بخشی از مقاله
چکیده
هدف از این پژوهش تبیین رابطه بین تصویر از بدن با عزت نفس در بین دانش آموزان مقطع متوسطه شهر مرودشت بوده است. روش تحقیق از نوع همبستگی بوده و جامعه آماری این پژوهش را تمامی دانش آموزان مقطع متوسطه مدارس مرودشت در سال 96-95 تشکیل می دهند که از این تعداد 170 نفر به عنوان نمونه آماری از طریق شیوه نمونه گیری خوشه ای چند مرحله ای انتخاب شدند. جهت جمع آوری داده ها از پرسشنامه های تصویر بدنی، و عزت نفس استفاده گردید وجهت تجزیه و تحلیل اطلاعات بدست آمده از روش های آماری ضریب همبستگی پیرسون و رگرسیون چند متغیره استفاده شد. نتایج بیان می دارد: بین تصویر بدنی با عزت نفس رابطه وجود دارد. و تصویر بدنی می تواند عزت نفس را پیشبینی نمایند.
مقدمه
در جهان امروز توانمندی، قدرت اجتماعی، اقتصادی و رفاه هر کشوری در گرو استفاده ی بهینه از نیروی انسانی جوان و نوجوان آن است. دوره نوجوانی با تحولات فراوانی در زمینه های زیست شناختی، روان شناختی و اجتماعی همراه می باشد و هریک از این تغییرات می تواند یک عامل بحران را برای نوجوان محسوب گردد و در مواردی موجب بروز مشکلات عمده در بزرگسالی برای آن ها و برای جوامع آینده ی آن ها شود. از این رو بررسی ویژگی ها و مسایل موجود در این دوره اهمیت فراوانی دارد.
تصویر ذهنی از بدن واژه ای انتزاعی است - استفان ، - 1997که در بر گیرنده اطلاعات، احساسات و ادراکات آگاهانه و غیرآگاهانه شخص در مورد بدنش می باشد - روزنبرگ ،. - 1997 این مفهوم متشکل از احساسات فردی در مورد اندازه، جنس، عملکرد و توانایی بدن می باشد - کوشان و واقعی، . - 1378 تصویر بدن به عنوان یک سازه ی بنیادین شخصیت در تشکیل هویت فردی و اجتماعی، سازنده ی شیوه های مواجه با مسایل روزمره است. تصویر ذهنی بدن در سنین نوجوانی به علت اثرات پیچیده روانی بر مفهوم خود در این دوران، فاکتور اساسی تعیین چگونگی تعامل نوجوان با دیگران محسوب می شود - کش و درو زینسکی ،. - 2002 برخی مطالعات نشان داده اند نوجوانانی که بین تصویر بدن واقعی و آرمانی خود تفاوت هایی احساس می کنند، این ناهمخوانی را درونی می کنند.
نارضایتی ایجاد شده از این ناهمخوانی به افسردگی و اضطراب بالا و عزت نفس پایین می انجامد و در نهایت به سلامت روانی فرد آسیب می رساند - لنت و همکاران، . - 2000 موره و همکاران نیز دریافتند تغییرات تصویر بدن به طور معنی داری با سازگاری رفتاری مرتبط است. نوجوانانی که مشکلاتی نظیر بد شکلی را درونی می کنند، ممکن است بیشتر در خطر مشکلات سازگاری رفتاری باشند - موره ،. - 2000 داشتن تصویر بدن منفی با کاهش عزت نفس و کناره گیری از فعالیت های اجتماعی و پناه بردن به تنهایی مرتبط است - گریلو ،. - 1994یکی از عوامل مرتبط با تصویر بدنی عزت نفس دانش آموزان می باشد در این باره باید گفت که یکی از جنبه های مهم شکل دهنده هویت و عزت نفس افراد است.
در این خصوص بروزکوسکی و همکاران - 2005 - اظهار کرده اند که تغییرات جسمی، شناختی و اجتماعی ایجاد شده در این دوران، نگرانی درباره جذابیت جسمانی و عدم اطمینان راجع به ارتباطات اجتماعی، سبب می شود که نوجوان به شدت نگران چگونگی ارزیابی دیگران از ساختار جسمانی خود باشد. در این بین نتیجه تحقیقات بلاورز و همکاران - 2003 - ، وندروال و تیلن - 2000 - و فرناندا لائوس و همکارانش - 2014 - نشان دادند که عوامل متعددی مثل ارزشهای اجتماعی-فرهنگی، مقایسه های اجتماعی، تاکید جامعه بر جذابیت ظاهری و تجارب منفی در تعامل با همسالان اینگونه نگرانی ها را تشدید می کنند و به تداوم آن کمک می کند.
در این خصوص کش و گرانت 1996 - به نقل از کنت ، - 2000 ذکر می کنند، زمانی که بافت فرهنگی جامعه بر ارزشمندی جذابیت ظاهری به خصوص برای زنان تاکید نماید، به تدریج زمینه نگرانی راجع به تصویر بدنی فراهم می شود. شکست و ناتوانی انسان فقط یک دلیل دارد که آن هم ایمان نداشتن به واقعیت خود است - ویلیام جیمز 1964، به نقل از گنجی، . - 1378 داشتن عزت نفس سالم یک نیاز اساسی انسان است و چیزی است که ما پیوسته برای رسیدن به آن تلاش میکنیم. عزت نفس یکی از نیازهای اساسی روانی هر فرد است و نقش بسیار تعیین کننده ای در سلامت، سعادت و پیشرفت هر فرد و ملتی دارد و عبارت از درجه تصویب، تایید، پذیرش و ارزشمندی است که شخص نسبت به خویشتن احساس می کند.
