بخشی از مقاله
چکیده
اختلالات عاطفی- رفتاری در کودکان ارتباط تنگاتنگی با مشکلات روانی والدین داردوهرچه مشکل روانی والدین شدیدتر باشد ظهور اختلالهای هیجانی کودکان سریعتر خواهد بود .هدف پژوهش حاضر بررسی رابطه نیمرخ روانی مادران و اضطراب کودکان در مقطع پیشدبستانی شهرستان سیرجان میباشد. ابزارهای این پژوهش دو نوع پرسشنامه شامل پرسشنامه چند جنبهای شخصیتی مینهسوتا و پرسشنامه اضطراب کودکان اسپنس میباشد. برای تحلیل دادهها از همبستگی پیرسون و رگرسیون خطی چند متغیره استفاده شد.نتایج تحقیق حاضر نشان داد که رابطه معناداری بین ابعاد نیمرخ روانی مادران و اضطراب کودکان وجود دارد - . - P<.05 ولی بین انحراف روانی اجتماعی، زنانگی-مردانگی و درونگرایی اجتماعی مادران با اضطراب کودکان رابطه معناداری وجود ندارد - . - P>.05 همچنین نتایج رگرسیون خطی چند متغیره نشان داد که از میان ابعاد نیمرخ روانی مادران، افسردگی قوییترین پیشبینی کننده اضطراب کودکان میباشد.
کلید واژه : نیمرخ روانی- اضطراب - شخصیت چندوجهی مینهسوتا
مقدمه
بیشک خانواده، نخستین و مهمترین آموزشگاه و پرورشگاه انسان به شمار میآید و یکی از نهادهای اصلی و مقدس هر جامعه است.ازآنجاکه مادر اولین کسی است که نوزاد با او رابطه برقرار میکند، لذا مهمترین نقش را در پرورش ویژگیهای روانی و عاطفی کودک به عهده دارد و کانون سلامتی یا بیماری محسوب میشود. ازاینرو قابل تعجب نیست که ریشه اکثر مشکلات رفتاری و ناهنجاریهای عاطفی، اجتماعی و روانی را باید در خانواده جستجو کرد. اختلالات عاطفی- رفتاری در کودکان، بهویژه به سبب وضعیت نامتعادل و متحول زندگی خانوادگی و روابط متزلزل والدین با کودکان دریکی از دو دهه اخیر در کشور ما، بیش از هر زمان دیگری گریبان گیر گروههای وسیعی از کودکان شده است - لطفی کاشانی . - 1387
تحقیقات نشان دادهاند اختلالات روانی کودکان ارتباط تنگاتنگی با مشکلات روانی والدین دارد. هرچه مشکل روانی والدین شدیدتر باشد ظهور اختلالهای هیجانی کودکان سریعتر خواهد بود - بلانز1 و همکاران . - 1991 مطالعات نشان دادهاند که مشکلات هیجانی فرزندان با اختلال روانپزشکی والدین رابطه دارد - زیما2 و همکاران، 1996؛ راتر و کوینتون. - 1984 3یکی از این مشکلات هیجانی کودکان اضطراب آنها میباشد. منظور از اضطراب شامل یک ردیف علایم و نشانههایی است که ازنظر بالینی با سطح بالایی از تظاهرات اضطرابی همراه است. علایمی مانند عصبی بودن، احساس فشار و لرزی در اندام، ترسهای ناگهانی، احساس وحشت و برخی از جنبههای جسمانی اضطراب مانند دلشوره، ترس مفرط، تپش قلب، تنش و برانگیختگی، بیقراری یا آشنایی با امور آشنای قبلی - انصاری . - 1387 مطالعات لی4 و همکاران - 1987 - نشان داده که آسیب روانی مادر موجب اختلالات عاطفی - هیجانی کودکان میشود - به نقل از محمد اسماعیل . - 1382
