بخشی از مقاله
چکیده
هدف پژوهش حاضر تعیین رابطه کمالگرایی مادران در پیش بینی اضطراب جدایی کودکان بوده است. روش پژوهش توصیفی از نوع همبستگی بود. جامعه آماری پژوهش شامل کلیه کودکان 3B5 ساله شهرستان محمود آباد به همراه مادران آنها بود که از این میان 180 نفر از کودکان به همراه مادرانشان به صورت نمونه گیری تصادفی خوشه ای انتخاب شد. داده های پژوهش به وسیله پرسشنامه کمالگرایی تریB شورت و همکاران - 1995 - و پرسشنامه اضطراب جدایی - فرم والدین - اسپیرافیکن و همکاران - 1984 - جمعآوری شدند.
داده های جمع آوری شده به وسیله آزمون همبستگی پیرسون و رگرسیون چندگانه و SPSS-20 تجزیه و تحلیل شد. نتایج حاصل از پژوهش نشان داد که کمالگرایی مثبت و کمالگرایی منفی قادر به پیش بینی 20/4 درصد از پراکندگی اضطراب جدایی بوده اند . - P<0/05 - همین طور بین نمره کمالگرایی مثبت با اضطراب جدایی رابطه منفی معنی داری و بین نمره کمالگرایی منفی با اضطراب جدایی رابطه مثبت معنی داری وجود داشته است . - P<0/05 - با توجه به نتایج پژوهش می توان نتیجه گرفت که کمالگرایی مادران در اضطراب جدایی کودکان نقش دارد.
مقدمه
اختلالهای اضطرابی1، از شایع ترین اختلال های هیجانی در دوره کودکی و نوجوانی است و میزان شیوع آن بین 6 تا 18 درصد گزارش شده است. یکی از انواع اختلالات اضطراب در دوران کودکی، اضطراب جدایی2 است که در کودکانی که برای اولین بار وارد مدرسه می شوند، قابل پیش بینی است، ولی تشخیص اختلال اضطراب جدایی زمانی مطرح می شود که اضطرابی مفرط و نامتناسب با سطح تحول و هنگام جدایی از شخص مورد دلبستگی بروز پیدا کند بر اساس متن پنجمین راهنمای تشخیصی و آماری اختلال های روانی2013 - 3؛ ترجمه سیدمحمدی، - 1394 اضطراب جدایی عبارت است از اضطراب شدید و نامناسب با سطح رشد فرد در رابطه با جدایی از منزل یا کسانی که فرد به آن ها دلبستگی دارد که حداقل برای مدت 4 هفته علائم وجود دارد.
تقریبأ 5 درصد از کودکان ملاک های تشخیصی یک اختلال اضطرابی را در طول دوران کودکی خود تجربه می کنند، اگرچه برخی از ترس ها و اضطراب ها در دوران کودکی به عنوان بخشی از تحول بهنجار کودک محسوب می شوند اما برخی از مشکلات اضطرابی در طول زمان نسبتأ پایدارند. اختلال های اضطرابی از نظر موضوعات یا موقعیت هایی که موجب اضطراب یا رفتار اجتنابی می شوند با یکدیگر تفاوت دارند. اختلال اضطرابی کلاسیک دوران کودکی، اختلال اضطراب جدایی است، که ترس یا اضطراب بیش از حد در رابطه با جدایی از خانه یا اشخاص دلبسته را شامل می شود.
این اضطراب بیش از آن است که از سطح رشد فرد انتظار می رود - خداپناهی، قنبری، نادعلی و سیدموسوی، . - 1391 بسیاری از کودکان در دوران رشد یاد می گیرند که واکنش های هیجانی خود را به جدایی از مراقب خود تنظیم کنند، اما هنگامی که علائم اضطراب جدایی باقی بماند این رفتار می تواند تبدیل به مشکلات ناتوان کننده ای در زندگی شود. کودکان با اختلال اضطراب جدایی ممکن است انواع علائم جسمانی - ناراحتیهای گوارشی مانند سرگیجه، سردرد - ، اختلال در خواب، بعضی از انواع اختلال های رفتاری - اجتناب رفتاری - ، احساسی - نگرانی، وحشت و ترس شدید - و شناختی - تحریف شناختی - را تجربه کنند.
