بخشی از مقاله
چکیده
هدف اصلی این مقاله، بررسی تاثیر نااطمینانی نرخ ارز بر نرخ بازده شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران در دو صنعت شیمیایی و دارویی می باشد؛ بدین منظور از مدل خودرگرسیون برداری داده های تابلویی1 طی دوره زمانی 1393-1383 استفاده شده است.
نتایج تحقیق با تحلیل توابع عکس العمل آنی2 و تجزیه واریانس3 نشان می دهد که نرخ بازده تحت تاثیر عواملی ازجمله - نااطمینانی نرخ ارز، شاخص سودآوری، اندازه شرکت، نسبت بدهی به دارایی، نسبت ارزش دفتری به ارزش بازاری هر سهم - بوده است؛ که واکنش نرخ بازده به شاخص اهرمی - نسبت بدهی به دارایی - ابتدا مثبت و سپس منفی بوده یعنی با افزایش بدهی شرکت ها، ابتدا بازدهی آنها افزایش یافته و به مرور زمان بازدهی کاهش می یابد.
همچنین واکنش نرخ بازده نسبت به شاخص سودآوری همواره مثبت بوده است؛ این نشان دهنده اینست که با افزایش سودآوری شرکت ها بازدهی آنها نیز افزایش می یابد. علاوه بر این واکنش نرخ بازده نسبت به اندازه شرکت منفی بوده یعنی هرچه شرکت کوچکتر باشد بازدهی آن بیشتر است و نهایتا اثر نااطمینانی نرخ ارز برنرخ بازده درکوتاه مدت منفی و در بلندمدت مثبت بوده است؛ این بیانگر اینست که هر چه نااطمینانی نرخ ارز بیشتر باشد در بلندمدت و با گذشت زمان بازدهی آن نیز افزایش می یابد.
.1 مقدمه
از سال 1946 تا سال 1973 بر اکثر کشور ها سیستم برتن وودز - 1نرخ ثابت ارز - حاکم بود؛ بعد از فروپاشی این سیستم در اوایل دهه-ی1970 ابتدا کشور های صنعتی و سپس بیشتر کشور ها از سیستم نرخ ارز شناور استفاده کردند. نرخ ارز به عنوان معیار ارزش برابری پول یک کشور دربرابر پول کشورهای دیگر است و نوسانات آن در طول زمان منعکس کنندهی وضعیت اقتصادی آن کشور در مقایسه با شرایط اقتصادی سایر کشورهاست؛ که در مقایسه با دیگر متغییر های کلان اقتصادی مثل نرخ بهره - چهار برابر - و تورم - ده برابر - بی ثبات تر است
این بی ثباتی باعث بروز نااطمینانی در بازار ارز و افزایش ریسک در بازار بورس شده و محیط نامطمئنی را برای سرمایه گذاران ایجاد کرده و باعث می شود تا سرمایه گذاران نتوانند به سهولت و بااطمینان بیشتر در مورد سرمایه گذاری آتی تصمیم گیری کنند و نهایتا این نااطمینانی بازدهی شرکت های پذیرفته شده در بورس را تحت تاثیر قرار می دهد.
بنابراین یکی از چالشهایی که شرکتهای مربوطه با آن مواجه اند، روند حرکت نرخ ارز می باشد؛ که می تواند مستقیما درآمدهای این شرکتها مخصوصا شرکتهای با حجم صادرات بالا را تحت الشعاع خود قرار دهد به طوری که ممکن است با کاهش نرخ ارز، سودآوری این شرکت ها کاهش و با افزایش نرخ ارز ، بالارفتن هزینه های مالی و کمبود منابع ارز داخلی، سهم محصولات این شرکت ها در صادرات و تولید ناخالص داخلی کشور با تهدیداتی همراه شود. از این رو عموم سرمایه گذاران همیشه توجه خاصی به بازار ارز دارند. که با توجه به بودجه افراد و نقدشوندگی بازارها، بازار ارز به عنوان یکی از رقبای اصلی بازار بورس شناخته شده است؛ اما نوسانات و نااطمینانی در این بازار باعث ورود و یا خروج نقدینگی از این بازار خواهد شد.
نااطمینانی نرخ ارز در ادبیات اقتصادی به معنای نامشخص بودن و عدم پیش بینی این متغیر می باشد که ممکن است در طول زمان بر بازده شرکتهای بورسی تاثیر گذار باشد بنابراین تغییرات نرخ ارز در شکل گیری انتظارات شرکت ها و سرمایه گذاران از بازده مورد انتطارشان تاثیر گذار است و نامشخص بودن این نرخ، این افراد را در شرایط عدم اطمینان قرار می دهد بر این اساس این پژوهش به دنبال پاسخی برای این پرسش است که نااطمینانی نرخ ارز بر نرخ بازده شرکت های صادرات محور پذیرفته شده دربورس چه تاثیری دارد.
