بخشی از مقاله
چکیده
محقق پژوهش حاضر با عنوان بررسی رابطه بین انتظار گرایی با رضایت از زندگی و شادکامی در مردان شاغل انجام شد. جامعه پژوهش کلیه مردان تحصیل کرده شاغل در مراکز صنعتی - کارخانه ها - شهر ساوه در سال 1395-1394 بود که تعداد آنها 11000 نفر بود. از تعداد افراد جامعه یعنی مردان شاغل در مراکز صنعتی - کارخانه ها - ، با مراجعه به فرمول کوکران، تعداد 284 نفر به عنوان نمونه انتخاب شدند. روش نمونه گیری تصادفی خوشه ای بود. برای جمع آوری داده ها از پرسشنامه های شادکامی آکسفور - 2001 - ، پرسشنامه رضایت از زندگی دینر - 1395 - و پرسشنامه انتظار گرایی ویلد - 2012 - استفاده شد. داده ها با استفاده از نرم افزار SPSS مورد تحلیل قرار گرفتند. نتایج نشان داد، بین انتظار گرایی با شادکامی و رضایت از زندگی در مردان شاغل رابطه معنادار وجود دارد.
.1 مقدمه
اگر چه، مطالعه علمی شادی و شادکامی موضوع جدیدی است، اما تئوری های مربوط به شادی بسیار قدیمی هستند. فلاسفه قدیم یونان، اعتقاد داشتند که همواره زندگی هوشمندانه با شادی همراه است - ابراهیم زاده، . - 1393 کسی که شاد است در وی از حماقت، اثری نیست و شخصی که شاد نیست از درایت و هوشمندی در او اثری نیست. سالهاست که در طبقه بندی حالت های روانی، شادی و نشاط را در مقوله ی هیجان ها قرار داده اند. اگر چه طبقه بندی حالات احساسی که در مقوله ی اخیر قرار می گیرند، به علت کثرت تعداد هیجان ها، آسان نیست، اما کوشش های متعددی در راه نظم دهی و مجزا سازی آنها به عمل آمده است - ارزانی، . - 1393
می توان شادی و نشاط را به عنوان یک هیجان مثبت در نظر گرفت که امکان ترکیب و تألیف آن با هیجان های دیگر نیز وجود دارد. پیوند هیجان ها و از آن میان شادی و نشاط با شناخت و رفتار به خوبی آشکار می گردد و تعامل چنین عواملی است که بررسی هیجان های منفی و مثبت را از اهمیت خاصی برخوردار می سازد. چرا که هیجان های منفی به کاهش سطوح حرمت خود و کیفیت روابط با دیگران منجر می شوند در حالی که هیجان های مثبت، حرمت خود را افزایش می دهند و به گسترش روابط با دیگران می انجامند - بختیاری، . - 1393 در چهار چوب هیجان های مثبت، نشاط و شادی هیجانی است که همه در جستجوی آن هستند و شدت آن نیز مانند هر هیجان دیگری متغیر است.
اما باید براین نکته تأکید کرد که نشاط در واقع از جلوه های ظاهری مفهوم عمیق خوشبختی است. نشاط و شادکامی در زبان عامیانه به احساسی تغییر پذیر وهمجنین به احساس پایدار رضایت کلی از زندگی نسبت داده می شود - امیری، . - 1393 در سالهای گذشته جنبشی به نام روانشناسی مثبت1 ایجاد شد و در این زمینه مباحثی مثل شادی، سر زندگی و رضایت از زندگی2بررسی می شود. یکی از مقوله های روانشناسی مثبت بهزیستی رضایت از زندگی است که تاریخچه آن به اواخر دهه 50 بر می گردد - دینر، اویشی و لوکاس3، . - 2013 رضایت از زندگی به عنوان یکی از مقوله های مهم روانشناسی مثبت، امروزه توجه زیادی را به خود جلب کرده است و معنای گسترده ای را در بر می گیرد.