همچنین تحقیقات نشان دادهاند که یکی از علل ابتلای به انواع اختلالهای روانی کودکان و یکی از منابع آسیب روانی کودک، در ماهیت تعامل آنها با والدینشان بالاخص مادر بیمار میباشد - هترینگتون1 و همکاران به نقل از محمد اسماعیل . - 1382متأسفانه در مورد اختلالهای مربوط به کودکان مطالعات اندکی صورت گرفته است و اطلاعات موجود بیشتر بر اساس مطالعات انجامشده در مورد بزرگسالان است - نلسون و ایزرائل2، ترجمه، خدایاری فرد . - 1382ازآنجاییکه انواع مشکلات روانشناختی مادر با مشکلات هیجانی کودک مثل اضطراب مرتبط است یکی از عوامل پیشگیری توجه بهسلامت روانی - نیمرخ روانی - مادر است روانشناسان در بیشتر سالهای قرن حاضر بر روابط کودکان باکسانی که مراقبت از آنان را بر عهدهدارند تأکید کردهاند و این کنشهای متقابل را اساس عمدهی رشد عاطفی و شناختی قلمداد کردهاند - بالبی. - 1969 3 در پژوهش حاضر مساله اصلی تحقیق این است که چه رابطهای بین نیمرخ روانی مادران با اختلال اضطراب در کودکان پیشدبستانی وجود دارد؟
اهداف تحقیق
-1 تعیین رابطه بین خود بیمار پنداری مادران با اضطراب کودکان.
-2تعیین رابطه بین هیستری مادران با اضطراب کودکان.
-3 تعیین رابطه بین افسردگی مادران با اضطراب کودکان.
-4 تعیین رابطه بین انحراف روانی- اجتماعی مادران با اضطراب کودکان.
-5 تعیین رابطه بین زنانگی- مردانگی مادران با اضطراب کودکان.
-6 تعیین رابطه بین ضعف روانی مادران با اضطراب کودکان.
-7تعیین رابطه بین درونگرایی اجتماعی مادران با اضطراب کودکان.
-8تعیین رابطه بین پارانویید مادران با اضطراب کودکان.
-9تعیین رابطه بین اسکیزوفرنی مادران با اضطراب کودکان.
-10تعیین رابطه بین هیپومانیا مادران با اضطراب کودکان.
-11تعیین قوییترین پیشبین کننده اضطراب در کودکان
فرضیههای تحقیق
-1بین خود بیمار پنداری مادران با اضطراب کودکان رابطه معنیدار وجود دارد.
-2 بین هیستری مادران با اضطراب کودکان رابطه معنیدار وجود دارد.
-3 بین افسردگی مادران با اضطراب کودکان رابطه معنیدار وجود دارد.
-4 بین انحراف روانی- اجتماعی مادران با اضطراب کودکان رابطه معنیدار وجود دارد.
-5 بین زنانگی- مردانگی مادران با اضطراب کودکان رابطه معنیدار وجود دارد.
-6 بین ضعف روانی مادران با اضطراب کودکان رابطه معنیدار وجود دارد.
-7 بین درونگرایی اجتماعی مادران با اضطراب کودکان رابطه معنیدار وجود دارد.
-8 بین پارانویای مادران با اضطراب کودکان رابطه معناداری وجود دارد.
-9 بین اسکیزوفرنی مادران با اضطراب کودکان رابطه معناداری وجود دارد.
-10 بین هیپومانیا مادران با اضطراب کودکان رابطه وجود دارد.
-11 مؤلفههای نیمرخ روانی مادران پیشبین کننده اضطراب در کودکان میباشد.
روش پژوهش
با توجه به ماهیت مسئله مطالعه از نوع مقطعی میباشد. روش تحقیق حاضر از نوع همبستگی است.اطلاعات در این پژوهش به روش کتابخانهای از طریق بررسی و مطالعه کتابها، پایاننامهها و مقالات و...مربوط به موضوع به دست میآید.
جامعه آماری
جامعه آماری در مطالعه حاضر کلیه کودکان پیشدبستانی مرکز شهرستان سیرجان که 300 نفر میباشد.
