بخشی از مقاله
چکیده:
نرخ ارز و نرخ تورم همواره از متغیرهای تاثیرگذار بر شاخص قیمت سهام در بورس های معتبر دنیا بوده اند. نوسانات نرخ ارز در سالهای دورتر تاثیری چندانی به عملکرد شرکتهای بورس نداشته اما این مطلب طی سالهای اخیر تاثیر زیادی بر حاشیه سود شرکتهای بورسی کشور داشته است. در این رابطه بین تغییرات نرخ ارز با شاخص کل قیمت سهام و تاثیر نرخ ارز بر نوع صنعت و اندازه شرکتهای فعال در بورس اوراق بهادار تهران مورد بررسی قرار خواهند گرفت به همین دلیل ما به دنبال یافتن پاسخی برای این سئوال خواهیم بود که رابطه بین تغییرات نرخ ارز با شاخص کل قیمت سهام، نوع صنعت و اندازه شرکتهای فعال در بورس اوراق بهادار تهران چگونه خواهد بود.
با توجه به آزمونهای انجام شده مشاهده شد که میان تغییرات نرخ ارز با شاخص صنایع خودروئی در بورس اوراق بهادار تهران رابطه مثبت و معنی داری وجود دارد. به این معنی که با افزایش نرخ دلار، شاخص خودرو و شیمیائی افزایش یافته، در مقابل شاخص دارو کاهش خواهد یافت. نتایج این تحقیق همچنین نشان داد که میان تغییرات نرخ ارز با ارزش رابطه مثبت وجود دارد. به این معنی که با افزایش نرخ ارز، شاخص بورس اوراق بهادار تهران افزایش خواهد یافت. البته این نتایج با نتایج فرضیه اولیه هماهنگی دارد. زیرا شاخص کل متوسط وزنی قیمتها و یا همان ارزش بازار سهام است.
بنابراین با افزایش نرخ ارز، ارزش بورس اوراق بهادار تهران افزایش خواهد داشت. به منظور تعیین تاثیر همزمان متغیرها بر یکدیگر، نیز از تخمین رگرسیون چند متغیره استفاده شد. نتایج رگرسیون چند متغیره حاکی از بالا بودن R2 آزمون در رگرسیون و معنیداری کل رگرسیون بود. این نتایج حاکی ار آن است که تغییرات سه متغیر تغییرات شاخص صنعت مواد و محصولات داروئی، شاخص صنعت خودرو و قطعات و همچنین شاخص صنعت مواد شیمیائی توان بالائی برای پیشبینی تغییرات متغیر شاخص کل دارد.
مقدمه:
بازار بورس اوراق بهادار تهران، علی رغم قدمت حدود 3 دهه، به دلایل مختلف افت و خیزهای فراوان داشته و دوره های متفاوتی از رونق و رکود را تجربه کرده است. از اواخر دهه 60 تا اواسط دهه 70 روند شاخص قیمت سهام همواره صعودی بوده است. از نیمه دوم سال1375 تا اوایل 1378 حرکت این شاخص نزولی بوده لیکن پس از این دوره مجداً روندی صعودی را طی کرده است. با شروع دهه 80 شمسی شاخص بورس در ابتدا با افت مواجه شد و سپس روند رشد آن ادامه اشته است که در مجموع در طی این دوره شاهد یک روند افزایشی در شاخص قیمتسهام بورس تهران بوده ایم.
در این تحقیق اثر نوسان های نرخ ارز شرکتهای فعال در بازار بورس تهران مورد بررسی قرار خواهند گرفت به همین. چنانچه این بازار رابطه منطقی با سایر بخشها نداشته باشد، معضلات و کاستی هایی در عملکرد آن پیش خواهد آمد. رکود و رونق بازارهای بورس نه تنها اقتصاد ملی، بلکه اقتصاد جهانی را نیز میتواند تحت تأثیر قرار دهد Bontis - ،. - 2012 از ویژگیهای یک حرکت متداول به سوی توسعه اقتصادی پایدار، به دست آوردن منابع لازم برای مجموعه فعالیتهای اقتصادی با تجهیز منابع پس اندازی موجود در اقتصاد ملی می باشد . در دهه های اخیر نقش بازار سرمایه و گسترش بازارهای مالی، ارتباطنسبتاً بالایی با رشد اقتصادی کشورها داشته است.
کشورهایی همچون آمریکا، ژاپن، انگلیس، کره جنوبی، سنگاپور و... از این بازارهایمالی مشخصاًو بورس اوراق بهادار در جهت توسعه و رشد اقتصادی استفاده های فراوان برده اند Mackin - ،. - 2007 بازار اوراق بهادار و بازار ارز همواره به عنوان بخشهای حساس بازار مالی هستند. این دو بازار به سرعت از نوسانات و دورهای تجاری در اقتصاد تأثیر پذیرفته و تغییرات اقتصادی را به سرعت منعکس می نمایند. در عین حال، آشفتگی در یک یا هر دو بازار به ایجاد نگرانی در میان سیاست گذاران بازارها میانجامد. در مورد بازار اوراق بهادار گفته میشود که قیمت اوراق بهادار بایستی منعکسکننده تمام اطلاعات اعم از تاریخی، عمومی و محرمانه باشد بازارهایی وجود دارند که قیمت اوراق بهادار منعکسکننده کلیه اطلاعات منتشر شده است .
