بخشی از مقاله
مقدمه
به موازات تلاش برای افزایش سالهای عمر، باید به کیفیت، معنادار بودن و رفاه آن نیز توجه شود. از این رو مفهوم رضایت از زندگی از موارد مهمی است که لازم است به آن پرداخته شود، زیرا رضایت از زندگی از عوامل مهم مطرح در رفاه فرد است - 1 - ؛ تجربه شادزیستی و رضایت از زندگی، هدف برتر زندگی به شمار میرود . - 2 - یکی از شاخصهای بهزیستی، مفهوم رضایت از زندگی است، رضایت از زندگی در تعامل کامل با سلامتی است و ارتباط تنگاتنگی بین سلامت جسم و روان با رضایت از زندگی وجود دارد . - 3 - با این وجود توجه به مسئله رضایت از زندگی در مقایسه با افسردگی و اضطراب در علوم انسانی به مراتب کمتر بودهاست . - 4 -
رضایت از زندگی به یک فرآیند داوری شناختی اشاره دارد، که در آن افراد کیفیت زندگی1 خود را بر اساس مجموعهای از ملاکها ارزشیابی میکنند - 5 - ، رضایت از زندگی جنبه شناختی بهزیستی است و به ارزیابی کلی فرد از زندگیاش اشاره دارد . - 6 - شواهد تجربی حاکی از آن است که رضایت از زندگی دارای سه بعد رضایت از زندگی گذشته، حال و آینده است، دیدگاه مثبت و خوشبینانه نسبت به آینده به مقابله بهتر با موقعیتهای استرسزای حال میانجامد . - 7 - نتایج پژوهش اولکر - 8 - 2 ارتباط مثبت و معنادار بین سلامت روانی و رضایت از زندگی را برجسته کرده است، از سوی دیگر به دلیل پیامدهای منفی جسمانی و روانی ناشی از استرس3، افراد از سبکها و فرایندهای کنار آمدن4 - مقابله - با استرس استفاده میکنند . - 9 - مفهوم مقابله به افکار، باورها، رفتارها، راهبردهای جبرانی و فنون انطباقی اشاره دارد که افراد در تلاش برای سازگاری با وضعیت سلامتی خود آنها را مورد استفاده قرار میدهند . - 10 -
رویآوردهای اولیه به فرآیند مقابله، سه سبک اصلی را متمایز میکنند: سبک مقابله مسئلهمحور5 که وجه مشخصه آن عملکرد مستقیم برای کاهش فشارها یا افزایش مهارتهای مدیریت تنیدگی6 است، سبک مقابله اجتنابمحور7 که ویژگی اصلی آن اجتناب از مواجهه با عامل تنیدگیزاست و سبک مقابله هیجانمحور1 که وجه مشخصه آن راهبردهایی شناختی است که حل یا حذف عامل تنیدگیزا را با دادن نام و معنای جدید به تأخیر میاندازد . - 11 - بررسیهای متعدد نشان دادهاند که تنیدگی ادراکشده2و دسترسی به منابع مقابله با تنیدگی، سطح رضایت از زندگی و سلامت روانی را پیشبینی میکنند 9 - و . - 12 نتایج پژوهش دوبی و آگاروال - 13 - 3 نشان داد که کاربرد سبکهای مقابلهای فعال در ایجاد رضایت از زندگی فعلی و آینده فرد مؤثر است. سبک مقابلهای مسئلهمحور با رضایت از زندگی رابطه مثبت معنادار و سبک مقابله ای هیجانمحور با رضایت از زندگی رابطهی منفی معنادار دارد؛ مقابله فعال به سازگاری روانشناختی بهتر، بهبود کیفیت زندگی و نیز پیامدهای بهتر پزشکی منجر میشود . - 10 -
یکی از عوامل مهم ایجاد اختلالات، شیوههای مقابله افراد است. با توجه به این که زنان شاغل، نقشهای چندگانه را بر عهده دارند، پژوهشهای متعددی نشان دادهاند که این وضعیت میتواند استرسزا باشد و سلامت روان را در معرض خطر قرار دهد و در صورت استفاده از روشهای مقابلهای کارآمد فرد احساس تسلط بر شرایط میکند و در وی احساس کفایت و رضایت ایجاد میشود . - 14 - با در نظر گرفتن اینکه ارتقای سطح زندگی و بهبود کیفیت زندگی افراد مستلزم شناسایی عوامل مؤثر بر رضایت از زندگی آنها است، در این پژوهش رابطهی بین سبکهای مقابله با استرس با میزان رضایت از زندگی درنمونهای از زنان شاغل در مراکز آموزش عالی شهرستان رشت بررسی میشود و در این راستا پژوهش حاضر به بررسی فرضیه و پرسش زیر پرداخته است: -1بین سبکهای مقابله با استرس و رضایت از زندگی زنان شاغل در مراکز آموزش عالی رابطه معنادار وجود دارد. -2کدام یک از سبکهای مقابله با استرس سهم بیشتری در تبیین رضایت از زندگی زنان شاغل دارد؟
