بخشی از مقاله
خلاصه
کوآنزیم Q10 یا یوبی کینون یکی از مکملهایی است که احتمال میرود وضعیت پروفایل لیپیدی خون را بهبود دهد. سوالی که مطرح میشود این است که آیا مکمل دهی کوآنزیم Q10 میتواند وضعیت پروفایل لیپیدی را بهبود دهد یا خیر؟روششناسی: 20 مرد غیرفعال داوطلب - میانگین سنی 23±2، درصد چربی گروه مکمل 15.14±1.26و گروه دارونما 14.87±1.35 و شاخص تودهی بدنی گروه مکمل 23.2±0.92 و دارونما - 23.05±0.5 به طور تصادفی و دوسویهکور در دو گروه 10 نفره مکمل کوآنزیم2/5 - Q10 میلی گرم به ازای هر کیلوگرم وزن بدن - و شبهدارو 2/5 - میلی گرم دکستروز به ازای هر کیلوگرم وزن بدن - تقسیم شدند. همهی آزمودنیها پس از 14 روز مکملسازی در قرارداد تمرینی تست بروس شرکت نمودند. خونگیری در چهار مرحله: -1 حالت پایه، -2 پس از مکملسازی -3 بلافاصله پس از فعالیت ورزشی -4 دو ساعت پس از فعالیت، انجام شد. شاخصهای کراتینکیناز، لاکتات و کورتیزول هر دو گروه طی این چهار مرحله اندازهگیری شد یافتههای تحقیق: نتایج حاکی است که مصرف 14 روزهی مکمل کوآنزیمQ10 در حالت پایه بر میزان کلسترول تام و تری گلیسیرید سرمی تأثیر معنیداری می-گذارد - . - P<0/05 به علاوه، یک جلسه فعالیت هوازی واماندهساز باعث کاهش کلسترول تام و تری گلیسیرید سرمی شد - . - P<0/05 نتیجهگیری بر اساس نتایج مطالعهی حاضر، مکملسازی 14روزه کوآنزیمQ10 ممکن است از افزایش عوامل خطرزای قلبی عروقی در مردان غیر جلوگیری کند.
کلمات کلیدی: فعالیت هوازی وامانده ساز، Q10، کلسترول تام، تری گلیسیرید سرمی،
مقدمه
در حال حاضر یکی از مهمترین علل مرگ و میر در جهان و کشورمان بیماریهای قلبی عروقی است و یکی از عوامل خطرزای این بیماریها تغییرات پاتولوژیک لیپیدها و لیپوپروتئین های سرم میباشد - . - 1 بهبود وضعیت چربی-های خون، خطر ابتلا به بیماریهای قلبی عروقی را کاهش میدهد - 3،. - 2 امروزه متخصصین پزشکی، روشهای غیر دارویی از جمله ورزش و فعالیت بدنی را برای کاهش وزن و پیشگیری از بسیاری از بیماریها توصیه میکنند. فعالیت ورزشی یک راه موثر برای پیشگیری و درمان عوامل خطرزای قلبی-عروقی است - . - 4 تاثیر تمرینات استقامتی، مقاومتی
یا تمرینات همزمان استقامتی و مقاومتی بر شاخصهای مهم سلامتی یا متغیرهایی چون وزن چربی یا پروفایلهای لیپیدی خون مانند کلسترول و تریگلیسیرید، درمطالعات مختلف منجر به انتشار نتایج متفاوتی شده است یک دوره تمرین هوازی، اثر قابل توجه اما غیر معنیداری بر کاهش کلسترول تام و تری گلیسیرید سرم داشت و لیپوپروتئین های سرم را بهطور مفیدی تحت تاثیر قرار داد - . - 6 از طرف دیگر یکی از راههای موثر بر کاهش لیپیدهای خون استفاده از مکملهاست. کوآنزیم Q10 یا یوبی کینون یکی از مکملهایی است که احتمال میرود وضعیت پروفایل لیپیدی خون را بهبود دهد. کوآنزیمQ10 یا "یوبیکینون" یک ضد اکسایندهی قوی محلول در چربی است که در غشای داخلی میتوکندری تمام بافتها یافت میشود و در سالهای اخیر، مصرف آن در بین ورزشکاران، افراد سالم و بیمار به عنوان مکمل رژیمی غذایی رایج شده است 8 - ،. - 7 کوآنزیمQ10 به عنوان یکی از اجزای طبیعی و ضروری غشاء میتوکندریها، سبب تسریع تولید انرژی در سلولهای بدن، باز سازی ضد اکسایندهها - ویتامینC و - E و یا تقویت سوخت و ساز دستگاه قلبی باعث بهبود بیماریهای قلبی و عروقی - انفارکتوس میوکارد، نارسایی قلبی، فشار خون بالا، سمیت ناشی از داروهای شیمی درمانی، نارسایی کلیوی بعد از جراحی قلب - ، جوان ماندن سلولها، پیشگیری از تشکیل بنیانهای آزاد، کاهش حملات سردردهای میگرنی، تهوع و استفراغ ناشی از آنها میباشد 9 - ،. - 10 مکمل کوآنزیمQ10 میتواند در کاهش قند خون و کنترل مقادیر بالای کلسترول و نیز فشار بالای خون در بیماران دیابتی مؤثر باشد. برای مثال نتایج تحقیق مودی1 و همکاران - 2005 - روی موشهای دیابتی حاکی است که چهار هفته مکمل سازی کوآنزیمQ10 و به مقدار 10 میلی گرم به ازای هر کیلوگرم وزن بدن باعث افزایش آنزیمهای ضد اکسایشی - گلوتاتیون پراکسیداز2، کاتالاز3، سوپر اکسید دیسموتاز4 - ، افزایش لیپوپروتئین پر چگال 5 - HDL - و کاهش لیپوپروتئین کم چگال 6 - LDL - ، لیپوپروتئین خیلی کم چگال 7 - VLDL - ، کلسترول تام و تریگلیسیرید به عنوان عوامل خطر در بروز بیماریهای قلبی عروقی میشود . - 11 - به علاوه، مصرف کوآنزیمQ10 در کاهش سطح کلسترول خون همراه با ویتامینE، مانع از اکسایش لیپوپروتئین کم چگال، رسوب لیپوپروتئین کم چگال اکسید شده در داخل رگها و تصلب شرائین میگردد . - 12 - نتایج تحقیق ایکماتسو8 و همکاران - 2006 - با بررسی تأثیر مصرف 900 میلی گرم کوآنزیمQ10 مردان سالم حاکی است که مصرف 900 میلی گرم کوآنزیمQ10 باعث کاهش معنیدار کلسترول تام و افزایش گلوکز خون میشود . - 13 - هم-چنین، با بررسی اثرات کوآنزیم 100 - Q10 میلی گرم - طی 90 روز درمان، کاهش دردهای ناشی از بیماری و لیپوپروتئین کم چگال را مشاهده نمودند . - 148 - با توجه به اینکه میزان مطالعات انجام گرفته در زمینه نقش مکملسازی کوآنزیمQ10 در بهبود کلسترول تام و تری گلیسیرید بسیار کم است و نیز با توجه به تناقضات موجود و نبود مطالعات جامع داخلی در رابطه با اثرات مفید مکمل سازی کوآنزیمQ10 و فعالیتهای ورزشی در حوزههای پزشکی و سلامت هنوز این سوال مطرح است که آیا واقعا مکمل سازی کوآنزیمQ10 میتواند میزان کلسترول تام و تری گلیسیرید سرمی را کاهش دهد؟ یا دست کم از افزایش نامطلوب آنها جلوگیری نماید؟ بنابراین، تحقیق حاضر قصد دارد تا اثرات یک جلسه تمرین هوازی وامانده ساز و مکمل سازی 14 - روزه - کوآنزیمQ10 را بر کلسترول تام و تری گلیسیرید سرمی مردان غیر فعال را مشخص سازد.