ایجاد رضایت از زندگی و بهزیستی افراد همیشه یکی از اهداف جوامع بوده است - هامپل4،. - 2015 به نظر می رسد که در گذشته با وجود اینکه امکانات زندگی کمتر بوده است، میزان رضایت از زندگی بیشتر بود ولی امروزه رضایت از زندگی افراد و احساس شادکامی5کمتر شده است و در این رابطه می توان به شیوع گسترده اختلال افسردگی اشاره کرد که بیشتر تحقیقات روانشناسی را به خود اختصاص داده است و در سالهای گذشته با توجه به مزایای زندگی شاد و مطلوب برای افراد جامعه به ویژه افراد شاغل، برخی از روانشناسان مثبت نگر و پژوهشگران کوشیده اند روش هایی برای افزایش میزان مقوله های مثبتی مانند رضایت از زندگی و شادکامی در افراد ارائه دهند.
با توجه به مطالب بیان شده به نظر می رسد که شناسایی عواملی جز عوامل اقتصادی که باعث می شود، رضایت از زندگی و شادکامی افراد به خصوص در افراد در زمینه مسائل و مشکلات شغلی افزایش یابد، برای اینکه مورد پژوهش قرار گیرد، مهم تلقی می گردد. در این پژوهش در پی بررسی رابطه انتظارگرایی6 با شادکامی و رضایت از زندگی پرداخته شده است. انتظار گرایی راهبردی پیشگیرانه برای عوامل کاهش دهنده رضایت زندگی در آینده تلقی می گردد.
به عبارتی افرادی که دارای انتظار گرایی بالاتری هستند، ارزش بالاتری بر ای آینده قائل می شوند و برنامه ریزی های منسجم برای آینده خود دارند تا در آینده مشوق ها و پیامدهای برنامه ریزی های منظم خود برای آینده را دریافت کنند. بنابراین بی دلیل نیست، افرادی که دارای انتظار گرایی بالایی هستند، میزان بیشتری از شادکامی را تجربه کنند و رضایت زندگی بالاتری داشته باشند - هاشمی، . - 1393 پس از انقلاب صنعتی، همگام با صدور تکنولوژی تغییراتی در ساخت اقتصادی و کارکرد زندگی افراد، همچون افراد تحصیل کرده، به وجود آمد. بالطبع مردان تحصیل کرده، تحت تأثیر این تغییرات قرار گرفتند و با دگرگونی های عمده ای مواجه گردیده اند - آلدر و فاجلی7، . - 2015 در جهان امروز مشارکت افراد تحصیل کرده در فعالیت های اقتصادی و بازار رو به رشد می باشد.
سهم مردان تحصیل کرده در نیروی کار و بازار آزاد از 38 درصد در سال 1970 به 41 درصد در سال 1996 افزایش یافته است. همچنین در سال 2005 این آمار یعین سهم مردان تحصیل کرده از 41 درصد به 53 درصد افزایش یافته و طبق آخرین آمار در سال 2014، تعداد مردان تحصیل کرده شاغل در صنعت به 65 درصد رسیده است. در مرحله اول، انگیزه اصلی کار برای مردان مسائل اقتصادی بود و منجر به ایجاد طبقه مردان تحصیل کرده کارگر شد.
