بخشی از مقاله
چکیده
از عوامل مهم بقا و حیات سازمان آموزش و پرورش، بالا بردن کیفیت و توانمندی نیروی انسانی در جهت پیشرفت تحصیلی دانش آموزان است. به عبارت دیگر اهمَیت هوش هیجانی به مراتب از مهمترین، منابع روانی و عاطفی آنان است. از طرفی هدف اصلی این نهاد بالا بردن عزت نفس دانش آموزان و پرورش خلاقیتهایی است که به شناساندن آن به دانشآموزان کمک نماید - عبدالهی: 1385، ص. - 149 هدف این تحقیق رابطه بین هوش هیجانی با عزت نفس در دانش آموزان پسر مقطع متوسطه شهر سبزوار در سال 91-92 میباشد.
یافته ها: تعداد افراد مورد مطالعه 160 نفر بودند. رابطه بین. رابطه بین هوش هیجانی و عزت نفس اجتماعی، خانوادگی و تحصیلی دانش آموزان را مورد ارزیابی قرار می دهد. برای جمع آوری اطلاعات از پرسشنامه عزت نفس کوپر اسمیت و هوش هیجانی بار-آن استفاده گردیده است همچنین یافته های پژوهش حاضر نشان داد که بین هوش هیجانی با عزت نفس اجتماعی، خانوادگی و تحصیلی دانش آموزان رابطه مثبت معنی دار وجود دارد.
کلمات کلیدی: هوش هیجانی، عزت نفس، دانش آموزان.
مقدمه
مسأله هوش به عنوان یک ویژگی اساسی که تفاوت فردی را بین انسانها موجب میشود.از دیر باز مورد توجه بوده است زمینه توجه به عامل هوش را در علوم مختلف میتوان مشاهده کرد. برای مثال زیست شناسان هوش را به عنوان عامل سازش و بقا مورد توجه قرار دادهاند و فلاسفه بر اندیشههای مجرد به عنوان معنای هوش و متخصصان تعلیم و تربیت، بر ×توانایی یادگیری تأکید داشتهاند - خادم، . - 1385باید گفت بیشتر مهارتها در اثر تعلیم و تربیت پیشرفته میشود و این موضوع حداقل برای بعضی از مهارتهای هوش ×هیجانی صحیح میباشد - حسینی حسین آبادی، . - 1385تعلیم هوش و مسئله هویت به عنوان کسب عزت نفس و بالا بردن توانایی نفسانی جوانان و نوجوانان باید یکی از اهداف گسترده و اساسی خانواده ها، آموزش و پرورش، مهد کودک ها، کلینیک ها، نهادهای کمک به نوجوانان بزهکار و تمامی سازمان هایی باشد که به گونهای با کودکان، نوجوانان و جوانان و حتی بزرگسالان سرو کار دارد باشد تا بتوانند آنها را در رویارویی با مشکلات و گرفتاری ها در عرصه زندگی یاری دهد.
بسیاری از پژوهشگران بر این فرضاند که بین هوش هیجانی و عملکرد موثر در تطابق با اقتضائات روزمره زندگی پیوند وجود دارد - دهشیری، . - 47 :1383 هوش هیجانی عامل موثر و تعیینکننده در برآیندهای زندگی واقعی مانند موفقیت در مدرسه و تحصیل، موفقیت در شغل و روابط بین شخصی و به طور کلی در کنشوری سلامت میباشد - سیاروچی و همکاران، - 102 :1385× نیاز به احساس ارزش و عزت نفس برای تعادل روانی و تکامل وجود فرد در شرایط اجتماعی بسیار ضروری است. در صورت خدشه دار شدن ارضاء این نیاز در فرد، احساس حقارت و یا خود بزرگ بینی پدید میآید. دلیل اصلی احساس حقارت و خود ×بزرگ بینی را میتوان در طرد شدن مستمر و مداوم از طرف والدین و دیگران دانست. - شاملو 1368،ص . - 141
نظریه شناختی مثبتی براین است که بالاترین منبع رشدوپیشرفت افراد، توان تفکرمنطقی وواقع گرایانه وبرخوردصحیح آنان ×درموردخویش ودرموردجهان اطراف است. - احمدی، - 1363 تحقیقات نشان داده است عزت نفس، نقش مهمی را برای روبرو شدن با مشکلات آینده، در کودکان و نوجوانان ایفا میکند.کودکی که احساس خوبی درباره خویشتن دارد، برخورد مناسب تری، با مشکلات آتی خود خواهد داشت. همان طور که عزت نفس بالا، جزئی از اجزاء سلامت روانی محسوب میشود، عزت نفس پایین نیز میتواند منشأ بسیاری از اختلالات روانی باشد.
جامعه آماری :
جامعه آماری این پژوهش شامل کلیه دانش آموزان پسر مقطع متوسطه شهر سبزوار بودند که تعداد 160 نفر از آنها انتخاب شدند.
