بخشی از مقاله
چکیده
بروز تصادفات، همواره مهندسین ترافیک را به سوی بررسی راهکارهای کاهش تصادفات کشانده است. استفاده از داده های موجود و جمع آوری شده، امکان ارزیابی کیفی و کمی عوامل موثر برتصادفات را فراهم کرده است و می توان تاثیر تغییرات پیشنهادی در تسهیلات حمل و نقل را بر ایمنی ترافیک در افق بلند مدت بررسی کرد. لازمه توجه به ایمنی در افق بلند مدت، استفاده از ابزارها و امکانات ویژه ای است که منطبق بر اصول برنامهریزی حمل و نقل، قادر به تشریح وضع موجود و پیش بینی وضع آینده باشد. مطالعات قبل - بعد، روش مورد استفاده مهندسین حمل و نقل در ارزیابی گزینه های مختلف ارتقای ایمنی میباشد.
در واقع مطالعات قبل - بعد یک روش تحلیل ایمنی حمل و نقل برای ارزیابی اثر یک مداخله است، روش و تکنیک های مختلفی که برای آن مطرح شده است. شامل روش ساده، روش گروههای مقایسه ای، روش بیزین تجربی و روش بیزین کامل میباشد. هدف از این تحقیق جمع بندی و دسته بندی انواع روش های موجود برای مطالعات قبل- بعد می باشد تا محقق برای انجام مطالعات قبل - بعد با توجه به شرایط، روش مناسب را شناسایی کرده و به کار گیرد. با مقایسه هر یک از روش های مطالعات قبل - بعد نشان داده شد که روش بیزین کامل با وجود دقت بالا، به علت پیچیدگی چندان مورد توجه محققین قرار نگرفته است و روش بیزین تجربی محدودیت های روش گروه های مقایسهای و ساده که انجام آن ها آسان تر از روش های دیگر می باشد را حل می کند.
واژههای کلیدی: روش های مطالعات قبل - بعد، روش بیزین تجربی، روش بیزین کامل، ایمنی.
-1 مقدمه
از آنجا که نقش صنعت حمل و نقل، جا به جایی مسافر و کالا به صورت ایمن، راحت، ارزان و سریع می باشد، بحث ایمنی رانندگی همیشه به صورت نسبی مطرح بوده است ولی در دو دهه ی اخیر به دلیل افزایش تصادفات و تلفات ناشی از آن، این موضوع از اهمیت بیشتری برخوردار شده است. بر اساس آمار سازمان بهداشت جهانی، سالانه 1,2 میلیون نفر در تصادفات رانندگی کشته میشوند و بیش از 50 میلیون نفر نیز دچار مصدومیت می گردند. از میان آمار ارائه شده بیش از 90 درصد تلفات تصادفات رانندگی در کشورهای با درآمد متوسط و کم، اتفاق می افتد که تنها مالک 48 درصد وسایل نقلیه ثبت شده میباشند.
بنابراین در صورت ادامه روند موجود و عدم انجام فعالیت های پیشگیرانه، طبق پیش بینی سازمان بهداشت جهانی، تصادفات رانندگی به پنجمین عامل مرگ و میر تا سال 2030 تبدیل خواهد شد. حمل و نقل یکی از اجزای حیاتی زندگی امروزی است. یکی از مهم ترین و اصلی ترین خصوصیات سیستم حمل ونقل، ایمنی است، به طور کل ایمنی، باید یکی از اهداف اصلی برنامه ریزی کلان حمل و نقل بوده و کاهش تصادفات ترافیکی به عنوان یکی از اولویت ها و معیارهای تصمیم گیری و گزینه سازی در عرصه حمل و نقل مورد توجه قرار گیرد. اما لازمه توجه به ایمنی در افق بلند مدت، استفاده از ابزارها و امکانات ویژه ای است که منطبق بر اصول برنامه ریزی حمل و نقل، قادر به تشریح وضع موجود و پیش بینی وضع آینده باشد. سازمان ها نیاز دارند اثر ایمنی یک اقدام را بررسی کنند تا منفعت های خالص آن نسبت به دیگر گزینه ها و همچین توجیه اجرای آن در مکان های دیگر، مشخص شود.