روش شناسی
جامعهی آماری تحقیق حاضر، شامل مردان دانشجوی سالم، غیر ورزشکار و غیر سیگاری دانشگاه تربیت معلم آذربایجان با میانگین سنی 23±2 سال بود. پس از توزیع آگهی شرکت در تحقیق، افراد داوطلب 80 - نفر - با حضور در جلسهی هماهنگی و پس از معرفی کامل موضوع، اهداف و روش اجرای تحقیق، با تکمیل فرم رضایت آگاهانه و پرسشنامهی سلامتی و با انجام معاینات پزشکی، آزمودنیهای سالم و واجد شرایط به تعداد بیست نفر، با در نظر گرفتن معیارهای سن، اندازهگیری اکسیژن مصرفی بیشینه، شاخصهای پیکر سنجی - قد، تودهی بدنی، درصد چربی - و سابقهی ورزشی و نداشتن سابقهی بیماری و آسیب دیدگی، جهت تعیین نمونههای همگن انتخاب شدند. افراد داوطلب در یک ماه گذشته به طور سرخود یا به دلیل بیماری از داروها و مکملهای خوراکی طبیعی و صنعتی استفاده نکرده بودند و در طی یکسال گذشته هیچ کدام از شرکت کنندگان در فعالیتهای ورزشی منظم شرکت نداشتند. قد، با استفاده از قد سنج دیواری، وزن بدن بدون لباس و با استفاده از ترازوی دیجیتالی اندازهگیری و ثبت شد. یک هفته قبل از شروع مکمل سازی فرمهای مخصوص رضایت نامه و پرسشنامهی سوابق ورزشی و سلامت در اختیار آزمودنیها قرار گرفت و میزان توان هوازی آنها با استفاده از آزمون بروس روی نوارگردان تکنوجیم تعیین گردید. یک هفته بعد از تعیین توان هوازی، اولین نمونههای خونی جهت همگن سازی، و تعیین مقادیر پایهی شاخصهای مورد نظر قبل از شروع مکمل سازی 14 روزه از ورید پیش آرنجی1 بازوی راست همهی آزمودنیها به مقدار پنج میلی لیتر خون تهیه شد. با بررسی وضعیت افراد، آزمودنیها به شیوهی تصادفی در دو گروه همگن شده دریافت کنندهی مکمل کوآنزیمQ10 - به مقدار 2/5 میلی گرم به ازای هر کیلو گرم وزن بدن در روز - و شبه دارو - دکستروز به همان مقدار مکمل در طی دورهی مکمل سازی - ، و در هر گروه 10 نفر جایگزین شدند. در روز قبل از اجرای مراحل تحقیق و در طی دورهی مکمل سازی از آزمودنیها خواسته شد تا پرسشنامهی یادداری تغذیهای 24 ساعته را جهت کنترل تغذیه تکمیل نمایند. به علاوه، از آنها درخواست شد که از شرکت در فعالیتهای ورزشی سنگین و مصرف هر گونه دارو و مکملهای موثر بر نیمرخهای لیپیدی اجتناب نمایند. پس از تکمیل دورهی مکمل سازی - 14 روزه - و قبل از اجرای قرارداد فعالیت هوازی خون گیری دوم انجام شد. سپس آزمودنیها برای اجرای قرارداد ورزشی نرمشها و کششهای عمومی جهت گرم کردن انجام دادند، سپس برای انجام آزمون نوارگردان 10 مرحلهای بروس بر روی تردمیل قرار گرفتند. با بررسی وضعیت سلولهای خونی افراد در هر گروه 10 نفر به شیوهی تصادفی در دو گروه همگن شده دریافت کننده مکمل کوآنزیمQ10 تهیه شده توسط شرکت نوتری سنتری - به مقدار 2/5 میلی گرم به ازای هر کیلوگرم وزن بدن در روز - و شبه دارو - دکستروز - نیز مشابه کپسولهای مکمل کوآنزیمQ10 قرار داده شد. هر یک از آزمودنیها موظف بودند که به مدت 14 روز، روزانه یک وعده از این مکملها کنند. این تحقیق از نوع طرح نیمه تجربی دو گروهی دو سویه کور2 - دریافت کنندهی مکمل و شبهدارو - با اندازه گیریهای مکرر - چهار نوبت خون گیری - اجرا گردید. تمام مراحل عملیاتی تحقیق در شرایط استاندارد رطوبت %55، دمای 25 درجه و ساعت 8 تا 11 صبح انجام شد. با توجه به ماهیت و هدف تحقیق از آمار توصیفی برای گزارش اطلاعات آزمودنیها، میانگین و انحراف استاندارد استفاده شد. پس از تأیید توزیع طبیعی - آزمون کلموگراف اسمیرنف3 اسمیرنف3 و شاپیرو ویلک - 4 و همگنی دادهی حاصله در مرحله اول - آزمونtمستقل - ، فرضیههای تحقیق با آزمونهای های تحلیل واریانس 5 - ANOVA - در اندازهگیریهای مکرر، پس آزمون بونفرونی و تی مستقل با استفاده از نرم افزار
