بخشی از مقاله
بررسی عملی-ساخت سکه های دوره ساسانی به روش برجسته کاری
نظری-معرفی زنان قلمزن تهران
به نام آنکه زیباست و خالق زیبائیهاست.
به نام آنکه خلاق ترین، خلاقهاست.
به نام آنکه.....
« هیچ تفکری در تاریخ ثبت نخواهد شد، مگر اینکه با هنر آمیخته باشد.»
تقدیر و تشکر
من باید از عده بسیار زیادی که در خلق، تنظیم و تهیه این پایان نامه مرا یاری داده اند تشکر کنم منجمله : مدیران و اساتید دانشگاه سوره بخصوص از اساتید راهنما : جناب آقای محمدرضا بازغی و سرکار خانم سباسیدان جعفری و هنرمندانی که موضوع این پژوهش بوده اند بخاطر همه مساعدتها و یاریهای بی شائبه شان.
و تقدیم به بهمن ایزدبین و روح بزرگ و قلب مهربانش و برای پسر فوق العاده ام مهدیار، پسری شگفت انگیز با ذهنی حیرت آور و آینده ای درخشان در پیش رو.
مریم تنهارو.
اسفند 1384هـ.ش
چکیده :
موضوع نظری این رساله بر پایه معرفی « زنان قلمزنی که در تهران مشغول اند.» می باشد و نحوه پژوهش کاملا میدانی بوده و موضوع عملی پایان نامه بر محور « سکه های دوره ساسانی به ابعاد 25×25 سانتیمتر » استوار است.
در بخش نظری، ضمن معرفی بانوان هنرمندی که در شهر تهران مشغول فعالیت در زمینه قلمزنی می باشند سعی نموده ام از ایشان تجلیل و قدردانی نیر بعمل آورم. علی ایّحال این قسمت شامل چهار فصل می باشد که در پی می آید.
در بخش عملی که مشتمل بر چهار فصل در حول محور تاریخچه کوتاهی در مورد فلزکاری و قلمزنی می باشد، بر روی پروژه ساخت سکه های دوره ساسانی به ابعاد 25×25 سانتیمتر به روش قلمزنی بر روی فلز کار نموده ام. همچنین قالب سفالین از این سکه ها با تکنیک پتینه کاری را به انجام رسانده ام.
چکیده انگلیسی :
مقدمه :
در سالهای اخیر تعداد محدودی از بانوان به هنر قلمزنی روی آورده اند و متاسفانه از آنجائیکه ظاهرا اعطاء درجه هنری و علمی درایام کهولت یا بزرگداشت پس از حیات، ظاهراً به یک روند اجتماعی تبدیل شده است لذا اینجانب بر آن شدم تا بمنظور شناسائی، معرفی و تقدیر از ایشان، با عنایت به امکانات و بضاعت اندک علمی و مالی خویش، تحقیقی در این زمینه بعمل آورم. هرچند که پیشینه تاریخی، نشان دهنده آمیخته شدن این هنر با ضرب سکه بصورت تولید انبوه یا باصطلاح صنعتی می باشد ولی نظر به حضور بانوان در همه عرصه ها علی الخصوص ایام تاریخی حدود 500 سال پیش از میلاد مسیح و همچنین ادبیات پارسی که در آن جنسیت وجود ندارد، ضمن قریب به یقین بنده بر آن است که علیرغم فقر وجود ادله قاطع و احتمال حضور زنان درعرصه قانونی درتاریخ این سرزمین منتفی نمی باشد.
در این راستا منابع مکتوب با موضوع را نیافتم و عرفاً پاره ای مطالب موجود در کتاب « فلزکاری» نوشته « استاد حسین یاوری» مورد استفاده قرار گرفت وعمده این پژوهش بصورت « میدانی» و با مراجعه حضوری، مدارک و عکسها تهیه شده و مطالب را به رشته تحریر در آوردم.
به دلیل شرایط فیزیکی کار، منجمله سختی کار و آلودگیهای صوتی و ... و عدم وجود فضای کار زنانه در این رشته، تمایل بانوان به حضور در عرصه اجتماعی مشهور نبوده ولی از سال 1374 هـ.ش با حضور سرکار خانم استاد سباسیدان جعفری در سازمان میراث فرهنگی، ورود بانوان به این حرفه تسهیل گردیده است.