مطالعات قبل - بعد، روش مورد استفاده مهندسین حمل و نقل در ارزیابی گزینه های مختلف ارتقای ایمنی است. چالش اصلی این مطالعات این است که برخوردها تصادفی هستند و از یک سال به سال دیگر تغییر می کنند، برخلاف مطالعات آزمایشگاهی که در آن تحلیل گر می تواند بسیاری از شرایط خارجی و تصادفی را کنترل کند. پارامترهای دیگری که روی ایمنی تسهیلات تاثیر دارند مانند حجم ترافیک، شرایط آب و هوایی، در طول زمان تغییر می کنند در نتیجه روش های ارزیابی خاصی برای محاسبه تغییرات جهت تخمین اثر بخشی یک اقدام در ایمنینیاز است . - Before-And-After Study Technical Brief, 2009 -
محققان برای تحقیق در کاهش یا افزایش تعداد تصادفات در اثر یک اقدام از مطالعات قبل - بعد استفاده می کنند. تحلیل قبل - بعد، روشی است که معمولا برای نظارت، تحلیل یا سنجش اثر بهسازی ایمنی به کار می رود. مهم ترین سنجش موفقیت ها این است که اقدامات ایمنی، بهبود واقعی در مکان های حادثه خیز ایجاد نمایند و بتواند باعث کاهش تصادفات و تلفات گردد. در واقع با این روش مشخص می گردد که اقدامات و اصلاحات انجام شده در دوره ی قبل تا چه حد مفید بوده است و آیا توانسته است از تعداد تلفات و مجروحین تصادفات بکاهد یا نه.
در این روش از مطالعات، اثر یک اقدام مانند چراغ دار کردن تقاطع یا حذف آن، افزایش تعداد خطوط جاده، اجرای خطوط برجسته، تبدیل میدان به تقاطع، ایجاد دور برگردان، نصب راهبند در تقاطعات جاده- راه آهن و سایر موارد با تحلیل های آماری تصادفات قبل و بعد از اقدام مشخص می شود. این روش در بین محققین برای ارزیابی اثر یک اصلاح و یا مداخله و تعیین میزان اثر بخشی آن، بسیار محبوب است، دلیل اصلی محبوبیت مطالعات قبل - بعد هزینه های کم و سادگی اجرای آن می باشد. مطالعات زیادی در زمینه استفاده از این روش برای بررسی تاثیر اجرای یک اقدام وجود دارد و بسیاری از محققین از این روش برای تعیین ضریب اثر بخشی یک اصلاح ایمنی درکاهش تصادفات استفاده کردند و همچنین مطالعاتی با هدف معرفی و مقایسه انواع روش های موجود مطالعات قبل - بعد صورت گرفته است.
در واقع مطالعات قبل - بعد یک روش تحلیل ایمنی حمل و نقل برای ارزیابی اثر یک مداخله است، که روش و تکنیک های مختلفی برای آن مطرح شده است. از جمله می توان به روش ساده، روش گروه های مقایسه ای، روش بیزین تجربی و روش بیزین کامل اشاره کرد . - Kuo,2013 - هدف از این تحقیق جمع بندی و دسته بندی انواع روش های موجود برای مطالعات قبل- بعد می باشد تا محقق برای انجام مطالعات قبل - بعد با توجه به شرایط، روش مناسب را شناسایی کرده و به کارگیرد. در این مطالعه با بررسی مطالعات موجود در این زمینه، به دسته بندی انواع روش های مطالعات قبل - بعد پرداخته شده است و مقایسه ای بین روش های موجود انجام گرفته است وهمچنین برای فهم بیش تر موضوع مثال هایی از کاربرد هر یک از این روش ها ارائه شده است.
