بخشی از مقاله
چکیده
نرخ ارز همواره از متغیرهای تاثیرگذار بر شاخص قیمت سهام در بورسهای معتبر دنیا بوده است. صنعت خودرو و ساخت قطعات از جمله صنایع حاضر در بورس اوراق بهادار تهران است که معمولا تحت تاثیر افزایش و کاهش نرخ ارز قرار میگیرد.در مطالعه حاضر سعی شده است تا اثر نرخ ارز بر شاخص قیمت سهام صنعت خودرو و ساخت قطعات در بورس اوراق بهادار تهران بررسی شود.
تجزیه و تحلیل دادههای مورد استفاده در این مطالعه با استفاده از یک مدل تصحیح خطا - - vecm و توابع واکنش آنی - IRF - و تجزیه واریانس - - VD صورت گرفته است. دوره مورد مطالعه شامل دادههای فصلی 1381 -92 میباشد. نتایج بدست آمده حاکی از این است که رابطه تعادلی بلند مدت بین شاخص قیمت سهام بورس اوراق بهادار تهران و نرخ ارز بازار وجود داشته و بر اساس توابع واکنش آنی به دنبال ایجاد یک شوک به اندازه یک انحراف مع یار در شاخص نرخ ارز، شاخص قیمت سهام همواره منفی خواهد بود.همچنین نتایج تجزیه واریانس شاخص قیمت نشان میدهد بیشترین اثر بر تغییرات شاخص قیمتی در تمام دورهها ناشی از خود شاخص بوده و اثر نرخ ارز در دوره سوم به بیشترین میزان خود میرسد.
.1 مقدمه
برای دستیابی به رشد و توسعه اقتصادی، سرمایه گذاری از عوامل مهم و کلیدی محسوب میشود. تقریباً بیشتر اقتصاد دانان، بدون توجه به مکتب فکری خود، بر انباشت و تشکیل سرمایه؛ به مثابه مهمترین عامل تعیین کننده رشد و توسعه اقتصادی تأکید بسیاری داشته اند.
بازار سرمایه از طریق اثرگذاری بر فرایند تأمین مالی و سرمایه گذاری درکلیِه بخشهای صنعتی، کشاورزی و خدماتی، بر روی بازدهی کل اقتصاد تأثیر مینهد . اگر بازار سرمایه بد عمل نماید، کلیه بخشها از آن تأثیر پذیرفته و در روند حرکت آن هاا اخلال ایجاد میشود . بازارهای متشکل سرمایه با فراهم آوردن امکان معاملات اوراق بهادار میان مدت و بلند مدت شرکت ها، نهادها و موسسات اقتصادی، از یک طرف تسهیلات و منابع مالی ضروری را در اختیار متقاضیان آنها قرار میدهند و از طرف دیگر، بازدهی مناسبی را برای ارائه کنندگان این منابع فراهم میآورند.
بنابراین این بازارها، یکی از اهرمهای قوی در اقتصاد کشورها محسوب شده و در جهت تسریع روند توسعه صنعتی، به خصوص در کشورهای رو به رشد نقش اساسی دارند . اصلی ترین و متداولترین نوع بازار سرمایه، بورس است که خود انواع مختلفی مانند؛ بورس اوراق بهادار، بورس کالا و بورس ارز را دربر میگیرد . وجود بورس از ضرورتهای مهم و حیاتی جهت موفقیت فعالیتهایاقتصادی در هر کشور محسوب میشود.
از آنجاییکه نرخ ارز از جمله متغیرهای مهم و تاثیرگذاربر صادرات،سرمایه گذاری، تولید،اشتغال، الگوی مصرف است و همچنین به هنگام نوسانات ارزی صادرکنندگان و واردکنندگان با ریسک بالایی روبرو میشوند در نتیجه موجب افزایش عبور نرخ ارز به قیمتهای وارداتی و مصرف کننده میگردد.