اضطراب جدایی در نوجوانان و دانش آموزان به طور قابل توجهی با فعالیت های روزانه و وظایف آنها تداخل دارد. کودکان با اختلال اضطراب جدایی معمولا زمانی به متخصص مراجعه می کنند که اختلال اضطراب جدایی موجب امتناع از رفتن به مدرسه و یا علائم جسمانی شدیدی شده باشد - تشکری، کاظمی و هاشمی، . - 1395 پژوهشگران همواره در جهت بررسی عوامل زمینه ساز اختلالات روان شناختی در کودکان و نوجوانان، بر اهمیت خانواده تاکید نموده اند. در این راستا بیان شده است که ارتباط میان کودک و والدین نیرومندترین و قوی ترین نوع ارتباط است؛ وقتی محیط سالم و سرشار از عاطفه و محبت باشد، کودک رشد مطلوب خود را آغاز کرده و احساس اعتماد و امنیت در او شکل می گیرد.
در این رابطه پژوهشگران به نشان داده اند که نحوه رفتار والدین و جو حاکم بر روابط والدین و فرزندان می تواند بر رشد جنبه های شناختی، عاطفی، اجتماعی و اخلاقی فرزندان تاثیر عمیقی داشته باشد - بلیز و همکاران1، 2016؛ سیگری-لیروس2، . - 2016 یکی از متغییرهای که می تواند با اضطراب جدایی در ارتباط باشد، کمال گرایی مادران3 است. فراست، مارتین، لاهارت، و رزنبوت - 2008 - 4 کمال گرایی را به صورت مجموعه معیارهای بسیار بالا برای عملکرد که با خود ارزشیابی انتقادی افراطی همراه است تعریف کرده اند.
ممکن است کمال گرایان فشار زیادی برای عالی بودن متحمل شوند، زیرا آنها احساس می کنند که علاوه بر معیارهای بالای خودشان باید مطابق با معیارهای دیگران هم رفتار کنند بنابراین، به هیچ عنوان شگفت آور نیست که کمال گرایان باید با سطوح بالاتر استرس و فرسودگی شغلی مواجه باشند - میچلسون و برنز5، . - 2006 همچنین یافته های پژوهش هویت و فلت - 2012 - 6 نشان داد کمال گرایی خود مدار در تعامل با استرس اجتماعی می تواند اضطراب را پیش بینی کند.
اختلال اضطراب جدایی در کودکان دارای شیوع نسبتاً بالایی میباشد، سیر این اختلال مزمن بوده و تا بزرگسالی ادامه می یابد و همین طور این اختلال می تواند پیامدهای ناگواری برای کودک و خانواده به همراه داشته باشد و در فعالیت های اجتماعی و تحصیلی این کودکان در آینده خلل ایجاد نماید، شناخت مسائل و مشکلات روانی و عاطفی این قشر عظیم از جمعیت و کوشش در جهت بهبود مؤثر و پایدار مشکلات روانی، دارای اهمیت بسیار است.
