بخشی از مقاله
کلسترول
پیشگفتار
کلسترول نوعی چربی است که در بعضی غذاها وجود دارد و در بدن نیز ساخته می شود.
کلسترول برای بسیاری از اعمال بدن لازم است . در انتقال و کار نیروی عصبی دخیل است. انسان لا آن ویتامین D وصفرا را می سازد و صفرا در هضم خوراکی ها نقش بزرگی دارد. همچنین بدن بوسیله آن چندین هورمون مهم که تنظیم عملیات حیاتی نقش عمده ای دارند تهیه می نماید.
برغم آنچه که در بالا بیان شد زیاد بودن مقدار کلسترول در خون ممکن است انسان را در معرض خطر ابتلا به بیماریهای قلب و عروق قرار دهد که امروزه، نخستین علت مرگ ومیر در کشورهای پیشرفته جهان به شمار می رود. پایین بودن مقدار کلسترول خون با کم شدن خطر ابتلا به بیماری قلب و عروق CVD ارتباط دارد.
تغذیه خوب که مطابق با اصول علمی باشد به نگاهداری سطح کلسترول خون در حد بهداشتی کمک می کند.
کلسترول و بیماری قلب و عروق
اجداد ما بر اثر ابتلا به بیماریهای عفونی از قبیل سل، آبله سینه پهلو می مردند، اینگونه بیماریها بر اثر تدابیر بهداشتی بکار بردن واکسن های موثر و تلقیح همگانی، تقریباً از بین رفته اند. در حالیکه در امریکا پس از سال 1910 مرگ و میر بر اثر بیماری های عفونی رو به کاهش گذاشته است، مرگ و میر در اثر امراض مزمن خصوصاً بیماری قلب و عروق ، سرطان، بیماری قند (دیابت) و ازدیاد فشار خون رو به ازدیاد نهاده است.
بدن ما به کلسترول نیاز دارد
اگرچه مقادیر بیش از حد کلسترول خطرناک است، اما بدن به مقداری کلسترول نیاز دارد. کلسترول، مسئول تولید هورمون های تستوسترون و استروژن، ویتامین D و اسیدهای صفراوی است. اسیدهای صفراوی در کبد تولید می شوند و به منظور کمک به هضم چربی، در روده به مصرف می رسند.
بدن، کلسترول را در کبد تولید می کند. هر چقدر بیشتر کلسترول بخورید، بدن شما کلستر
ول کمتری خواهد ساخت و برعکس.
اعمال بدن هوشمندانه و دقیق صورت می گیرد، حتی اگر عادت غذایی با ظرافت همراه نباشد. در صورت عدم مصرف کلسترول و ادامه مصرف مقداری چربی اشباع شده ، بدن کلسترول تولید خواهد کرد. اگر به خوردن چربی اشباع شده بیشتر از نیاز بدنتان ادامه دهید و با ورزش کردن چربی مزبور را نسوزانید، سنگین وزن و چاق تر خواهید شد؛ زیرا چربی اضافی در سلول های چربی بدن رسوب می کند و تا زمانی که به آن نیاز پیدا کنید، ذخیره می شود.
کلسترول خوب و بد VLDL , LDL , HDL
کلسترول ماده ای چرب است و به این دلیل در آب یا خون حل نمی شود و به صورت واحدهایی به نام لیپوپروتئین، به وسیله خون در سرخرگ ها و سیاهرگ ها به حرکت در می آید. لیپوپروتئین ترکیبی از چربی و پروتوین هستند و سه نوع اصلی تز آنها وجود دارد که عبارتند از : لیپوپروتئین دارای تراکم بالا (high – density lipoprotein , HDL) که اغلب «کلسترول خوب» نامیده می شود، لیپوپروتئین دارای تراکم پایین (low – density lipoprotein , HDL) که «کلسترول بد» و لیپوپروتئین دارای تراکم بسیار پایین (very low – density lipoprotein , VLDL) نامیده می شود.
