن از طریق بیمه تمام خطر مقاطعه کاران تأمین داده شده است . معمولاً تعهداتی دارد که بعد از تحویل موقت ساختمان به کارفرما هنوز هم ادامه خواهد داشت . وی برای تضمین و موفقیت کارهایش باید اصلاحات و تعمیرات احتمالی و وظایف دوره نگهداری را به خوبی انجام دهد .در طول این مدت ممکن است ساختمان یا دستگاه مورد نظر دوباره صدمه ببیند . بیمه گر این خسارت ها را با الحاقیه ای (

پوشش نگهداری ) مورد پوشش قرار می دهد . مدت بیمه به مقدار دوره نگهداری که معمولاً بین 6 تا 12 ماه است توسعه پیدا می کند .به هر حال خطرهای بیمه شده محدود به علت هایی است که مقاطعه کار در طول دوره نگهداری مسئول آن است : برای مثال ، مخاطرات طبیعی مانند همه خطرهای بهره برداری استثنا شده است ، همین طور خسارت هایی که کارکنان مسئول راه اندازی در طول دوره نگهداری به وجود می آورند استثنا هستند . با توجه به این نکته که مسئولیت بیمه گر در زمان تحویل به کارفرما یا بعد از بهره برداری تمام می شود ، این امکان وجود دارد که مسئولیت

مقاطعه کار تا پایان مرحله نگهداری ادامه داشته باشد بدون این که غرامتی دریافت کند . در مرحله تضمین مقاطعه کار همچنین در قبال خسارت هایی که ناشی از مرحله ساخت بوده است ولی در مرحله تضمین کار ظاهر شده متعهد است . این خسارت بالقوه را می توان از طریق «پوشش نگهداری گسترده» جبران کرد .
برای بیمه گر ، این نوع پوشش به طور کامل بی مسئله هم نیست . زیرا تعیین منشأ خسارت بعد از شروع دوره بهره برداری بعضی مواقع بسیار مشکل است . بیمه گر باید نتایج زیان های بالقوه را از اشتباهات دوره برنامه ریزی و ساخت به طور دقیق محاسبه کند ، همین طور به کار گیری مصالح معیوب و اجرای نا صحیح کار کارکنان در دوره نگهداری در تاثیر شدت خسارت ها بسیار با اهمیت هستند نیز از نظر دور ندارد .

بیمه مسئولیت مدنی آرشیتکت ها و پیمان کاران
آرشیتکت ها و مقاطعه کاران که به کارهای ساختمانی ، به ویژه کارهای ساختمانی مهم ، می پردازند می باید در انتخاب زمین و مصالح و کارکنان خود دقت و مراقبت های لازم و متعارف را به عمل آورند وگرنه مسئول خواهند بود . مطابق ماده 1792 قانون مدنی فرانسه ، آرشیتکت ها و مقاطعه کاران تا مدت 10 سال مسئول نقص و خرابی تمام یا قسمتی از بنا و ساختمان هایی که می سازند خواهند بود . در واقع مسئولیت مدنی واقعی متوجه آرشیتکت است و او در مقابل مالک ساختمان به علت تصدی و نظارت بر کارهای اجرایی به ویژه انتخاب زمین و عیوب محل و انتخاب مقاطعه کار و به کار بردن نوع و کیفیت مصالح و نظارت دائم بر کارهای ساختمانی مسئول شناخته می شوند . در واقع مقاطعه کار نماینده و مجری طرح ها و دستورهای آرشیتکت و مسئول شیوه اجرای کارهاست . به علاوه در صورتی که بر اثر خرابی یا نقص ساختمان ، خسارتی متوجه افراد ثالث شود آرشیتکت و مقاطعه کار هر دو مسئول خواهند بود .
به هر حال آرشیتکت و مقاطعه کار تا 10 سال در مقابل مالک ساختمان مسئولیت دارند و این مسئولیت ضمن قرارداد ساختمانی منعقده بین مالک و آرشیتکت پیش بینی می شود . بیمه مسئولیت مدنی 10 ساله آرشیتکت ها ضمن فرمول بیمه تمام خطر کارگاه عملی می شود . کانون آرشیتکت ها می تواند با انعقاد یک قرارداد عمومی مسئولیت مدنی اعضای خود را بیمه کند .
حق بیمه این نوع بیمه ، بر حسب نوع و طبیعت کار و فعالیت ساختمانی ، به صورت در صدی و جمع حقوق و مزایای پرداختی کارکنان بنگاه ساختمانی محاسبه و دریافت می شود . در این نوع بیمه ، تضمین بیمه گر شامل حوادث ناشی از کارهای انجام شده از قبیل خرابی یا فروریختن و عیب و نقص تمام یا قسمتی از ساختمان است . ولی موارد زیر از شمول این بیمه خارج است و تابع شرایط و بیمه نامه دیگری است:

