بخشی از مقاله
چکیده
با توجه به اینکه ارتباط با والد و خدا نقش مهمی در احراز هویت مذهبی ایفا می کند، لذا هدف پژوهش حاضر ارائه مدل هویت مذهبی در ارتباط با ادراك دلبستگی به والدین و تصور از خدا میباشد. 581 دانشجو به صورت چند مرحله اي از بین دانشجویان دانشگاههاي آزاد و دولتی بیرجند پرسشنامه هاي هویت مذهبی، دلبستگی به والد و تصور از خدا را تکمیل و جهت تحلیل نتایج از روش مدل یابی معادلات ساختاري بهره گرفته شد. مدل برازش یافته نشان داد دلبستگی ایمن به پدر تنها به طورمستقیم باعث افزایش هویت مذهبی می شود؛ درحالیکه دلبستگی ایمن به مادر ازطریق افزایش تصورازخدا پیش بینی کننده هویت مذهبی می باشد. درمجموع بنظر میرسد اکتشاف شناختی ناشی از کارکرد پایه ایمنی، و همچنین پناهگاه مطمئن چهره دلبستگی ایمن به والد، فرد را درجهت افزایش پایگاههاي هویت مذهبی پیش می برد.
واژههاي کلیدي: دلبستگی به والد، تصور از خدا، هویت مذهبی
-1 مقدمه
هویت جویی مهم ترین مشخصه دوران نوجوانی است که اساسی ترین بخش جستجوي هویت، تعریف هدف، مقصود و آرمان زندگی است - آلپورت، 1961؛ نقل از شرفی، . - 1384 من کیستم؟، به کجا تعلق دارم؟ و به کجا میروم؟، سه سؤال مظهر جریان هویتیابی نوجوان است - رویتنک، 1964؛ نقل از کاپلان، . - 1381 اریک اریکسون 1959 - ؛ نقل از کاپلان، - 1381،
تشکیل یک هویت شخصی منسجم را نتیجه مثبت نوجوانی و بیهدفی یا آشفتگی نقش1 را نتیجه منفی نوجوان می داند - یعنی اینکه نوجوان نداند واقعاً کیست - . از نظر اریکسون 1963 - ؛ نقل از خادمی و همکاران، - 1386 هویت عبارت است از یک مفهوم سازمانیافته از خود، که از ارزش ها، باورها و اهدافی که فرد بدان پایبند است، تشکیل شده است.
اریکسون 1968 - ، نقل از احدي و جمهري، - 1386 بر این باور است که وظیفه اصلی نوجوان شکلدهی هویتی منسجم و یکپارچه است. او بیان می-کند که نوجوان براي دستیابی به هویتی کم و بیش با ثبات، باید نیازها، آرزوها و تواناییهاي خود را به شکل تازهاي سازمان-دهی کند، تا از این طریق بتواند خود را با انتظارات موجود در جامعه وفق دهد. بنابراین هویتیابی، در دوران نوجوانی و به موازات رشد فیزیکی، شناختی، اجتماعی و عاطفی اهمیتی خاص دارد.بل - 2006 - نشان داد افراد داراي هویتهاي گوناگونی در حوزه هاي مختلفی هستند از جمله هویت مذهبی، شغلی، قومی، اجتماعی، سیاسی و جنسی. بنابراین افراد، ساختارهایی از چندین هویت هستند و هرکدام از آنها ممکن است داراي پایگاه هویت متفاوت باشند.
اگر چه عبارت هویت مذهبی در صدها مقاله، کتاب یا آثاري که ریشه در علوم انسانی دارند، مطرح شده است، اما اعتبار علمی و دقت نظري ندارد و این کاربردهاي عمومی، جنبه هاي روان شناختی هویت مذهبی را نادیده می گیرند - بل2، . - 2009 هویت پایدار دینی - مذهبی - به معناي دستیابی به یک تعریف منسجم دینی از خود است که انتخاب آگاهانه و آزادانه ارزشها، باورهها و هدف هاي زندگی مشخصه ي اصلی این هویت است. به این معنا که فرد بیابد کیست؟ چه چیزهایی براي او ارزش به حساب می آید و چه راههایی برگزیده است که در زندگی پیگیري نماید. شکل گیري هویت دینی با آغاز نوجوانی شروع و در فرایند رشد عقلانی پیوسته ارزشها، باورها و هدف ها مورد تجدید نظر قرار می گیرند تا فرد به هویتی پایدار برسد.
چنانچه فرد نتواند در فرایند رشد به هویت صحیح و پایدار دینی برسد، دچار پوچی و بحران می شود - فیاضی،. - 1389از نظر بل - 2006 - هویت مذهبی به عنوان سازه روان شناختی می باشد که ناشی از درك فرد از ضمیر خودش نسبت به یک نیرو یا موجود متعالی و یا یک گروه اجتماعی –فرهنگی است که طی مشخصه ي غالب آن هدف متعالی می باشد. وي بر پایه ي نظرات مارسیا در خصوص اکتشاف و تعهد، چهار پایگاه هویت مذهبی آشفته، زودرس، دیررس و کسب شده - یکپارچه - را مطرح کرده است.براساس تئوري دلبستگی تمایل براي اکتشاف محیط بهعنوان مؤلفه اساسی درطول زندگی انسان تلقی میشود - بالبی،1988؛ نقل از آرسس3 و همکاران، - 2009 و تعهد یک جنبه مهم از روابط رضایتبخش است - روسبولت4 و همکاران 1995؛
نقل از آرسس و همکاران، . - 2009 تعدادي از تحقیقات - از جمله دوملر و کوباك - 2001 5 نشان دادند افراد داراي دلبستگی ایمن ثبات بیشتري در روابطشان دارند و افرادي با دلبستگی ناایمن از تعهد در روابطشان اجتناب میکنند - میکولینسر و شیور،2005؛ نقل از آرسس، . - 2009 بنابراین سبکهاي دلبستگی تصور میشود که با پایگاههاي هویت ارتباط دارند. همانطور که رشد هویت شامل اکتشاف است. در کودکی نیز چهرههاي دلبستگی به عنوان پایه و اساس ایمنی در اکتشاف محیط عمل می-
