بخشی از مقاله
چکیده
هدف پژوهش حاضر، تاثیر آموزش مهارتهای ارتباطی بر دلزدگی و رضایت زناشویی در زنان شاغل مراکز درمانی شهر زاهدان بود. در این پژوهش از طرح شبه آزمایشی پیش آزمون و پس آزمون با گروه کنترل استفاده شد. جامعه پژوهشی حاضر کلیه زنان شاغل در مراکز درمانی میباشند. به منظور انتخاب نمونه از میان زنان شاغل در مراکز درمانی، در مرحله اول با استفاده از نمونهگیری داوطلب و در دسترس تعدادی انتخاب و در مرحله بعدی، گروهی که کمترین نمره را در زمینه رضایت زناشویی و بیشترین نمره را در دلزدگی زناشویی گرفتند، با استفاده از نمونهگیری تصادفی در دو گروه آزمایش 15 - نفر - و کنترل 15 - نفر - قرار گرفتند.
ابزار اندازه گیری در این پژوهش شامل: پرسشنامه دلزدگی زناشویی پاینز - 1996 - ، پرسشنامه رضایت زناشویی انریچ - 1979 - و پروتکل آموزشی بود. نتایج بررسی نشان داد، آموزش مهارتهای ارتباطی بر افزایش رضایت زناشویی و کاهش دلزدگی زناشویی در زنان شاغل مؤثر بود.
نتیجهگیری: آموزش مهارتهای ارتباطی از جمله آموزشهای مهم و ضروری است که میتواند کمک قابل توجهی در زمینه کاهش دلزدگی زناشویی و افزایش رضایت زناشویی کند.
مقدمه
ازدواج به عنوان یک نهاد اجتماعی است که پایه و اساس ارتباط انسانی را تشکیل میدهد و در آن زن و مرد از طریق نیروی رمزی ناشی از غرایز و آیین و شعائر و عشق به هم جذب میشوند و به طور آزادانه و کامل تسلیم یکدیگر شده تا واحد پویایی را به عنوان خانواده ایجاد کنند. خانواده محیطی مقدس، با صفا و به زیباترین تعبیر قرآن محل سکون و آرامش واقعی ا ست. در سوره روم آیه 21 آمده ا ست: از آیات الهی این است که از جنس خودتان همسرانی برایتان آفرید تا در کنار او آرامش یابید و با هم انس بگیرید و میان شما مودت و مهربانی برقرار ساخت
خانواده؛ این واحد به ظاهر کوچک اجتماعی؛ از ارکان عمده و از نهادهای اصلی هر جامعه به شمار میرود. در واقع؛ خانواده را میتوان خشت زیر بنایی جامعه و کانون اصلی حفظ سنت و رسوم و ارزشهای والا؛ مورد احترام و شالوده مستحکم مناسبات پایدار اجتماعی و روابط میان افراد دانست که مهد پرورش فکر و اندیشه و اخلاق و تعالی روح انسانی به شمار میرود.
خانواده اساساً کانون کمک؛ تسکین؛ التیام؛ و شفابخشی ا ست. کانونی ا ست که باید ف شارهای روانی وارد شده بر اع ضای خود را تخفیف دهد و راه ر شد و شکوفایی آن را هموار کند. اگر خانواده؛ محیط سالم و سازندهای برای اع ضای خود با شد و نیازهای ج سمانی و روانی آنها را برآورده سازد، بی شک نیاز آنان به نهادهای درمانی خارج از خانواده کاهش خواهد یافت. در این میان؛ با توجه به اهمیت حفظ خانواده در جامعه، یکی از مشکلات که ممکن است در خانواده به وجود آید، رضایت زناشویی است
رضایت زناشویی، انطباق بین وضعیت موجود و وضعیت مورد انتظار است. طبق این تعریف رضایت زناشویی زمانی محقق میشود که وضعیت موجود فرد در روابط زناشویی مطابق با آنچه که وی انتظار داشته است، باشد. رضایت زناشویی در واقع نگرش مثبت و لذت بخشی است که زن و شوهر از جنبههای مختلف روابط زنا شویی خود دارند
