بخشی از مقاله
چکیده
هدف از انجام پژوهش حاضر بررسی رابطه بین ویژگیهای شخصیتی و عزت نفس با صمیمیت زناشویی مردان متأهل معتاد شهر یاسوج بود. برای اجرای آن از روش همبستگی استفاده شده است. جامعه آماری این پژوهش شامل کلیه معتادین شهر یاسوج در سال 1393-94 بود که با استفاده از روش نمونه گیری در دسترس تعداد 200 نفر از مردان متاهل معتاد به عنوان حجم نمونه انتخاب شده اند. برای گردآوری دادهها از پرسشنامه شخصیتی پنج عاملی نئو، پرسشنامه پرسشنامه عزت نفس کوپر اسمیت - 1967 - ، پرسشنامه صمیمیت زناشویی تامسون و واکر - 1983 - استفاده شده است. جهت تجزیه و تحلیل دادهها از آزمونهای ضریب همبستگی پیرسون و رگرسیون چند گانه به شیوه همزمان استفاده شده است. نتایج نشان داد از بین ابعاد ویژگی های شخصیتی بین رواننژدی با صمیمیت زناشویی مردان متأهل معتاد رابطه منفی و معنادار و بین برون-گرایی و توافقپذیری با صمیمیت زناشویی مردان متأهل معتاد رابطه مثبت و معناداری وجود دارد. از بین ابعاد عزت نفس بین بعدهای عزت نفس عمومی، عزت نفس اجتماعی و عزت نفس خانوادگی با صمیمیت زناشویی مردان متأهل معتاد رابطه مثبت و معناداری وجود دارد.
واژههای کلیدی: ویژگی های شخصیتی، عزت نفس، صمیمیت زناشویی
مقدمه
اعتیاد از آسیبهای جدی فردی و اجتماعی است و نه تنها بر روی زندگی فرد معتاد تأثیر دارد، بلکه اطرافیان و بستگان وی را نیز در معرض آسیب قرار میدهد. واکنش اعضای خانواده نسبت به فرد معتاد به خصوص با تأثیرپذیری از ویژگیهای شخصیتی همسر و کیفیت روابط درونی خانواده به ویژه با همسر فرد معتاد، میتواند آینده روابط زوجین را دچار بحرانهای عمیق نظیر کاهش صمیمیت زناشویی و یا طلاق عاطفی و قانونی نماید - صادقی، . - 1380 بازتاب اعتیاد در کیفیت رابطه با همسر و وجود یا فقدان روابط صمیمی پایدار یا ناپایدار با همسر، میتوانند آینده یک رابطه زناشویی را رقم زنند. اعتیاد می-تواند صمیمیت زوجین1 را مورد تهدید قرار دهد و یا به آن آسیب برساند یا به ورطه زوالی تدریجی بکشاند - حسینی، . - 1390
صمیمیت مجموعهای از احساسات، پذیرش، اعتماد، تعهد و دلسوزی است که برای استمرار ازدواج و روابط بلندمدت حیاتی میباشد - ماسترز2 و همکاران، . - 2009 پژوهش های مختلف، عوامل گوناگونی به عنوان عوامل مؤثر بر صمیمیت زوجین شناسایی شدهاند که از جمله این عوامل میتوان به عوامل زمینهای- فردی، عوامل اجتماعی- فرهنگی و ویژگیهای فردی اشاره کرد - شاکریان، . - 1391 در میان ویژگیهای فردی، متغیرهای شخصیتی3 به عنوان یکی از عوامل بر صمیمیت زوجین مؤثر است. شخصیت به عنوان سازمان درونی سیستمهای عاطفی، احساسی، شناختی و مفهومی فرد تعریف شده که تعیین کننده واکنشهای منحصر به فرد انسان به محیط است - دال و اسچرودر4، . - 2001
رویکردهای جدید، شخصیت را در یک مدل 5 عاملی مطرح می کنند که شامل عوامل روان رنجوری5، برونگرایی6، وظیفه شناسی7، توافق پذیری8 و انعطافپذیری9 است - گلدبرگ10، . - 1981 افراد روان نژند ناراحت، عصبانی، غمگین و مستعد ابتلا به افسردگی هستند - هوارد و هوارد11، . - 1998افراد برون گرا، ماجراجو، فعال، رک، اجتماعی و پر حرف هستند - کاستا و مک کری، . - 1992 افراد وظیفه مدار، کارآمد، مرتب، مسئول و نظم و دقت زیادی در امور دارند و به تعهدات اخلاقی خود پایبند هستند - بوت-کیولی و ویکرز12، . - 1994 افراد توافق پذیر متواضع، گرم و همدل، مهربان، مودب و منطقی میباشند و در مواجهه با رویدادهای زندگی سازش پذیر و منعطف هستند - کاستا و مک کری، . - 1992
افراد گشوده در تجربه با ویژگیهایی مانند کنجکاوی، خلاقیت، تخیل گرایی، هنرگرایی و نوگرایی شناخته می شوند - هوارد و هوارد، . - 1998هر یک از افراد برحسب ویژگی شخصیتی خود طبق این مدل میتوانند نگرش و گرایش خاصی نسبت به جنبههای مختلف زندگی داشته باشند. همانطور که رجبی و نبگانی - 1387 - نشان دادند که بین روان رنجوری و رضایت زناشویی رابطه منفی وجود دارد. بین برون گرایی، باز بودن به تجربه، توافق پذیری و وجدانی بودن با رضایت زناشویی رابطه مثبت وجود دارد. نتایج پژوهش مالوف، ترستینسون، اسکات، بولار، راک - 2010 - 13 در پژوهشی با عنوان رابطه ویژگی های شخصیتی با رضایت زناشویی نشان داد که چهار ویژگی شخصیتی - روان نژندی پایین، سازگاری بالا، وظیفه مداری بالا و برون گرایی بالا - ارتباط معناداری با سطح رضایت زناشویی داشت.