لیپوپروتئین های دارای تراکم بالا
HDL ها، کلسترول های خوب «خوب» هستند، زیرا به انتقال کلسترول ، به خصوص LDL یا کلسترول «بد» به خارج از خون و به کبد کمک می کنند. کلسترول مزبور در کبد مورد پردازش دوباره و یا دفع از بدن قرار می گیرد. کبد، LDL را به دیگر ترکیب های مورد دنیاز بدن تبدیل می کند. به عبارت دیگر ، HDL از تجمع کلسترول در سرخرگ ها پیشگیری می کند. HDL حتی کلسترول اضافی را از دیواره سرخرگ ها بر می دارد.
نکته قابل توجه آن است که چربی موجود در رژیم غذایی، تولید HDL را تحریک می کند. در صورتی که مقدار مصرف چربی را بسیار کاهش دهید، HDL کاهش خواهد یافت. برخی پژوهشگران جانشین کردن چربی بهتر (روغن حاوی مقدار چربی monounsaturated ، مانند روغن زیتون) را به جای مارگارین و چربی ها و روغن های دیگر توصیه می کنند و معتقدند که در صورت افزودن بر مقدار مصرف روغن زیتون یا افزایش دریافت چربی به نحوی که 30 تا 35 درصد کالری از چربی تامین شود، HDL افزایش خواهد یافت.
مشکلی که در زمینه افزودن چربی رژیم غذایی وجود دارد، آن است که دانستن زمان رسیدن به تامین 30 تا 35 درصد کالری مورد نیاز، از چربی آسان است؛ بنابراین توصیه می شود چربی بهتری را جایگزین کنید.
سیگار کشیدن، نشستن دائم و افزایش وزن، سه عامل خطر افزایش کلسترول هستند، بنابراین در صورت داشتن افزایش وزن، باید یکی از اهداف شما کاهش وزن باشد.
رژیم کم چربی می تواند به کاهش وزن کمک کند، زیرا مقدار کالری موجود در چربی، بیشتر ز پروتئین و کربوهیدارت است. اگر چربی کمتری می خورید و از محصولات کم چرب یا بدون چربی استفاده می کنید، به خصوص اگر به منظور کاهش دادن به میزان کالری دریافتی، غذای بیشتری نمی خورید، وزنتان کاهش خواهد یافت. اغلب، در حالی که وزن از دست می دهید، کلسترول LDL و HDL شما کم می شود و وقتی وزنتان تثبیت شد، HDL خونتان افزایش می یابد.
ممکن است دلیل دیگر پایین بودن HDL ، استعداد ژنیتیکی به این امر باشد. در این مورد، می توانید از پزشک خود کمک بگیرید.
بهترین میزان HDL چقدر است ؟
بهتر است HDL کلسترول خون بیشتر از 40 میلی گرم در دسی لیتر باشد. مقدار کم تر از 40 میلی گرم در دسی لیتر، احتمال خطر ایجاد بیماری قلبی را افزایش می دهد. در صورتی که HDL بالاتر از 60 میلی گرم در دسی لیتر باشد، یکی از عوامل خطر بیماری قلبی وجود ندارد و احتمال ابتلا به بیماری مزبور کاهش می یابد.
لیپوپروتئین های دارای تراکم پایین
LDL ، کلسترول «بد» نامیده می شود؛ زیرا مقدار زیاد آن در خون می توان به دیواره عروق خونی آسیب وارد کند و باعث تجمع کلسترول و انسداد سرخرگ ها شود. LDL ها قسمت اعظم کلسترول خون را حمل می کنند . تعدیل رژیم غذایی، بهترین راه پایین آوردن LDL و دستیابی به سلامتی است.
مطالعه هایجدید نشان می دهند که واحدهایی از LDL که در خون حرکت می کنند، عامل اصلی بیماری کروئر هستند و احتمال مرگ و میر ناشی از بیماری قلبی در اثر کاهش کلسترول «بد» به وسیله درمان شدید، بسیار کاهش می یابد، بنابراین، اگر می خو.اهید دچار حمله قلبی نشوید، باید مقدار LDL خود را کاشه دهید.