ارزش سهام و شاخصهای مالی تحت تاثیر عوامل مختلفی از جمله عملکرد شرکت، سود تقسیمی، تولید ناخالص داخلی، نرخ ارز،نرخ بهره، حساب جاری، عرضه پول و اشتغال قرار میگیرد. همچنین در بازار سرمایه و بورس اوراق بهادار، تصمیمات سرمایه گذاران مبتنی بر ریسک و سرمایه میباشد. معمولا بازده سهام ناشی از جریانات نقدی آتی - سود سهام - و مبلغ حاصل از فروش آن است. بازده حاصل از فروش به نوسانات قیمت سهام بستگی دارد، که آن نیز خود تحت تاثیر عوامل مربوط به خود شرکت و متغیرهای کلان اقتصادی میباشد. از جمله این متغیرهای کلان اقتصادی، نرخ ارز میباشد
همان طور که میدانیم در یک بازار کارای اوراق بهادار، قیمتها میتوانند همه اطلاعات موجود را به درستی منعکس کنند و تغییر قیمتها در یک چنین بازاری، در طول زمان تصادفی و غیر قابل پیش بینی است - ویلیام اسکات، . - 1388 در بازارهای کارا قیمت اوراق بهادار منعکس کننده همه اطلاعاتی است که بدون هیچ نوع تعصب و یک سونگری در بازار وجود دارد
نرخ ارز علی رغم اینکه یکی از مسائل مهم به ویژه در کشورهای در حال توسعه و توسعه نیافته میباشد، تاکنون کمتر تاثیر آن بر عملکرد متغیرها و بخشهای مختلف اقتصاد کلان، از جمله - بازار سرمایه - در تحقیقات داخلی بررسی شده است.
به همین دلیل سعی داریم در این مطالعه به تحلیل تاثیر نرخ ارز بر شاخصقیمت سهام صنعت خودرو و ساخت قطعات آن که از جمله صنایع وارداتی تحت تاثیر نرخ ارز میباشد، میپردازیم.
.2سابقه پژوهش
مزینی و یاوری - 1384 - ، به بررسی اثر نوسانات ارزی بر قیمتهای نسبی اقتصاد ایران طی سالهای 1360 تا 1379 با استفاده از تکنیک خود رگرسیونی برداری - - var پرداختند. نتایج بیانگر آن هستند که افزایش نرخ ارز باعث افزایش قیمت نسبی کالاهای قابل مبادله به غیر قابل مبادله میشود؛, ولی رابطه ای معنی دار بین نوسانات ارزی و رابطه مبادله مشاهده نمیشود. این نتایج چه در قالب دوره زمانی کوتاه مدت با دادههای فصلی و چه در بلند مدت و در قالب دادههای سالانه تأیید شده است که میتواند بیانگر استحکام آنها باشد. نتایج به دست آمده با شرایط حاکم بر سطح قیمتها و ساختار تجارت خارجی ایران هماهنگ میباشد.
شجری و همکاران - 1384 - به منظورتعیین وضعیت عبور نرخ ارز در ایران،از الگوی varبرای بررسی روابط پویای متقابل بین متغیرها و وقفههای مختلف استفاده کردند و همچنینروابط بلند مدت و بردارهای هم انباشته را با استفاده از هم انباشتگی متغیرها و الگوی تصحیح خطای برداری - VECM - و روش جوهانسن محاسبه کردند.
تعیین وقفههای بهینه و تخمین مدل کوتاه مدت نشان میدهد که عبور نرخ ارز در ایران ناقص است و نوسانات نرخ ارز واقعی بر شاخص قیمت واردات تأثیر مثبت و کمتر از یک دارد. توابع عکس العمل تحریک نشان میدهد که شوکهای نرخ ارز واقعی بیشترین اثر را بر شاخص قیمت واردات نسبت به سایر شوکها داشته است .در بلند مدت میزان عبور نرخ ارز و تأثیرگذاری بر قیمتها افزایش مییابد. بنابراین نوسانات نرخ ارز همراه با گذشت زمان، آثار بیشتری بر شاخص قیمت واردات داشته و این برای سیاستگذاریهای ارزی در کشور؛ بویژه از نگاه تورم موجود در اقتصاد بسیار با اهمیت است.
اصغر پور و سجودی - 1390 - با استفاده از تکنیک ARDL میزان انتقال اثرات تغییر نرخ ارز بر قیمت صادرات غیر نفتی اقتصاد ایران، طی دوره 1350 تا 1386 را مورد آزمون قرار دادند یافتههای تجربی آنها نشان داد که رابطهی مثبت و معنی داری بین نرخ ارز و شاخص قیمت صادرات وجود دارد.
به طوری که طی دوره مورد بررسی با افزایش نرخ ارز شاخص قیمت صادرات به طور معنی داری افزایش یافته است. در نتیجه میزان عبور نرخ ارز به قیمت صادرات کشور تقریبا کامل و به قیمت وارداتی کشور مقصد برابر با صفر است. به عبارت دیگر، نتایج تجربی تحقیق دلالت بر این دارد که در اقتصاد ایران، صادرکنندگان در مواجهه با کاهش ارزش پول ملی، قیمت صادرات را افزایش داده وبه این ترتیب تغییر نرخ ارز تاثیر چندانی بر قیمت پرداختی کشور مقصد نداشته است.
تاختامانوا - 2010 - با استفاده از داده های تابلویی به بررسی 14 کشور OECD 2و در طی سالهای 1980 تا 2007 پرداخت.