ارتباط زنا شویی ه سته مرکزی نظام خانواده و اختلال در آن به منزله تهدیدی جدی برای بقای خانواده ا ست. ر ضایت فرد از ارتباط زنا شویی به منزله ر ضایت وی از خانواده مح سوب می شود و ر ضایت از خانواده در حکم رضایت کلی از زندگی است. ارتباط زناشویی مثبت پیشبینی کننده قوی جهت کیفیت زندگی زناشویی و ارتباط منفی ملاک ت شخیص زوجین م شکلدار و بدون م شکل ا ست و نیز ارتباط خ شک و نفوذناپذیر یا غیر موثر پیشبینی کننده مهمی برای طلاق زوجین میباشد
چنانچه اگر همسران نیازهای خود را مطرح نکنند و یا در ارتباط با یکدیگر به نیازهای هم پی نبرند و به راهحل مثبتی جهت دستیابی به نیازهای شان نر سند، ا سترس، ناکامی، سرخوردگی، خ شم و نهایتاً دلزدگی بروز میکند. شروع دلزدگی به ندرت ناگهانی ا ست. معمولاً روند آن تدریجی است و به ندرت از یک پدیده ناگوار یا حتی چند ضربه ناراحت کننده ناشی میشود - ونپلت1، . - 2004 انباشته شدن سرخوردگیها و تنشهای زندگی روزمره سبب فرسایش روانی میشوند و سرانجام به دلزدگی منجر میشوند، بر طبق نظر پاینز و نانز - 2003 - 2 فرد دلزده نمی شود؛ مگر اینکه، با یک مو ضوعی - مثل کار و ع شق - به شدت درگیر شده با شد. جاکوب سن، والدرون و مور - 2000 - 3 تأکید میکنند و معتقدند که شایعترین مشکلی را که زوجهای ناراضی مطرح میکنند عدم موفقیت در برقراری رابطه منطقی است.
هر فردی ابتدا و در شکل طبیعی روابط زنا شویی خود را با ع شق و علاقه شروع میکند و حدس و گمانهای اولیه او نیز، حفظ و تداوم این رابطه ا ست. اما گاهی پس از مدتی ممکن ا ست زن یا شوهر یا هر دوی آنها ن سبت به عمق و شکل روابط شان دچار تردید شوند و چون بین توقعات خود از زندگی و واقعیتهای موجود در زندگی زنا شویی شان هماهنگی لازم را نمیبینند، دچار سرخوردگی و دلزدگی زنا شویی شوند
دلزدگی زناشویی، حالت دردناک فرسودگی جسمی، عاطفی و روانی است و زوجهای متوقع را متأثر میسازد. این حالت زمانی بروز میکند که آنها متوجه میشوند علیرغم تلاششان، رابطه آنها به زندگی معنا نداده و نخواهد داد. دلزدگی زناشویی از عدم تناسب میان واقعیات و توقعات، ناشی میشود و میزان آن به میزان سازگاری زوجها و باورهایشان بستگی دارد. دلزدگی با فروپاشی رابطه و با رشد آگاهی و توجه به چیزهایی که به اندازه گذشته خوشایند نیستند، شروع میشود و اگر در این مرحله کاری برای جلوگیری از پیشرفت این روند صورت نگیرد، همه چیز از مرحله بد به بدتر میرسد
شروع دلزدگی به ندرت ناگهانی است معمولاً تدریجی و به سختی از یک پدیده ناگوار یا حتی چند ضربه ناراحتکننده ناشی میشود مبتلایان به دلزدگی احساس میکنند زندگی آنها تباه شده است و دیگر حوصلهای برای رفع مشکلات زناشوییشان ندارند و چون زندگی دو نفره خود را تباه شده میدانند، اغلب افسرده هستند و ترجیح میدهند نیروی کمی را که برایشان باقی مانده است صرف کار و فرزندان خود کنند. زیرا که احساس میکنند یار و همراه مناسبی ندارند، بنابراین نگاه مثبتی هم به امکان ایجاد تغییرات در زندگی نخواهند داشت و در موارد شدیدتر و حادتر حتی ممکن است بر اثر آشفتگیهای عاطفی اقدام به خودکشی کنند.