1.آتش سوزی و انفجار ساختمان مگر آن که در نتیجه کارهای ساختمانی مورد تعهد باشد.
2.خرابی و عواقب ریزش زمین به بهره برداری های معدنی.
3.خسارت های ناشی از عدم مراقبت و نگهداری ساختمان بعد از تحویل .
با توسعه روز افزون فعالیت های ساختمانی درایران و احتمال وقوع حوادث ناگوار، عرضه کردن بیمه مسئولیت مدنی ارشیتکت می تواند تأمین لازم را دراختیار مالکانی که سرمایه خود را

به کار می اندازند قراردهد .

مشکلات بیمه مهندسی
از بدو پیدایش بیمه های مهندسی تا واپسین سال های سده قبل ، فعالیت آن مطلوب بود ولی در آغاز سال 2000 ظرفیت کاذب و بدون مطالعه بازارهای جهانی ، نرخ های رقابتی شکننده ، شرایط نامساعد و فقدان کارشناسان با تجربه و کارامد ، این رشته را به بحران کشاند . عوامل زیر در بدتر شدن نتیجه فعالیت بیمه مهندسی موثر بودند :
قابل فسخ و تمدید نبودن ریسک های تمام خطر مقاطعه کاران و تمام خطر نصب ، ارزیابی غیر دقیق خطر در قراردادهای بلند مدت ، تغییرات سریع تکنولوژی و افزایش ریسک های ناشی از آن ، ارزیابی ریسک بدون توجه به سابقه خسارت ، تقاضا برای پوشش بیمه ای ریسک های جدید و کمبود متخصصان آموزش دیده و منابع آموزشی متناسب با پیشرفت تکنولوژی .

بیمه نامه تمام خطر پیمان کاران
بر اساس پیشنهاد کتبی بیمه گذار مذکور در جدول مشخصات ( پیشنهادی که به شرکت ... که از این پس بیمه گر خوانده می شود تسلیم می گردد ) و نیز به استناد پاسخ های مندرج در پرسشنامه تکمیل شده از طرف بیمه گذار و سایر اظهارات کتبی او که به منظور درج در بیمه نامه صورت می گیرد ، بیمه گر خسارت وارده به مورد بیمه و متوجه به بیمه گذار را (در صورتی که حق بیمه را در زمان مقرر پرداخت کرده باشد ) به موجب این بیمه نامه و با رعایت استثنائات مقررات و شرایط مندرج در آن و یا مندرج در الحاقی های مربوط تا میزان پیش بینی شده در زیر جبران خواهد کرد .

استثنائات عمومی
بیمه گر خسارت ها و از بین رفتن یا مسئولیت حقوقی را که به طور مستقیم یا غیر مستقیم به علت یا در نتیجه عوامل زیر وارد آمده باشد جبران نخواهد کرد :
الف ) جنگ ، هجوم ، عمل دشمن خارجی ، عملیات خصمانه (خواه جنگ اعلام شده یا نشده باشد ) ، جنگ داخلی ، یاغی گری ، بلوا ، انقلاب یا قیام ، شورش ، اعتصاب کارگران یا تعطیلی کارخانه از طرف کارفرما در مقام مقابله با اعتصاب کارگران ، جنبش های دست جمعی ، در دست

گرفتن قدرت با استفاده از نیروی نظامی یا از طریق غیر قانونی یا از طرف اشخاصی که با سوء نیت به نام یا ارتباط با هر گونه تشکیلات سیاسی انجام گیرد ، توقیف ، ضبط و مصادره یا خرابی اموال یا زیان وارده به آن بنا به دستور دولت عملی یا قانونیde jure of de facto) ) یا هر مقام صلاحیت دار عمومی .
ب ) واکنش های هسته ای یا آلودگی های مربوط به تابش های هسته ای و رادیواکتیو .