بهترین LDL چقدر است؟
بهترین مقدار LDL خون برای آقایان و خانم ها، 100 میلی گرم در دسی لیتر یا کمتر است. مطالعه ها نشان می دهند که در زنان دارای LDL بالا، استعداد ابتلا به بیماری قلبی نسبت به مردان دارای همان مقدار LDL بیشتر است. پس از رسیدن مرد و زن به سن 75 سالگی، بالاتر بودن میزان کلسترول نقش محافظ دارد و با احتمال مرگ پایین تر همراه است.
لیپوپروتئین دارای تراکم بسیار پایین
VLDL ، مجموعه ای لیپوپروتئینی است که تری گلسریدها را به وسیله خون، از کبد به اعضایی که به تری گلسیریدها نیاز دارند، انتقال می دهد. مقادیر بالای تری گلسرید با ابتلا به بیماری قلبی ارتباط نزدیک دارند. وقتی VLDL کبد را ترک می کند به وسیله چربی ، «بار» شده است. هنگامی که ر ، تری گلسریدها را به سلول های مختلف می دهد (مانند سلول های عضلانی که می توانند تری گلسیریدها را برای تولید انرژی بسوزانند و سلول های چربی که تری گلسریدها را به منظور استفاده در آینده ذخیره می کنند) VLDL به LDL تجزیه می شود. ذرات حاصل از این تجزیه، می توانند به دیواره شریان بچسبند و باعث انسداد آنها شوند که به این وضعیت آترواسکلروز (تصلب شرایین) گفته می شود.
بهترین میزان VLDL چقدر است؟
مقدار VLDL ، بخشی از مقدار تری گلیسرید است و باید کمتر از 150 میلی گرم در دسی لیتر باشد.
«سندرم متابولیک» چیست و آیا شما مبتلا به آن هستید ؟
آخرین دستورالعمل برنامه آموزش ملی کلسترول حاکی از آن است که اگر HDL یا کسترول خوب پایین تر از 40 میلی گرم باشد ، فرد در معرض خطر بیشتری نسبت به بیماری قلبی قرار دارد. به این وضعیت «سندرم متابولیک» گفته می شود.
سندرم متابولیک
اگر سه مورد از پنج مورد زیر در شما وجود دارد ، مبتلا به سندرم متابولیک و در معرض خطر ابتلا به بیماری قلبی هستید :
• تری گلیسرید بالا
• فشار خون بالا
• قند خون بالا
• چاقی ناحیه شکم
• HDL پایین
کلسترول خوب و بد تا چه اندازه اهمیت دارند ؟
از سن بیست سالگی ، کلسترول خوب (HDL) ، کلسترول بد (LDL) و تری گلیسرید خود را (که برای محاسبه VLDL به کار می رود) کنترل کنید. بر اساس بررسی های انجمن قلب آمریکا ، موارد غربالگری کسترول از 3/67 درصد در سال 1991 به 8/70 درصد در سال 1999 رسیده است و در طول سال هایی که افراد بیشتری مورد سنجش قرار گرفته اند ، میزان مرگ و میر ناشی از سکته های مغزی ، 13 درصد کاهش نشان می دهد.
مطالعه های انجام شده ، این مقدار کاهش را ناشی از توجه بیشتر بیماران و به خصوص پزشکان به نتایج غربالگری کلسترول می داند و هر چه میزان این غربالگری افزایش یابد ، احتمال مرگ و میر ناشی از سکته مغزی کمتر خواهد شد.
دکتر نورمن ساراچک ، یکی از متخصصان مشهور قلب ، معتقد است که اگر مقدار LDL خون بیماری ، بالاتر از 100 و کلسترول تام وی بیش از 200 باشد و سابقه خانوادگی بیماری قلبی نیز داشته باشد ، باید این مجموعه ، به عنوان زنگ خطر تلقی شود و باید درباره این بیماران بلافاصله یکی از داروهای استاتین را – که برای پایین آوردن میزان کسترول به کار می روند – شروع کرد.