شایان ذکر است در شهر اصفهان که می توان آنرا مهد قلمزنی نامید، زنان انگشت شماری هستند که در اماکن شخصی و عمدتاً بصورت ناشناس مشغول به فعالیت هستند.
فهرست
شرح صفحه
بخش اول : تاریخچه کوتاهی در مورد فلزکاری و قلمزنی
فصل 1) خواص و ویژگیهای عمومی فلز است
فصل 2) خواص و ویژگیهای مس
فصل 3) خواص و ویژگیهای آلیاژ مس و روی ( برنج)
فصل 4) قلمزنی محصولات مس و برنج
بخش دوم : معرفی و آشنائی با بانوان قلمزن شهر تهران
فصل 1) استاد سرکار خانم منیژه افرا
فصل 2) استاد سرکار خانم سباسیدان جعفری
فصل 3) استاد سرکار خانم ندا حامدی
فصل 4) استاد سرکار خانم نسرین حمزه لو
بخش سوم : توضیحات پیرامون کار عملی
فهرست منابع تصاویر:
نام تصویر-شماره صفحه-منبع
فلزکاری : یاوری حسین، صفحه41 تا 56
نتیجه گیری و پیشنهاد :
با توجه به هنر قلمزنی و برجسته کاری و به طور کلی، پس از اقدامات اولیه (یادگیریهای لازم از استاد) که شامل ابزار شناسی- کاربرد ابزار- شناخت کلی از فلزات (مس- برنج .... ) وکیفیت کاربردی آنها و شناخت مراحل کار از قبیل : قیراندود کردن کار- انداختن طرح بر روی فلز- و استفاده کاربردی از قلمها و ... لذا این هنر، هنری است که هنرمند پس از پشت سر گذاشتن یکسری مراحل می تواند بدون واسطه خودش مستقل عمل کند مشکلات عزیزانی که در این زمینه کار می کنند مشکلات عدیده ای دارند از قبیل : پائین بودن میزان دستمزد- بی توجهی به بانوانی که عمر و هنر خود را در این مهارت ملی وقف نموده اند.
توضیح کار عملی :
تعداد کار- ابعاد- متریال- و موضوع کلی مراحل کار و توضیح کار
1-اولین کار عملی متعلق به تصویر سکه شاپور یکم است که در ابعاد 25×25 cm روی ورقه مس برجسته کاری و قلمزنی کار شده است. و با نشادر- آب- حرارت- پتینه شده است.
2-دومین کار عملی متعلق به تصویر سکه بهرام یکم است که در ابعاد 25×25 cm روی ورقه مس با روش برجسته کاری و قلمزنی کار شده است. و با نشادر- آب- حرارت پتینه شده است.
شایان به ذکر است که این سکه های دوره ساسانی در کتاب- هنر ایران ( در دوران پارتی و ساسانی) تألیف : رمان گیر شمن- مکتوب است و نوشته شده که این سکه ها در کتابخانه ملی پاریس وجود دارندولیکن این سکه ها را در موزه فین کاشان خودم شخصا رویت کردم.
3-سومین کار عملی با سفال است که از روی کارهای فلزی قالب گیری شده و پتینه خورده است. که تکنیک مس است که زیرکار چسب چوب و رویش پودر مس و روغن جلد خورده است و واکس کفش خورده و پاک شده است.
4-چهارمین کار عملی با سفال است که از روی کارهای فلزی قالب گیری شده و پتینه خورده است تکنیک فلز است که زیرکار قهوه ای و روی کار طلایی و نقره ای خورده است.
5-پنجمین کار عملی با سفال است که از روی کارهای فلزی قالب گیری شده و پتینه خورده است تکنیک چوب است که اول روغن انید زیرکار خورده است و روی آن رنگ قهوه ای رنگ روغن خورده است. بعد هنگامیکه هنوز رنگ خیس است آن را با دستمال تمیز پاک می کنیم. روی قسمت صورت رنگ زنگار روغنی زده شده و با بنزین پاک شده است.
6-ششمین کار عملی با سفال است که از روی کارهای فلزی قالب گیری شده و پتینه خورده تکنیک سفال ساده که بعد از قالب گیری پودر سفال ریخته شده است. بعد با واکس کفش پتینه شده است.