امروز علاوه بر انگیزش اولیه، مردان طبقه متوسط و حتی مرفه نیز نه تنها برای بهبود فعالیت اقتصادی، بلکه برای موفقیت های فردی خودشان، موقعیت های اجتماعی مناسب و سایر امتیازاتی که به دنبال اشتغال به دست می آورند، به کار در بازار و خارج از تحصیلات روی می آورند - هیلز و آرجیل8، . - 2011 در ایران طبق آمارهای به دست آمده از وزرات کار، درصد مردان تحصیل کرده شاغل در صنعت در سال 1384، 32 درصد بوده که در سال 1394 این آمار به 59 درصد رسیده است - عبدی، . - 1393
بنابراین وارد شدن افراد تحصیل کرده به صنعت و بازار آزاد، بالطبع بر روی رضایت زندگی و میزان شادی آنها بی تأثیر نیست. در سالهای گذشته جنبشی به نام روانشناسی مثبت ایجاد شد و در این زمینه مباحثی مثل شادی، سرزندگی و خوشبینی بررسی می شود. یکی از مقوله های روانشناسی مثبت رضایت از زندگی و شادی است که تاریخچه رضایت از زندگی به اواخر دهه 50 بر می گردد - برای و جونل1، . - 2016 رضایت از زندگی به عنوان یکی از مقوله های مهم روانشناسی مثبت، امروزه توجه زیادی را به خود جلب کرده است و معنای گسترده ای را در بر می گیرد - مولایی، . - 1394
اگر زندگی بستر تکامل است، رضایت مندی از زندگی نیز شرط موفقیت در زندگی بوده است و کسانی می توانند به تکامل بیاندیشند که با زندگی خود مشکلی نداشته باشند. همه انسانها در زندگی با ناکامی های بسیاری مواجه می شوند، اما انسان موفق کسی است که در تمام این مشغله ها و ناکامی ها امیدش را حفظ کند، و این مفهوم رضایت از زندگی است - مظاهری، . - 1392 منظور از رضایت از زندگی، نگرش فرد، ارزیابی عمومی نسبت به کلیت زندگی خود و یا برخی از جنبه های زندگی، همچون زندگی خانوادگی، شغلی و تجربه آموزشی است. رضایت از زندگی را به عنوان نشانه ای بارز از سازگاری موفقیت آمیز فرد با تغییر موقعیت های گوناگون زندگی تعریف می کنند و بر خلاف انتظار معمول، رضایت مندی از زندگی همراه با افزایش سن افت نمی کند و عموماً در سراسر دوره زندگی پایدار باقی می ماند - ابوالقاسمی، . - 1390
بانگرت - 2013 - 2 در پژوهشی مطرح نمود، یکی از عواملی که در زندگی افراد شاغل، تا حد زیادی تحت تأثیر شغل و پیامدهای آن قرار می گیرد، شادکامی است. با افزایش شادکامی در زندگی، خلق افراد بالا رفته و دیدگاه های آنها در مورد مسائل زندگی جنبه مثبت تری به خود می گیرد. همچنین در خلق بالا رفتارهای مثبت و منطقی بیشتراست و واکنش های مثبت دیگران را نیز به همراه دارد و این می تواند برجنبه های مختلف زندگی فرد از جمله رضایت از زندگی و انتظارگرایی و بهزیستی ذهنی و.. تأثیر داشته باشد.
کارا - 2010 - 3 در تعریف شادکامی عنوان کرد، شادکامی - شادمانی - احساسی است که همه خواهان آن هستند، اما تعداد کمی از ما به آن دست می یابیم. نشانه مشخص چنین احساسی، قدردانی، احساس درونی، احساس رضایت و علاقه به خود و دیگران است. شادکامی از عواطف و هیجاناتی است که آدمی تجربه می کند و در بر گیرنده احساسات مثبتی چون لذت، آرامش، حس جریان داشتن وشیفتگی در زندگی است و بر تصمیم گیری، افکار واعمال فرد تاثیر می گذارد.
، به نقل از طیموری فرد، - 1388 سه جزء اساسی شادکامی عبارتند از: هیجان مثبت، رضایت از زندگی و نبود هیجانات منفی - افسردگی و اضطراب - . همچنین روابط مثبت با دیگران، هدفمند بودن زندگی، رشد شخصی، دوست داشتن دیگران و طبیعت نیز از اجزاء شادکامی هستند. شوارتز و استراک2012 - 5؛ به نقل از مرادی، ابراهیمی و عابدین، - 1392 باور دارند که افراد شادکام کسانی هستند که در پردازش اطلاعات سوگیری دارند، یعنی، اطلاعات را به گونه ای پردازش و تفسیر می کنند که به خوشحالی آنها می انجامد.
بنابراین، شادکامی مفهومی است که چندین جزء اساسی دارد. نخست آنکه جزئی عاطفی و هیجانی دارد که باعث می شود فرد شادکام همواره از نظرخُلقی شاد و خوشحال باشد. دوم آنکه جزئی اجتماعی دارد که گسترش روابط اجتماعی را به دنبال دارد و سوم آنکه جزئی شناختی دارد که موجب می گردد، فرد شادکام نوعی تفکر و نوعی پردازش اطلاعات ویژه خود داشته باشد و وقایع روزمره را طوری تعبیر و تفسیر کند که خوشبینی وی را به دنبال داشته باشد.