آیا می توان مانع از انسداد سرخرگ ها شد ؟
ممکن است تمایل داشته باشید که از مسدود شدن شریان هایتان
لوگیری کنید و یا بدون استفاده از دارو و با کمک تغییر نحوه زندگی ، مقدار کلسترول خود را کاهش دهید. براساس مطالعه های به عمل آمده ، می توان با استفاده از رژیم غذایی زیر از بسته شدن شرایین و پیشگیری ، و یا حتی روند آن را معکوس کرد :
• چربی بسیار کم ؛
• رژیم نزدیک به گیاه خواری ؛
• استفاده از فیبر زیاد در رژیم غذایی ؛
تشخیص : کلسترول بالا
آزمایش های خون : قابل اعتماد بودن و درک نتایج
وقتی در مورد بالا بودن کلسترول ، پایین بودن HDL بالا بودن تری گلیسرید ، یا بالا بودن LDL صحبت می شود ، منظور ، اشاره به مقدار این مواد در خون است ، بهترین زمان گرفتن خون برای انجام آزمایش صبح زود و بعد از 12 ساعت ناشتا بودن و قبل از خوردن صبحانه است.
مقدار تری گلیسرید در ساعت های روز به بالا و پایین نوسان می کند. در مطالب قبل گفتیم که بلافاصله بعد از خوردن غذای پر کالری و پر چرب مقداری تری گلیسرید افزایش می یابد ؛ بنابراین اندازه گیری تری گلیسرید بعد از خوردن غذا ، مقدار صحیح آن را نشان نخواهد داد. همچنین مقدار تری گلیسرید بعد از نوشیدن مقادیر زیادی الکل در طول بیماری و در شرایط استرس ، افزایش نشان می دهد. بنابراین بهتر است آزمایش در شرایط ناشتا صورت گیرد و همچنین یک بار دیگر تکرار شود و مقدار متوسط حداقل دو بار آزمایش به عنوان نتیجه قابل قبول تلقی می شود.
روش دستیابی به نتیجه آزمایش درست یا قابل اعتماد
می توان آزمایش خون را به چند روش انجام داد :
1. انجام آزمایش بعد از 12 ساعت ناشتا بودن ؛
2. انجام آزمایش بدون ناشتا بودن ؛
3. انجام آزمایش در منزل ،
در اکثر آزمایش ها ، نمونه خون از بازو گرفته می شود. در دستورالعمل های جدید برنامه آموزش ملی کلسترول توصیه شده است که برای ارزیابی مقدار کلسترول ، لیپوپروتئین کامل در شرایط ناشتا اندازه گیری شود. نتایج آزمایش پس از 12 ساعت ناشتا بودن ، شامل تری گلیسریدها ، کلسترول تام (توتال) ، کلسترول HDL ، کلسترول LDL و نسبت کلسترول به HDL می شوند.
نسخه ای از نتیجه آزمایش به فرد مورد آزمایش داده می شود که در آن علاوه بر ارقام مربوط به مقادیر اندازه گیری شده در خون فرد ، مقادیر طبیعی هر یک از آنها ، با توجه به روش انجام آزمایش در آزمایشگاه مربوطه ، ذکر شده است. مقدار کلسترول برحسب میلی گرم در دسی لیتر اندازه گیری می شود.
نتایج آزمایش :
مقادیر طبیعی یا مناسب (بهینه)
تری گلیسرید کمتر از 150 میلی گرم در دسی لیتر
کلسترول تام (توتال) کمتر از 200 میلی گرم در دسی لیتر
کلسترول HDL بیشتر از 40 میلی گرم در دسی لیتر
کلسترول LDL 100 میلی گرم در دسی لیتر یا کمتر
نسبت کلسترول به HDL 45/4 یا کمتر.