منشا پیدایش عزت نفس، نگرش فرد نسبت به خود می باشد و این نگرش نیز در سایه ارتباط خود با دیگران، بویژه ارتباط فرد با افراد مهم زندگی اش در دوران کودکی، بوجود می آید - کلانتری و همکاران، . - 1388 عزت نفس نوعی نگرش است که به فرد این فرصت را می دهد تا دیدگاه واقعی و مثبتی نسبت به خود داشته باشد و سبب می شود فرد به توانایی های خود اعتماد پیدا کرده، احساس کنترل بر زندگی خود داشته و به عبارت دیگر داشتن نگرش مثبت و منفی راجع به خود و اساس آن ارزیابی شخص شامل احساس خوشایندی با خودش است - خادمی و سجادی هزاوه، . - 1388 عزت نفس با جنبه جسمانی، قامت، زیبایی و نقص بدنی رابطه دارد و باعث داوری هایی درباره خود شخص است و هدفهای موردنظر شخص و سطح یا تراز آرزوی او را شامل می شود.
یکی از مهم ترین و اساسی ترین نیازهای یک شخصیت رشد یافته، داشتن عزت نفس استخصوصاً. این نیاز مبرم بشری در دوره ی نوجوانی، اهمیت بیشتری پیدا می کند. زیرا نوجوان دارای سطح بالای عزت نفس، مؤثرتر می آموزد، روابط سودمندتری برقرار می کند، بهتر می تواند از فرصت ها استفاده کند و مولد و خود شکوفا باشد. برعکس، نوجوانی که عزت نفس کمتری دارد، به آسانی تحت تأثیر دیگران قرار می گیرد، خود را ناتوان و بی ارزش می پندارد، از امکانات و استعدادهای خود ارزیابی ضعیفی دارد و در امور مختلف زود ناامید می شود - بیابانگرد، - 1384 مسئله عزت نفس و مقوله خود ارزشمندی از اساسی ترین عوامل رشد مطلوب شخصیت نوجوانان در انجام فرائض و معنویات دینی است .برخورداری از اراده و اعتماد به نفس قوی ، قدرت تصمیم گیری و ابتکار ، خلاقیت و نو آوری ،سلامت فکری و بهداشت روانی رابطه مستقیمی با میزان و چگونگی عزت نفس و احساس خود ارزشمندی فرد دارد.
امروزه در اصلاح و درمان بسیاری از اختلالات شخصیتی و رفتاری نوجوانان نظیر کم روئی و گوشه گیری ، لجبازی و پرخاشگری و تنبلی و کندروی به عنوان اولین و مهمترین گام به ارزیابی و پرورش احساس عزت نفس ، تقویت اعتماد به نفس و مهارت های فردی و اجتماعی آنان می پردازند. - بیابانگرد، - 1384 ارضای نیاز به عزت نفس به احساساتی از قبیل :اعتماد به نفس،ارزش ،قدرت ،لیاقت ،کفایت و مفید مثمر ثمر بودن در جهان منتهی خواهد شد . اما بی اعتنائی به نیازها موجب احساساتی از قبیل حقارت ، ضعف و درماندگی می شود این احساس ها به نوبه خود یا به وجود آورنده دلسردی و یاس اساسی خواهندشد ویا این که گرایش های روان را به وجود خواهند آورد .
- باقرزاده، - 1389 عزت نفس پایین به عنوان علامت اصلی افسردگی محسوب می شود منظور از اصلاح عزت نفس عمدتا ارزشیابی ذهنی است مبنی بر اینکه شخص با ارزش است بر عکس شخصی است بد،ناشایست،بی ارزش. بنابراین عزت نفس قسمت ارزشیابانه خود پنداری است اصطلاحی که دامنه وسیع تری داشته و شامل باورهایی در مورد جنبه های نسبتا خاص خویشتن همچون توانائی موسیقی، هویت و غیره به علاوه همه ارزشیابی هایی همچون پذیرش خود و عزت نفس می باشد - انصاری جابری و همکاران،. - 1380 با توجه به مطالاب بیان شده محقق در پی آن می باشد که آیا بررسی رابطه بین تصویر از بدن با عزت نفس در دانش آموزان دختر دوره اول متوسطه شهر مرودشت رابطه معناداری خواهد داشت؟
فرضیه های تحقیق
بین تصویر از بدن با عزت نفس رابطه وجود دارد. تصویر از بدن قادر به پیش بینی عزت نفس می باشد.
پیشینه تحقیق
رهگذر، قزلسفلو و امانی - - 1389در پژوهش خود تحت عنوان مقایسه ی تصویر بدنی و عزت نفس در افراد متأهل دارای نارضایتی جنسی و افراد متأهل عادی شهر تهران بیان می دارند جنبه های عزت نفس، خود پنداره، افسردگی و اضطراب، ارتباط نزدیکی با تصویر بدنی دارند و رضایت جنسی را تحت تأثیر قرار می دهند. عسگری و شباکی - - 1389در پژوهش خود تحت عنوان نقش تصویر بدنی در کیفیت زندگی،رضایت از زندگی، نگرش نقش جنسی و عزت نفس از دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی واحد اهواز بیان می دارند که دانشجویانی که تصویر بدنی بالا و پایین داشتند از لحاظ کیفیت زندگی و مولفه های آن، رضایت از زندگی و نگرش نقش جنسی و عزت نفس، تفاوت معناداری با یکدیگر نشان می دهند.