لذا در این مقاله ارتباط بین نرخ ارز و نرخ بازده شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران، با استفاده از مدل خودرگرسیون برداری داده های تابلویی مورد بررسی قرار می گیرد. در ادامه ابتدا مبانی نظری و تئوریکی تشریح می شود. سپس براساس مبانی نظری و مطالعات تجربی گذشته مدل ارائه می شود و متغیرها تعریف می شوند و در بخش بعد نتایج حاصل از تخمین مورد بحث و ارائه می گردد و در پایان نتیجه گیری و ارائه راهکارهای سیاستی مورد بررسی قرار می گیرد.
.2 چارچوب نظری :
همزمان باافزایش تجارت بین کشورها، نوسانات نرخ ارز به عنوان یکی از مهم ترین عوامل ریسک شرکت محسوب می شود، با افزایش نرخ ارز، شرکت های صادراتی سود ودر نتبجه بازده بیشتری کسب می کنند.
ویلیام جنتزی1 و گوردلان بودنا - 1993 - 2 استدلال می کنند که ارتباط بین سودآوری بنگاه و تغییرات نرخ ارز بستگی به ماهیت و نوع فعالیت صنعت دارد. افزایش نرخ ارز باعث ارزشمند شدن دارایی های ارزی بنگاه می شود. بالطبع موسساتی که دارایی ارزی دارند باافزایش نرخ ارز دارایی های آن ها ارزشمند می شود و درمقابل بنگاه هایی که دارای بدهی ارزی می باشند، افزایش نرخ ارز باعث سنگین شدن بدهی بنگاه و کاهش ارزش بنگاه برای صاحبان سهام می شود
وقتی ارزش پول داخلی یک کشور در برابر ارزشهای خارجی افزایش یابد، ارزش میزان صادرات افزایش خواهد یافت که منتج به آن خواهد شد که جریان های نقدی برای شرکت هایی که در زمینه صادرات کالاها و خدمات فعالیت دارند، بهبود یابد و ارزش سهام آنها و به دنبال آن شاخص قیمت سهام بورس اوراق بهادار افزایش یابد
چانگ2 با تحقیقی در شرکت های صادراتی پذیرفته شده در تایوان در زمان بحران مالی آسیا دریافتند که نوسانات نرخ ارز بر بازده بیشتر این گونه شرکت ها تاثیر قابل توجهی دارد. اما وی نتیجه ی روشنی در مورد تاثیر نوسانات نرخ ارز بر بازده شرکت های وارداتی را مشاهده نکرده است.
به نظر جونگ4و همکاران - - 2002، بیش از 50 درصد از شرکت های هلندی در طی سال های 1994 تا 1998 به میزان قابل توجهی در معرض ریسک نوسانات نرخ ارز بوده اند. آن ها بیان کردند که شرکت ها در اقتصاد باز به مراتب بیشتر در معرض ریسک نوسانات نرخ ارز نسبت به شرکت ها در اقتصاد محدود، قرار دارند.
چن5 و همکاران - - 2004 و دانلی و شیهی - 1996 - 6 وجود رابطه ی معنا دار بین نرخ ارز و بازده سهام یک شرکت را تایید کردند.سوئنن و هنبا گار - 1988 - 7 به ارتباط معنی دار منفی بین تغییرات ارزش دلار آمریکا و بازدهی سهام در بازار آمریکا پی بردند.
آمیهیود - 1993 - 8 نتیجه گرفت ضریب ارتباطی بین نرخ تسعیر ارز و بازدهی سهام شرکتهای صادراتی مثبت ولی از لحاط آماری بی معنی بود تهرانی و همکارانش - - 1392 به رابطه مثبت وهمزمان نوسانات نرخ ارز و بازده سهام شرکت ها پی برده است. و از طرف دیگر مطالعه های سامانتا و گلکا - 2002 - 9 و سولانو - 2000 - 10 بیان می کند که هیچ رابطه ای مبنی بر تاثیر نوسانات نرخ تسعیر ارز بر بازدهی سهام وجود ندارد.
.1-2 نرخ بازده:
11درصد نسبت سود ویژه پس از کسر استهلاک به میانگین سرمایه به کار رفته در یک فعالیت اقتصادی را نرخ بازده می نامند. نرخ بازده، یکی از نسبت های مالی برای سنجش کارایی بنگاه های اقتصادی یا طرح های سرمایه گذاری است. این نرخ را می توان با یا بدون کسر مالیات از سود به دست آورد و افزون بر این راه های دیگری نیز برای محاسبه آن وجود دارد.
بازده سهام یکی از مفاهیم مهم و پیچیده است که از عوامل مختلفی تاثیر می پذیرد. بازده سهام را می توان متاثر از عواملی شامل شاخص سودآوری، شاخص اهرمی - نسبت دارایی به بدهی - ، اندازه شرکت ونسبت ارزش دفتری به ارزش دارایی هرسهم و بسیاری از عوامل دیگر دانست.
بازده سرمایه گذاری در سهام عادی، در یک دوره معین، با توجه به قیمت اول و آخر دوره و منافع حاصل از مالکیت بدست می آید. منافع حاصل از مالکیت، در دوره هایی که شرکت، مجمع عمومی برگزار کرده باشد به سهامدار تعلق می گیرد و در دوره هایی که مجمع برگزار نشده باشد، منافع مالکیت برابر صفر خواهد بود.