پ ) عمل یا سهل انگاری عمدی بیمه گذار .
ت ) تعطیل تمام یا قسمتی از کار .
چنانچه در جریان مراحل قانونی ، تعقیب دعوی یا هر گونه دادرسی دیگر ، بیمه گر به اتکای مقررات بند الف اعلام دارد که از بین رفتن ، خرابی ، زیان یا مسئولیت حقوقی مشمول این بیمه نیست ، اثبات این که چنین مواردی مشمول بیمه است به عهده بیمه گذار خواهد بود .

مدت بیمه
الف ) دوره عملیات ساختمانی
مسئولیت بیمه گر ولو این که این تاریخ در جدول مشخصات ذکر شده باشد از زمانی شروع خواهد شد که کالای مذکور در جدول مشخصات به محل کار رسیده باشد و در تاریخ انقضای بیمه مقرر در جدول مشخصات پایان می یابد . در صورتی که قسمت از طرف صاحب کار تحویل گرفته شود یا مورد بهره برداری قرار گیرد تعهد بیمه گر در همان تاریخ تحویل یا بهره برداری پایان یافته تلقی می شود .

ب ) دوره نگهداری
اگر در جدول مشخصات دوره نگهداری نیز پیش بینی شده باشد مسئولیت بیمه گر در طول این دوره محدود به هر گونه از بین رفتن یا خسارتی خواهد بود که به پیمان کار یا پیمانکاران بیمه شده در هنگام اجرای عملیاتی طبق تعهدات ناشی از شرط نگهداری قرارداد ملزم به انجام دادن آن هستند ، وارد آمده باشد .

شرایط عمومی
1- مسئولیت بیمه گر برای هر گونه پرداختی تحت عنوان این بیمه نامه مشروط بر این خواهد بود که بیمه گذار مقررات این بیمه نامه را رعایت کرده و کلیه وظایفی را که به عهده دارد دقیقاً انجام داده باشد .
2- جدول مشخصات و بخش یا بخش های متضمن این بیمه نامه جزء لاینفک بیمه نامه محسوب می شود و اصطلاح «این بیمه نامه» هر جای این قرارداد به کار برده شود منظور از آن جدول مشخصات و بخش یا بخش های من حیث المجموع خواهد بود .هر کلمه یا اصطلاحی که در یک قسمت یا جدول مشخصات یا مجموع مشخصات یا بخش یا بخش های این بیمه نامه به معنای خاصی به کار برده شود همه جای بیمه نامه همان معنی را خواهد داشت .
3- بیمه گذار کلیه احتیاطات لازم را برای جلوگیری از وقوع خسارت از بین رفتن یا خسارت وارده به اشخاص ثالث به عمل خواهد آورد و همچنین اصول صحیح مهندسی و مقررات قانونی و توصیه های کارخانه سازنده را مراعات و کلیه عملیات ساختمانی و لوازم و تجهیزات و ماشین آلات بیمه شده به موجب این بیمه نامه را در شرایطی صحیح نگهداری خواهد کرد .
4- بیمه گذار ملزم است بلافاصله کلیه تغییراتی را که موجب تغییر ماهیت خطر مورد این بیمه می شود کتباً به اطلاع بیمه گر برساند تا در صورت اقتضا به تبع این تغییر حدود تعهدات بیمه گر و یا حق بیمه تغییر یابد .
5- نمایندگان بیمه گر می توانند در هر موقع مناسب به کارگاه و محل کار مراجعه کنند و به هر گونه اسناد و مدارک و نقشه های مربوط و غیره دسترسی داشته باشند . همچنین نمایندگان مزبور حق دارند از مورد بیمه بازرسی به عمل آورند .

6- در صورت وقوع هر گونه حادثه ای که طبق این بیمه نامه موجب طرح ادعای خسارتی شود بیمه گذار باید :