بروز و شکلگیری این احساسات منفی و یأسآور به دلیل ناکارآمدی حریم زناشویی افراد است که در طول زمان دچار ایستایی و سکون میشود و زندگی را به یک عادت روزمره و تکراری تبدیل میکند. این زوجها ارتباط عاطفی قوی ندارند و تنها بر حسب مرزهای بیرونی و ظاهری زناشویی با یکدیگر زندگی میکنند، در نتیجه پس از مدتی متوجه میشوند که هر روز در حال تکرار اموری هستند که برایشان به یک عادت تبدیل شده و گریزی از آن ندارند
با افزایش تعارض در ارتباطهای زوجی، ناسازگاری افزایش مییابد و نارضایتی بیشتری حاصل میشود و همین مشکلات از مقدمات طلاق و جدایی محسوب میشوند ، این مشکلات پیامدهایی مثل اختلالات اضطرابی ، ناسازگاری و پرخاشگری کودکان و نوجوانان ، اختلالات خوردن و مصرف شدید الکل و بیماریهای فیزیکی مثل ناراحتیهای قلبی را در بردارند. از سوی دیگر محققان ن شان دادهاند که تاثیرات منفی تعارض و دلزدگی زنا شویی در تعاملات زوجین، با میزان خ شونت و درگیری مرتبط ا ست. این ارتباطات مخرب یا تعاملات منفی بین زوجین منجر به کاهش رضایت در رابطه و افزایش احتمال طلاق میشوند
یافتههای پژوه شی ن شان میدهند که زوجهای پری شان و نارا ضی از زندگی زنا شویی نقش مهمی در تعارضها و حل م سائل دارند و از این بابت، تلاش زیادی برای ترمیم فعالیتهای ارتباطی خود میکنند
به نقل از مرادی، - 1386 اگر یک زوج قادر به حفظ یک رویکرد دو طرفه حل سازنده مسائل برای رفع اختلافهای اجتنابناپذیر خود نباشند، تعارض بین آنها رشد خواهد کرد. با دقت در محتوای رضایت زناشویی و دلزدگی زناشویی می توان به این نتیجه رسید که یک جنبه مشترک دلزدگی و رضایت زناشویی این است که هر دوی این متغیرها متأثر از شناخت ها، ادراکها و الگوهای رفتاری زوجین است.
به عنوان مثال رضایت زناشویی خود را در قالب رفتارهای مختلفی از جمله ابراز صمیمیت، کمک به همسر در کارهای منزل، انجام کارهای مشترک لذت بخش، صحبت کردن با یکدیگر نشان میدهد. البته این رفتارها متأثر نوع نگاه و تلقی همسران از یکدیگر نیز میباشد. یعنی اگر همسران رفتارهای یکدیگر را به طور منفی ارزیابی نکنند و نسبت به رفتارهای یکدیگر ذهن خوانی یا منفیبافی نداشته باشند طبعاً این رفتارهای مثبت افزایش پیدا خواهد کرد. به همین منوال اگر زوجین تحت تأثیر افکار و ادراک های تمامیت خواهانه نباشند. به نظر میرسد که کمتر دچار دلزدگی خواهند شد. از طرفی یکی از راههای کاهش دلزدگی نشان دادن رفتارهای مثبت به یکدیگر از جمله قدردانی از زحمات یکدیگر و ایجاد تنوع در رفتارهاست
افزایش طلاق و نارضایتی زناشویی از یک طرف و تقاضای همسران برای پربارسازی و بهبود روابط زناشویی از طرف دیگر، نشاندهنده نیاز همسران به مداخلات و آموزشهای تخصصی در این زمینه است. آموزش مهارتهای ارتباطی10 به فرد این توانایی را میبخشد که مسئولیتهای نقش اجتماعی خود را بپذیرد و بدون لطمه زدن به خود و دیگران با خواستها و نیازها و مشکلات روزانه به ویژه در روابط بینفردی به شکل موثری روبهرو شود
ارتباطات غیر مؤثر جلوی شکوفایی انسان را میگیرد و برای روابط حکم سم را دارد و حتی روابط را تخریب میکند. فرد درگیر ارتباط می شود تا هویت پیدا کند و با دیگران پیوند برقرار کرده و پیوند را عمیقتر کند. پس ا ساس زندگی و خوشبختی انسان را ارتباطات میانفردی می سازند - جولیا11 ، . - 1384 اساس تشکیل خانواده و استحکام و دوام آن بر ارتباط سالم و سازنده استوار است؛ به بیان دیگر، تفاوت بین یک زن و مرد غریبه با زن و شوهر در خانواده، فقط در نحوه و کیفیت ارتباط خلاصه میشود؛ لذا خانوادهای خوشبخت و سرزنده است که ارتباط خوب و صمیمانهای بین اعضای خانواده حاکم باشد. جامعهای سالم و پیشرو است