عامل دیگری که روابط آیندهی فرد را در خانواده مشخص میکند، عزت نفس1 میباشد - کب، دراویل و برادبوری 2، . - 2001 عزت نفس یکی از عوامل مهم رشد محسوب میشود که از یک سو با رفتارهای شکل گرفته در نظام خانواده - آماتو و فلور3، - 2010 و از سوی دیگر با باورها و هیجانهای مربوط به خود در ارتباط است - سانتروک4، . - 2013 عزت نفس قضاوتی شخصی درباره ارزش است که در نگرش های فرد نسبت به خود منعکس می شود - رابرت5، . - 2008 افرادی که احساس خوبی نسبت به خود دارند، معمولاً احساس خوبی نیز نسبت به زندگی خواهند داشت و دارای هدف های عالیتر و متعددتری هستند و شوق زیادی دارند تا در زندگی زناشویی موفق عمل نمایند - نوابینژاد، . - 1390
همانطور که پوردهقان، محمدی و محمودنیا - 1387 - نشان دادند که بین عزت نفس و رضایت زناشویی معلمان زن و مرد رابطه مثبت و مستقیم وجود دارد.با توجه به اینکه پژوهش محدودی در این زمینه صورت گرفته است، انجام پژوهش هایی از این دست ضروری به نظر میرسد. تا با استفاده از نتایج این پژوهش آگاهی خانوادهها از نقش عزت نفس و شخصیت بر صمیمیت و روابط زندگی زناشویی افزایش یابد و بالطبع سلامت و بهزیستی خانوادههای فعلی و آتی تأمین شود. با توجه به این امر هدف از پژوهش حاضر بررسی رابطه بین ویژگیهای شخصیتی و عزت نفس با صمیمیت زناشویی مردان متأهل معتاد شهر یاسوج میباشد.
فرضیههای پژوهش
-1 بین ابعاد ویژگی های شخصیتی با صمیمیت زناشویی مردان متأهل معتاد رابطه معناداری وجود دارد. -2 بین ابعاد عزت نفس با صمیمیت زناشویی مردان متأهل معتاد رابطه معناداری وجود دارد.
طرح تحقیق
پژوهش حاضر کاربردی و از نوع پژوهش های توصیفی - همبستگی می باشد.جامعه آماری در این پژوهش شامل کلیه معتادین شهر یاسوج در سال 1393-94 می باشد که با استفاده از روش نمونهگیری در دسترس تعداد 200 نفر از مردان متاهل معتاد به عنوان حجم نمونه انتخاب شده اند.
ابزار پژوهش:
پرسشنامه شخصیتی پنج عاملی نئو - فرم کوتاه - : این پرسشنامه 60 ماده دارد که هدف آن سنجش پنج ویژگی شخصیت شامل روانژندی، برون گرایی، انعطاف پذیری، دلپذیر بودن و مسئولیت پذیری و با وجدان بودن است هر ویژگی شامل 12 سؤال میباشد. در تحقیقی که مانی در سال 1383 انجام داد پایای باز آزمون به فاصله دو هفته برای مقیاس های این تست بین 0/86 تا 0/90 و دامنه ضریب همسانی آن نیز 0/68 تا 0/86 مورد تایید قرار گرفته است. در این پژوهش پژوهشگر با استفاده از ضریب آلفای کرونباخ پایایی پرسشنامه را 0/88 بدست آورده است.پرسشنامه عزت نفس کوپراسمیت: پرسشنامه عزت نفس - - 1967 شامل 58 ماده و چهار زیر مقیاس، عزت نفس عمومی، اجتماعی، خانوادگی و تحصیلی میباشد. هرز و گولن - 1999 - ضریب آلفای 0/88را برای نمره کلی آزمون گزارش کرده اند. ادموندسون و همکاران - 2006 - نیز ضریب همسانی درونی 0/86 تا 0/90 را برای آزمون عزت نفس کوپراسمیت گزارش کرده اند. در این پژوهش پایایی پرسشنامه با استفاده از ضریب آلفای کرونباخ 0/88 بدست آمده است.