روش
طرح پژوهش توصیفی از نوع همبستگی بود جامعه آماری شامل تمامیزنان شاغل - غیر هیئت علمی - در مراکز آموزش عالی شهرستان رشت در سال 1388 بودند که مدرک تحصیلی کارشناسی و بالاتر داشتند، طبق اطلاعاتی که از اداره کارگزینی این مراکز آموزش عالی بهدست آمد تعداد این زنان در کل 448 نفر بود که به تفکیک دانشگاه بدین شرح بود: 14 نفر دانشگاه پیامنور، 114 نفر دانشگاه آزاد اسلامی، 200 نفر دانشگاه علوم پزشکی و 120 نفر دانشگاه گیلان. بر اساس جدول تعیین حجم نمونه کرجسی-مورگان - 1970 - 4 و با در نظر گرفتن 46 درصد جامعه نمونهای به حجم 206 نفر با روش نمونهگیری تصادفی طبقهای تعیین گردید گردید که با احتساب این نسبت تعداد افراد نمونه به تفکیک هر کدام از مراکز آموزش عالی بدین ترتیب بود: 7 نفر از دانشگاه پیام
نور، 52 نفر از دانشگاه آزاد اسلامی، 92 نفر از دانشگاه علوم پزشکی و 55 نفر از دانشگاه گیلان . - n=206 - مقیاس رضایت از زندگی: مقیاس رضایت از زندگی توسط دینر و همکاران 12 - 1985 - ساخته شد. این مقیاس دارای 5 سؤال است که بهطور کلی رضایت فرد از زندگی را در یک طیف لیکرت 7 درجهای - از کاملاً موافق تا کاملاً مخالف - بررسی میکند. نمرهای که فرد میتواند در این مقیاس بهدست آورد بین 5-45 میباشد. دینر و همکارانش روایی5 - به شیوه همگرا6 و افتراقی - 7 و و پایایی1 این مقیاس را مناسب گزارش کردهاند. کشاورز، مهرابی و سلطانیزاده - 9 - ضریب پایایی این مقیاس را با استفاده از ضریب آلفای کرونباخ و اجرا بر روی 102 نفر 0/86 به دست آوردهاند.
یافتهها
از پرسشنامه های جمع آوری شده در نهایت 204 پرسشنامه وارد تحلیل شدند .همچنین میانگین سن و درآمد گروه نمونه به ترتیب 35.47 سال و 573000 تومان است. در جدول 1 میانگین، انحراف استاندارد و ضرایب همبستگی بین سبکهای مقابلهای و رضایت از زندگی ارائه شدهاست. بر اساس جدول 1، میانگین رضایت از زندگی زنان شاغل در مراکز آموزش عالی برابر با - = 22/49 - میباشد، همچنین میزان پراکندگی نمرات رضایت از زندگی این زنان - SD = 6/05 - است. سبک مقابلهای مسئله محور با - =43/66 - بیشترین میانگین، و سبک مقابلهای هیجان محور منفی با - =20/11 - کمترین میانگین را به خود اختصاص دادهاند، همچنین بیشترین و کمترین انحراف معیار به ترتیب مربوط به سبک مقابلهای هیجان محور مثبت - SD= 7/57 - و سبک مقابلهای هیجان محور منفی 6/84 - - SD= است. نتایج تحلیل همبستگی نشان می دهد که بین رضایت از زندگی و دو سبک مقابله مسئلهمحور و هیجانمحور مثبت همبستگی مثبت و معنادار وجود دارد . - p 0/01 -
برای بررسی این پرسش که کدام یک از سبکهای مقابله با استرس، سهم بیشتری را در تبیین رضایت از زندگی زنان شاغل دارد؟ از آزمون تحلیل رگرسیون چندگانه استفاده شد. با توجه به جدول 2 مشاهده می گردد که با استفاده از مدل گام به گام، در تنها گام به دست آمده، از بین سبک های مقابله با استرس، سبک مساله مدار قادر است 13 درصد از واریانس رضایت از زندگی را تبیین نمایند. . - F - 1 , 198 - =8.22,p 0/01 - به طوری که هر یک انحراف استاندارد تغییر در سبک مسأله محور با 0.33 انحراف استاندارد تغییر در متغیر رضایت همراه است - . - t=4.74,p 0/01
