بخشی از مقاله
چکیده:
هدف از انجام پژوهش حاضر بررسی رابطه بین هوش هیجانی و عزت نفس با عملکرد شغلیاست. به لحاظ ماهیت و اهداف، این پژوهش کاربردی و از لحاظ روش همبستگی بود جامعه آماری پژوهش شامل تمامی اساتید دانشگاه آزاد اسلامی واحد مرودشت به تعداد 700 نفر در سال 1393-94 بود که بر اساس جدول مورگان تعداد 248 نفر به عنوان نمونه پژوهش برآورد گردید که این تعداد به شیوه تصادفی طبقه ای انتخاب شدند. برای گردآوری دادهها از سه پرسشنامه هوش هیجانی تراویس و گریوز 1990 - - ، عزت نفس کرنس - 1967 - و عملکرد شغلی پاترسون - 1990 - استفاده شد. جهت تجزیه و تحلیل دادههای حاصل از پرسشنامه در سطح آمار استنباطی از آزمون همبستگی پیرسون، رگرسیون چند گانه به روش همزمان استفاده شد. نتایج پژوهش نشان داد بین هوش هیجانی و ابعاد آن و عزت نفس و ابعاد آن با عملکرد شغلی اساتید رابطه معناداری وجود دارد. همچنین هوش هیجانی و ابعاد آن و عزت نفس و ابعاد آن قادر است عملکرد شغلی اساتید را به صورت مثبت پیش بینی کند.
کلید واژهها: هوش هیجانی، عزت نفس، عملکرد شغلی، استاد دانشگاه
مقدمه
دانشگاه به عنوان مهمترین نهاد آموزشی، نقش به سزایی در توسعه ملی کشور دارد. در همین راستا دارای رسالت های ویژه ای می باشد. یکی از مهم ترین اهداف دانشگاه، تحقق آموزش اثربخش و در نتیجه تربیت افرادی کارآمد است. آموزش اثربخش، زمانی محقق میشود که اساتید در دانشگاه عملکرد مناسبی داشته باشند.وروم - 1994 - 1 عملکرد شغلی2 را به عنوان یک سازه چند بعدی که نشان دهنده چگونگی عملکرد کارکنان در شغل، میزان ابتکار عمل و تدابیر حل مسأله آن ها و روش های استفاده از منابع موجود خود و همچنین استفاده از وقت و انرژی در انجام وظایف شغلی می باشد، تعریف میکند.
به عبارتی، عملکرد شغلی مجموعه ای از الگوهای رفتاری و عملکردی شامل دانش، مهارت ها، شایستگی اساتید، وجدان و توانایی های ادراکی در محیط شغلی است که میتواند زمینه توسعه و بهرهور ساختن محیطهای آموزشی و اساتید را فراهم کند - معمارباشی اول، صبری نظرزاده و عبدخدایی،. - 1391 بنابراین در عصر حاضر دانشگاه و محیطهای آموزشی دیگر جهت دستیابی به رسالتهای خود میبایستی فعالیت مدرسان و عوامل اثرگذار بر آن را مورد توجه قرار دهند، از جمله عواملی که بر عملکرد اساتید میتواند مؤثر باشد، توجه به شاخصههای روانشناسی مثبت از جمله هوش هیحانی3 و عزت نفس4 میباشد - گل پرور و خاکسار، 1386، صادقیان، عابدی و باغبان، . - 1388
مفهوم هوش هیجانی طی چند دهه گذشته به صورت روزافزونی در پیشینهی نظری و تحقیقات روانشناسی به عنوان سازهای که با رفتارهای متعدد انسان در محیطهای مختلف ارتباط دارد، معرفی شده است - چان5، . - 2004 این سازه معرفی شده توسط سالوی و میر1 - 1990 - دو بعد از هفت بعد هوش چندگانه گاردنر - 1993 - 2یعنی هوش بین فردی و درون فردی را در بر میگیرد. ماتینز - 1997 - 3 هوش هیجانی را آرایهای از مهارتها، تواناییها و شایستگیهای غیرشناختی تعریف نموده که بر توانایی فرد برای مقابله با تقاضاها و فشارهای محیطی تأثیر میگذارد. شواهد تحقیقاتی این حوزه نشان از آن دارد که هوش هیجانی بالا با سلامتی، شادمانی، زندگی کارآمدتر و عملکرد مطلوبتر در محیطهای کاری ارتباط دارد - تیسچلر، بیبرمن و مک کیج4، . - 2002
همچنانکه دلویتز و هیگز - 2000 - 5 نشان داد، هوش هیجانی بر نحوه عملکرد موفق و کارآمد افراد و حتی در ارزیابی این عملکرد توسط خود، همکاران و یا سرپرستان تأثیر میگذارد. بنابراین یکی از راههای بهبود فرآیند آموزش اساتید توجه به هوش هیجانی آنها میباشد. علاوه بر این رشد عزت نفس نیز راهگشایی جهت بهبود فعالیتها در نظامهای آموزشی میباشد.مطابق با برخی از پژوهشها، عزت نفس به عنوان یک نیاز روانی اساسی در خدمت سازگاری فرد است - بنتی و کامبوروپولاس6، . - 2006 براساس نظریه مازلو، کسی به خودشکوفایی میرسد که سلسله مراتب نیازهای اساسی و از آن جمله عزت نفس را که جزئی از سلسله مراتب نیازهای اساسی است را تا حدی ارضا کرده باشد - نتی و کامبوروپولاس، . - 2006 این بدین معنی است که عملکرد فرد تحت تأثیر عزت نفس نیز میباشد.