در مجموع، بررسی رابطه کمال گرایی مادران با اضطراب جدایی کودکان از اهمیت خاصی به لحاظ عملی برخوردار است زیرا با کسب اطلاعات کافی در این زمینه می توان برنامه های آموزشی موثر برا کودکان و والدین طراحی کرد و زمینه را برای کاهش اختلالات اضطرابی فراهم نمود. با توجه به تاثیرگذاری کمال گرایی بر ابعاد مختلف اضطراب جدایی، پرداختن به آن برای روان شناسان و مشاوران از اهمیت به سزایی برخوردار است. هدف پژوهش حاضر، بررسی رابطه بین کمالگرای مادران با اضطراب جدایی در کودکان می باشد. و با توجه به شایع بودن اضطراب جدایی در عصر حاضر سؤال اصلی محقق در این پژوهش این است که آیا بین کمال گرایی مادران با اضطراب جدایی کودکان رابطه وجود دارد؟
روش پژوهش
روش پژوهش با توجه روش گردآوری داده ها از نوع همبستگی و با توجه به هدف، کاربردی میباشد. جامعه آماری در این پژوهش شامل کلیه کلیه کودکان 3B5 ساله شهرستان محمود آباد به همراه مادران آنها می باشد. نمونههای پژوهش بر اساس جدول مورگان و با توجه به حجم جامعه، تعداد 180 نفر محاسبه شده که با استفاده از روش نمونهگیری تصادفی طبقه ای گزینش شدند.
پرسشنامه علایم مرضی کودکان:
پرسشنامه علایم مرضی کودک از رایج ترین ابزارهای غربالگری برای اختلال های روانپزشکی است که بر اساس ملاک های راهنمای تشخیصی و آماری اختلال های روانی ساخته شده است. نسخه اولیه پرسشنامه با نام فهرست اسپیرافیکن، لانی، یونیتات و گادو را اسپیرافیکن، لانی، یونیتات و گادو در سال 1984 بر اساس طبقه بندی سومین ویرایش راهنمای تشخیصی و آماری اختلال های روانی تهیه کردند.
با چاپ چهارمDSM-IV آخرین نسخه این ابزار در سال 1994 با تغییرات اندکی مورد تجدید نظر قرار گرفت و با نام CSI B4 منتشر شد. این پرسشنامه دارای دو فرم ویژه والدین و آموزگاران می باشد. فرم والدین دارای 97 سؤال است که 17 اختال رفتاریB هیجانی را پوشش می دهد. آزمودنی ها که مادران نمونه های مورد مطالعه بودند می بایست با مطالعه هر ماده، نظر خود را با برحسب مقیاس 4 درجه ای لیکرت، هرگز این حالت رو ندارد، گاهی این حالت رو دارد، اغلب این حالت رو دارد، بیشتر این حالت رو دارد، مشخص کنند.
فهرست شدت علایم اضطرابی کودکان بخشی از پرسشنامه علایم مرضی کودکانستا که اختصاصاً به ارزیابی علایم اضطراب جدایی کودکان می پردازد و دارای 10 ماده است و سؤالات آن در گروه اختال اضطرابی - گروه - J پرسشنامه گنجانده شده است. در این پژوهش از این 10 ماده برای غربالگری افراد دارای اضطراب جدایی استفاده شده است. همچنین در این پرسشنامه حداقل 10 نمره و حداکثر 40 نمره محاسبه می شود. پرسشنامه علایم مرضی کودک از روایی و پایایی نسبتاً بالایی برخوردار است. براساس مطالعه ارمیس وهمکاران - 2009 - اعتبار پرسشنامه به روش بازآزمایی و با فاصله زمانی 6 هفته روی 75 پسر سنین سنین 6 الی 10 سال 0/72 گزارش شده است.
پرسشنامه کمالگرایی اهواز:
این آزمون دارای 40 عبارت می باشد که توسط تری B شورت و همکاران - - 1995 طراحی شده است و بر اساس مقیاس 5 درجه ای لیکرت، کمال گرایی آزمودن ی ها ر ا از نمره یک تا نمره پنج در دو زمینه مثبت و منفی می سنجد. شیوه نمره گذاری و تفسیر آزمون عبارت است از: 20 گویه 2 - ، 3، 6، 9، 14، 16، 18، 19، 21، 23، 24، 25، 28، 29، 30، 32، 34، 35، 37، - 40 کمال گرایی مثبت و بیست گویه دیگر 1 - ، 4، 5، 7، 8، 10، 11، 12، 13، 15، 17، 20 ، 22، 26، 27، 31 ، 33، 36، 38، - 39 کمال گرایی منفی را ارزیابی می نمایند.