پیش شرط یک بازار کارآمد اوراق بهادار، دسترسی به موقع به اطلاعات کمی و کیفی است . بنابراین برای تشخیص کارآئی بورس اوراق باید میزان و نحوه تاثیر اطلاعات منتشرشده بر اوراق بهادار مورد بررسی و تجزیه و تحلیل قرار گیرد. از جمله این اطلاعات شاخصهای صنعت ، صورتهای مالی حسابرسی شده شرکتها، برنامه آتی شرکتها و عوامل سیاسی و اجتماعی، شاخصهای اقتصاد کلان و غیره میباشد.
نوسانات نرخ ارز و انحراف آن از مسیر تعادلی، یکی از مهم ترین متغیرهای اقتصاد کلان است، که از جنبههای گوناگون بخش های مختلف اقتصاد را تحت تأثیر قرار میدهد. نرخ ارز مشخص میکند که ارزش هر یکای پول یک کشور - برای نمونه ریال ایران - به ازای پول خارجی چقدر است، یا به بیان دیگر ارزش پول خارجی بر اساس واحد پول ملی را نشان میدهد. برای نمونه اگر هر دلار آمریکا، ده هزار ریال ایران باشد به این معناست که ده هزار واحد پول ایرانی برابر یک واحد پول آمریکایی است. بازار ارز خارجی یکی از بزرگترین بازارهای دنیاست. بر پایه برخی گمانه زنیها، روزانه حدود 2 3 تریلیون دلار در این بازار مبادله میشود. ارز رسمی در ایران که دولت معاملات جهانی خود را با آن انجام میدهد دلار آمریکا است.
در طول دو سال گذشته شاهد بودیم که نوسان نرخ ارز به صورت دومینو وار دیگر حوزههای اقتصادی را هم تحتتاثیر قرار داد. بازار طلا و ارز پس از این نوسانات دگرگون شد، بعد نوبت به بازار خودرو رسید، شرکتهای هوایی از این نوسانات ضربات جبران ناپذیری دیدند و کالاهای اساسی خرد و کلان هم صدماتی را از این نوسانات دیدند. بنابراین متوجه میشویم که نرخ ارز و بالا و پایین شدن این رقم تا چه میزان میتواند زندگی عموم مردم، در هر قشر و جایگاهی را تحتتاثیر قرار دهد.
نرخ واقعی ارز در هر کشوری از شاخصهای اساسی و بنیادی در تعیین درجه رقابت بینالمللی و تبیین شرایط داخلی حاکم بر اقتصاد آن کشور بهشمار میرود. آشفتگی و نوسان در عملکرد این شاخص از یکسو مبین عدم تعادل در اقتصاد است و از سوی دیگر دلیل بیثباتی بیشتر محسوب میشود. اقتصاد ایران نیز از این قاعده مستثنی نیست و نرخ ارز یکی از عوامل تعیینکننده تولید و رشد اقتصادی کشور بهشمار میرود که از مسیرهای متفاوت اثرات متضادی بر تولید میگذارد.
نرخ ارز و نرخ تورم همواره از متغیرهای تاثیرگذار بر شاخص قیمت سهام در بورس های معتبر دنیا بوده اند. از آن جایی که تاثیرات این متغیرها می تواند پیامدهایی همچون تغییر توزیع درآمد و تبعات رفاهی فراوانی در هر جامعه ای داشته باشد، بررسی و برآورد این تاثیرات حایز اهمیت است. نوسانات نرخ ارز در سالهای دورتر تاثیری چندانی به عملکرد شرکتهای بورس نداشته اما این مطلب طی سالهای اخیر تاثیر زیادی بر حاشیه سود شرکتهای بورسی کشور داشته است .
از آنجائیکه نوسانات قیمت ارز و طلا در کشور باعث تاثیر مستقیم بر سبد کالای خانوارها و همچنین تصمیمگیری در مورد چگونگی تخصیص سرمایه در میان آحاد جامعه و بنگاه های اقتصادی و بالاخص بازارهای مالی شده است، لذا بررسی ابعاد مختلف تاثیرگذار بر بازار مالی و شناخت تابع و الگوی حاکم بر آن اهمیت و ضرورت مییابد. هرچند در سالهای اخیر مطالعات زیادی در این حوزه صورت گرفته است اما با توجه به اهمیت نرخ ارز در تصمیمگیری های مالی و تصمیمهای سرمایه گذاران به خصوص در سالهای اخیر، چگونگی رابطه بین تغییرات نرخ ارز با شاخص کل قیمت سهام، نوع صنعت و اندازه شرکتهای فعال در بورس اوراق بهادار تهران مسئله اصلی این پژوهش است.
در این رابطه بین تغییرات نرخ ارز با شاخص کل قیمت سهام و تاثیر نرخ ارز بر نوع صنعت و اندازه شرکتهای فعال در بورس اوراق بهادار تهران مورد بررسی قرار خواهند گرفت به همین دلیل در این تحقیق ما به دنبال یافتن پاسخی برای این سئوال خواهیم بود که رابطه بین تغییرات نرخ ارز با شاخص کل قیمت سهام، نوع صنعت و اندازه شرکتهای فعال در بورس اوراق بهادار تهران چگونه خواهد بود؟ بنابراین در این پژوهش پس از مرور ادبیات موضوعی، رابطه بین متغیرها از طریق آزمون آماری مورد ارزیابی و سنجش قرار میگیرد.
اهداف پژوهش:
هدف از این پژوهش یافتن پاسخ های معتدل برای سوالات معقول با استفاده از شیوه های علمی است. نخستین مساله ای که پژوهشگر با آن روبرو میشود دانستن این مسئله است که چگونه تحقیق خود را درست شروع کند و هنگامی پژوهشگر می تواند با آسانی کار خود را شروع کند که هدف از تحقیق مورد نظر را درک کند.