عزت نفس بیانگر نگرش فرد درباره خودش است که ممکن است از مقایسه خود با دیگران و یا مستقل از آن ها شکل بگیرد. گاردنر، داین و پیرس - 2004 - 7 نشان دادند که عزت نفس عملکرد کارکنان را تحت تأثیر قرار میدهد.مایر، سالوی و کارسو - 2000 - 8 به بررسی رابطه بین هوش هیجانی با عملکرد شغلی پرداختند که یافتههای پژوهش آنها نشان داد هوش هیجانی بر عملکرد کاری و شغلی و تعاملات بین فردی تأثیر میگذارد. دی و کارول - 2004 - 9 رابطه بین ابعاد مختلف هوش هیجانی توانایی مدار را با عملکرد در تکالیف تصمیمگیری مورد اندازهگیری قرار دادند. آنها پی بردند که ادراک هیجانی به تنهایی با عملکرد بهتر در این نوع تکالیف - تصمیمگیری - مرتبط است. رئیسی و همکاران - 1387 - به بررسی رابطه هوش هیجانی با عملکرد مدیران بیمارستان-های اموزشی کرمانشاه پرداختند.
یافته ها نشان داد بین هوش هیجانی مدیران با عملکرد شغلی آنان همبستگی مثبت و معنیدار وجود دارد. همچنین هر یک از ابعاد پنجگانه هوش هیجانی با عملکرد همبستگی مثبتت و معنی داری دارد. نورایی - 1389 - در تحقیق خود که به بررسی تاثیر هوش هیجانی اعضاء هیئت علمی بر عملکرد آنها پرداخته بود دریافت که بین میزان خودآگاهی و خود مدیریتی اعضای هیئت علمی و عملکرد آموزشی آنها رابط های مثبت و معنی دار وجود دارد.با توجه به اهمیتی که عملکرد شغلی و پیامدهای آن در بهرهوری و سلامت روانشناختی افراد دارد توجه به آن و انجام پژوهشهایی در مورد پیش بینی کنندههای عملکرد شغلی به منظور ایجاد شرایط مناسب جهت بهرهورتر ساختن افراد ضروری میباشد. در این راستا این پژوهش به بررسی رابطه بین هوش هیجانی و عزت نفس با عملکرد شغلی اساتید پرداخته است.
فرضیههای پژوهشی
-1 بین ابعاد هوش هیجانی و عملکرد شغلی رابطه معناداری وجود دارد.
-2 بین ابعاد عزت نفس و عملکرد شغلی رابطه معناداری وجود دارد.
-3 ابعاد هوش هیجانی به طور معناداری قادر به پیش بینی عملکرد شغلی میباشند.
-4 ابعاد عزت نفس به طور معناداری قادر به پیش بینی عملکرد شغلی میباشند.
-5 هوش هیجانی و عزت نفس به طور معناداری قادر به پیش بینی عملکرد شغلی میباشند.
طرح تحقیق
این پژوهش کاربردی و از نظر روش، از نوع همبستگی بوده است. جامعه آماری پژوهش شامل تمامی اساتید - تمام وقت و حق التدریس - دانشگاه آزاد اسلامی واحد مرودشت در سال 1393 که تعداد آنها 700 نفرمی باشد تشکیل شده است که با ساتفاده از جدول مورگان تعداد 248 نفر به عنوان حجم نمونه انتخاب شدند که برای انتخاب آنها از روش نمونه گیری طبقه ای متناسب با حجم استفاده شده است.
ابزار گردآوری داده ها:
پرسشنامه هوش هیجانی: این پرسشنامه توسط تراویس و گریوز در سال 1990 تهیه شده و در سال 184 توسط موسسه ویرایش و هنجاریابی حمزه گنجی ویرایش شده این پرسشنامه شامل 28 گویه و چهار مهارت خود آگهی، خود مدیریتی، آگاهی اجتماعی و مدیریت رابطه را اندازه می گیرد. پایایی این پرسشنامه با استفاده از آلفای کرونباخ 0/88 به دست آمده است.
پرسشنامه عزت نفس: این پرسشنامه توسط کرنس در سال 2003 تهیه شده این پرسشنامه شامل 15 گویه است که عزت نفس مشروط را در حوزه های زندگی بر اساس انتظارات با 4 گویه، موفقیت در تکالیف 6 گویه ، مقبولیت دیگران با 5 گویه نشان می دهد . پایایی این پرسشنامه با استفاده از آلفای کرونباخ 0/88 به دست آمده است.
پرسشنامه عملکرد شغلی: این پرسشنامه توسط پاترسون - - 1990 ساخته و توسط شکرکن و ارشدی - - 1369 ترجمه گردیده است. دارای 15 گویه است. پایایی این پرسشنامه با استفاده از آلفای کرونباخ 0/79 به دست آمده است.
جهت تجزیه و تحلیل دادههااز آزمون ضریب همبستگی پیرسون و تحلیل رگرسیون به شیوه همزمان استفاده شد. ضمناً سطح معناداری در این پژوهش : 0/ 05 در نظر گرفته شده و داده ها با استفاده از نرم افزار SPSS 18 تحلیل گردید.یافتههای پژوهش فرضیه اول پژوهش: بین ابعاد هوش هیجانی و عملکرد شغلی رابطه معناداری وجود دارد.برای بررسی این فرضیه از ضریب همبستگی پیرسون استفاده شده است.