-2 مروری بر ادبیات موضوع
تحقیقات انجام شده در این زمینه به معرفی و بررسی روش های مطالعات قبل - بعد پرداخته اند و بعضی از آن ها روش های موجود را مقایسه کرده و اثربخشی یک اقدام را در ایمنی با استفاده از این روش ها بررسی می کنند. هائر پشکسوتی است که روش بیزین تجربی را برای مطالعات قبل - بعد جهت بررسی اثر یک اقدام در ایمنی به کار برد. پرساد و کانسیل و لرد نیز از افراد مجرب در این زمینه هستند که در ادامه برخی از تحقیقات آن ها و همکارانشان به طور خلاصه ذکر شده است.هائر و پرساد در سال 1997 در مطالعه بررسی کاهش تصادف در حذف چراغ راهنمایی در 199 تقاطع با حجم تردد کم و در مسیرهای غیر شریانی در فیلادلفیا از روش بیزین تجربی استفاده نمودند.
هائر در سال 1987 با استفاده از روش بیزین تجربی، نصب راهبند در 934 تقاطعات هم سطح جاده با راه آهن مجهز به چراغ چشمک زن و 1037 تقاطع مجهز به تابلو ایست را بررسی نمود. پرساد در سال 2004 با مطالعه ی اثر ایمنی اجرای خطوط برجسته در خط مرکزی در 211 مایل از جاده دو خطه از روش بیزین تجربی استفاده نمود. کانسیل و گریفث در سال 2007 در تحلیل و ارزیابی ایمنی تعداد و شدت تصادفات در اثر استفاده از اجرای خطوط برجسته شانه در 182,6 کیلومتر راه های دو خطه برون شهری مینستوا از روش بیزین تجربی استفاده کردند. مطالعه ای توسط وود و همکارانش در سال 2015 جهت بررسی و مقایسه انواع روش های مطالعه قبل - بعد انجام گرفت و نقاط قوت و محدودیت های هر یک از روش های مطالعه قبل - بعد بیان شده است.
ایمنی لبه روسازی به عنوان یک اقدام برای کاهش برخوردهایی که ناشی از انحراف از مسیر هستند، به کار گرفته شد و نتایج 3 روش ساده، مقایسه گروهی و بیزین تجربی مقایسه شدند و نشان دادند که نتایج هر 3 روش با یکدیگر و با مطالعات پیشین سازگار است و روش بیزین تجربی کمترین خطای استاندارد را نشان داد. کو در سال 2013 با استفاده ازداده های سرعت جمع آوری شده در فلوریدا به مقایسهی یک روش پیشنهادی با روش های ساده و گروه های مقایسه ای، پرداخت و نشان داد که روش پیشنهادی دقت بیشتری نسبت به روش ساده دارد و همچنین هنگامی که داده های کافی از گروه های مقایسه ای موجود نباشد، عملکرد بهتری نسبت به روش مقایسه گروهی دارد.
الویک در 2008 و 2012 نشان داد روش بیزین تجربی یک مطالعه قبل - بعد مشاهداتی قوی برای تخمین اثربخشی اقدام ایمنی ترافیک می باشد. و مطالعات او در سال 2013 نشان داد که برای مطالعات قبل - بعد سرعت می توان روش بیزین تجربی را به کار برد. پارک و همکارانش در مطالعه انجام شده در سال 2010 روش چند متغیره بیزین کامل برای بررسی مطالعات قبل - بعد و یک روش گام به گام برای بیزین کامل ارائه دادند. این مطالعه همچنین با مقایسه روش بیزین تجربی و بیزین کامل نشان داد که روش بیزین تجربی برای ارزیابی اثر ایمنی دارای محدودیت هایی است که روش بیزین کامل توانایی غلبه بر این محدودیت ها را دارد. مطالعات انجام شده توسط پرساد و همکارانش در 2010 و پارک و همکارانش در 2010 و سید و همکارش در 2012، با مقایسه روش های بیزین کامل و بیزین تجربی