حجم نمونه و روش نمونه گیری
تعداد افرادی که در این تحقیق مورد پرسش قرار میگیرند، بر اساس جدول کرجسی و مورگان برابر با 169 نفر میباشند. در مطالعه حاضر به دلایل مختلف 40 نفر از آزمودنیها پرسشنامهها را تکمیل نکرده بودند و حذف شدند.روش نمونهگیری مورداستفاده در این تحقیق، نمونهگیری خوشهای تصادفی چندمرحلهای ایست. محقق جهت گزینش نمونه از 4 مدرسه پیشدبستانی مرکز شهرستان سیرجان 4 مدرسه پیشدبستانی که شامل 300 دانشآموز میباشد در این مطالعه انتخاب کرد. از هر مدرسه دو کلاس و از هر کلاس 16 دانشآموز بهصورت تصادفی انتخاب گردید.
ابزارهای پژوهش
پرسشنامه چند جنبهای شخصیتی مینهسوتا
برای اندازهگیری شاخصهای بالینی افراد در این مطالعه از فرم کوتاه 71 سؤالی تست استاندار شده MMPI استفادهشده است. فرم 71 سؤالی شامل 8 مقیاس بالینی و سه مقیاس روایی میباشد. مقیاسهای روایی عبارتند از L مشخصکننده میزان تلاش مراجع برای ارائه توصیف مثبت از خود است. مقیاس F میزان پاسخهای انحرافی و استثنایی فرد را اندازه میگیرد. مقیاس K نشاندهنده تلاش آزمودنی برای انکار آسیبشناسی و ارائه خودشان بهصورت مطلوب یا برعکس برای اغراق در آسیبشناسی و تلاش برای بدتر نشان دادن خودشان است. مقیاسهای بالینی عبارتند از: -1افسردگی--2خودبیمارانگاری--3هیستری--4انحرافاتاجتماعی--5پارانویا--6ضعف روانی--7اسکیزوفرنیا--8هیپومانیا - خدایاری و پرند . - 1388
نمرهگذاری این پرسشنامه در دودسته از مقیاسها صورت میگیرد. یک دسته مقیاسهای روایی را شامل میشود که قبل از تفسیر و نمرهگذاری مقیاسهای بالینی نمرهگذاری و تفسیر میشود. مقیاسهای روایی شامل - 1 مقیاس - Lوانمود خوب - دروغسنجی: فرد در طول پاسخدهی به آزمون تلاش داشته خود را بهتر و خوبتر جلوه دهد. -2 مقیاس - Fوانمود بد - فرد در طول پاسخدهی به آزمون تلاش داشته خود را بدتر جلوه دهد.-3مقیاس - Kانکار کردن - فرد در طول پاسخدهی حالتهای دفاعی به خود گرفته باشد..پس از ارائه آزمون و پاسخدهی آزمودنی به سؤالات بر دو مبنای »بلی« و »خیر« شروع به نمرهگذاری بر اساس » کلید آزمون« خواهیم نمود.
سپس بر اساس کدهای آزمون، نیمرخ روانی شخص را رسم نموده وبر اساس نحوه توزیع نمرات در آیتمهای روانی خاص به تفسیر بالینی نمرات حاصله میپردازیم.میانه اعتبار مقیاسهای آزمون اصلی با روش دونیمه کردن بین %80-70 است که بعضی از این ضرایب برابر %96 اما برخی دیگر خیلی کمتر از آن است. میانه ضرایب همبستگی مقیاسها از راه باز آزمایی بین %90-50 است - با میانه . - %80 گرچه ضرایب گزارششده در مقایسه با ضرایب اعتبار آزمونهای معتبر تواناییهای ذهنی از انسجام کمتری برخوردارند اما بالاتر از ضرایب اعتبار سایر آزمونهای شخصیتی مشابهاند.
پرسشنامه اضطراب کودکان اسپنس - نسخه والدین -
مقیاس اضطراب اسپنس - نسخه والدین - از 38 عبارت تشکیلشده که نمرهگذاری میشود و یک سؤال باز که نمرهگذاری نمیشود.