ابزار استفاده شده در این تحقیق عبارتند از
پرسشنامه عزت نفس:
برای تعیین عزت نفس دانش آموزان در این تحقیق از ابزارهای پیش و پس آزمون عزت نفس کوپر اسمیت استفاده شده است. کوپر اسمیت - 1967 - مقیاس عزت نفس خود را بر اساس تجدید نظری که بر روی مقیاس راجرو دیومند - 1945 - انجام داد، تهیه و تدوین کرد. این آزمون در سال 1975 توسط - استانلی کوپر اسمیت - در کتاب پیشینه عزت نفس مطرح شد. گزارش های کلی حاکی از آن است که آزمون مراحل ابتدایی را از لحاظ روایی و اعتبار پشت سر گزارده است. تحقیق ثابت - 1375 - با 600 نفر دانش آموزان دختر و پسر دوره راهنمایی تحصیلی مناطق 19 گانه تهران، اعتبار و روایی آزمون عزت نفس کوپراسمیت را مورد تایید قرار دداده است. به نظر بیابانگرد - 1370 - آزمون عزت نفس کوپر اسمیت از اعتبار و روایی بالایی برخوردار است. این آزمون برای دانشجویان انگلیسی و دانشجویان عرب در دانشگاه عربستان سعودی نیز نرم ×گیری شده است.
هوش هیجانی:
آزمون هوش هیجانی بار اُن- در سال 1980 با طرح این سؤال که »چرا بعضی مردم نسبت به بعضی دیگر در زندگی موفق ترند«، آغازگردید. در این سال مؤلف، مفهوم، تعریف واندازهای از هوش غیرشناختی - بار-اُن، 1988،1992، 1996a،c 1996،1997aو - 1997b ارائه نمود. استراتژی وی - جهت ساخت آزمون - شامل 4 مرحله اصلی است:
-1 طبقه بندی متغیرهای مختلف و تشخیص این که این متغیرها، تحت چه واژهای کلیدی قرار میگیرند؛ جهت تعیین عملکرد مؤثر و موفق، و همچنین سلامت هیجان مثبت - بر اساس تجارب بالینی مؤلف و مرور پیشینه در رابطه با سلامت روان - بدست آمده است.
-2 تعریف عملیاتی این عوامل ساختن طرحی از پرسشنامه، جهت آزمون این عمل
یافته ها
بین هوش هیجانی و عزت نفس رابطه معناداری وجود دارد.همبستگی حاصل بین دو متغیر هوش هیجانی و عزت نفس دانش آموزان برابر با 0/319 بدست آمد لذا بین دو متغیر همبستگی مثبت وجود دارد، از طرفی سطح معناداری بین دو متغیر هوش هیجانی و عزت نفس دانش آموزان پسر برابر0/024 بدست آمد - p<0/05 - بنابراین بین دو متغیر رابطه معناداری وجود دارد.
نتیجهگیری
یکی از مولفههای روانشناسی که از دهه 1990 میلادی به بعد در ادبیات مدیریت به کار رفته است هوش هیجانی میباشد. که ارتباط مستقیمی با اثر بخشی سازمان دارد. - چرنیس، - 2001 هوش هیجانی به تشریح جایگاه و تفسیر هیجانات و عواطف در توانمندیهای اساسی فردمی پردازد و در این راستا گلمن معتقد است هنگامی که سعی در توضیح دلایل اثر بخشی رهبران بزرگ داریم و درباره استراتژیک و بینش قوی آنها صحبت میکنیم یک چیز مهمتر وجود دارد که: رهبران بزرگ از طریق عواطف شان کار میکنند. - گلمن و دیگران، - 2001 بر این باورند که بین هوش هیجانی و عملکرد موثر در تطابق با اقتضائات روزمره زندگی پیوند و رابطه وجود دارد. - بار- آن، - 2001 این بررسی نشان داد که میان هوش هیجانی و عزت نفس رابطه معنی داری وجود دارد که با یافته های سموعی همسو است - صالحی و همکاران، . - 2008
همچین دانگ و همکاران نیز نتایج مشابهی به دست آوردند - دانگ و همکاران، . - 2005 سیلیک و آگوست لندا در تحقیقات خود بیان کردند که میان هوش هیجانی و عزت نفس رابطه معنی دار وجود دارد که این تحقیق نیز با نتایج آن هماهنگ و همسو است - سیلیک، . - 2006 در حالی که کلانتون در تحقیقی با هدف تعیین رابطه عزت نفس و هوش هیجانی و رضایت شغلی بر روی 40 نفر از مهندسین کارخانه به این نتیجه رسیده است که رابطه معنی دار بین هوش هیجانی و عزت نفس وجود ندارد که با یافته های این پژوهش همسو نیست - کلانتون، . - 2005 به نظر می رسد این تفاوت یافته ها ناشی از کاستی آن تحقیق از جمله تعداد کم نمونه ناشی شده باشد.
