بخشی از مقاله
چکیده
هدف از پژوهش حاضر تعیین میزان رابطه بین تمایزیافتگی خود، نگرش مذهبی و سبک های دلبستگی با رضایت زناشویی در دانشجویان متأهل دانشگاه آزاد اسلامی شهر اهواز بود. جامعه آماری این پژوهش شامل کلیه دانشجویان زن و مرد متأهل بود. در این پژوهش بر اساس جدول کرجسی و مورگان 348 نفر به صورت تصادفی چند مرحله ای به عنوان نمونه انتخاب شد. برای گردآوری داده ها از پرسشنامه های تمایزیافتگی خود، سبک های دلبستگی بزرگسالان، نگرش مذهبی و رضایت زناشویی استفاده شده است. به منظور تجزیه و تحلیل دادهها از نرم افزار SPSS ویراست بیست و یکم در دو سطح آمار توصیفی و استنباطی استفاده گردید. نتایج نشان داد که بین تمایزیافتگی خود، نگرش مذهبی و سبک دلبستگی ایمن با رضایت زناشویی رابطه مثبت و معنادار وجود دارد و بین سبک های دلبستگی اجتنابی و اضطرابی با رضایت زناشویی رابطه منفی و معنادار وجود دارد. نتایج تحلیل رگرسیون به روش ورود نشان داد که تمایزیافتگی خود، نگرش مذهبی و سبک های دلبستگی 32 درصد از واریانس مربوط به رضایت زناشویی را تبیین می کنند. همچنین نتایج تحلیل رگرسیون به روش گام به گام نشان داد که از میان متغیرهای پیش بین، نگرش مذهبی، سبک دلبستگی دوسوگرا و تمایزیافتگی خود پیش بینی کننده های معنی داری برای رضایت زناشویی هستند. سطح معنی داری در این پژوهش P<0/05 بوده است.
کلید واژهها: تمایزیافتگی خود، نگرش مذهبی، سبک های دلبستگی، رضایت زناشویی
-1 مقدمه
خانواده را مؤسسه یا نهاد اجتماعی4 معرفی کرده اند که ناشی از پیوند زناشویی زن و مرد است . از جمله مظاهر زندگی انسان، وجود تعامل های سالم و سازنده میان انسان ها و برقرار بودن عشق به همنوع و ابراز
صمیمیت1 و همدلی2 به یکدیگر است. خانواده محل ارضای نیاز های مختلف جسمانی3، عقلانی4 و عاطفی5 است و داشتن آگاهی از نیازهای زیستی و روانی و شناخت چگونگی ارضاء آنها و تجهیز شدن به تکنیک های شناخت تمایلات زیستی و روانی ضرورتی انکار ناپذیر می باشد.[1] پژوهشهای مختلف نیز به این امر اشاره کردهاند که ازدواج موفق موجب میشود افراد شادتر، با نشاطتر و سالمتر زندگی کنند .[2] با توجه به اهمیت کارکرد متعادل خانواده و جلوگیری از متلاشی شدن آن، شناخت عوامل مرتبط با رضایت زناشویی که پایه ی استحکام بخش زندگی خانوادگی است، ضروری به نظر می رسد. بنابراین در صورت توجه به عوامل مؤثر بر رضایت زناشویی می توان انتظار داشت که با افزایش سطح رضایت مندی زناشویی بسیاری از مشکلات روانی، عاطفی و اجتماعی خانواده ها و در کل جامعه کاهش یابد.[3]
همچنین با ارتقاء سطح رضایت مندی زناشویی و رضایت از زندگی، افراد جامعه با آرامش خاطر بیشتر به رشد و تعالی و خدمات اجتماعی فرهنگی و اقتصادی خواهند پرداخت و خانواده ها نیز از این پیشرفت سود خواهند برد .[4]پژوهش ها نشان داده اند که از جمله متغیرهایی که با رضایت زناشویی رابطه دارد تمایز یافتگی می باشد. اسکورون - 2000 - 6 بیان می کند اگر دو فرد تمایز نیافته با یکدیگر ازدواج کنند خانواده ای هسته ای تشکیل می شود که سطح تمایزی پایین دارد. این زوج تمایز نایافته در شرایط فشارزا دچار اضطراب و اختلال در کارکرد زناشویی می شوند. با بررسی تعارض زناشویی می توان به میزان تمایزیافتگی یک ازدواج پی برد. تعارض زناشویی با جذب اضطراب در پیوند زوج پدید می آید و با واکنش های عاطفی یا جدایی عاطفی مشخص می شود. به عبارت دیگر، تعارض زناشویی مزمن الگویی چرخه ای از تلاش های زن و شوهر است که در آن همسران تلاش می کنند مرزهایشان را یکی کنند یا اینکه مرزهای خود را محکم سازند .[5] یکی دیگر از متغیرهایی که نقش مهمی در ثبات و انسجام پیوند زناشویی دارد، نگرش مذهبی است.
از آنجایی که دو نهاد مذهب و خانواده ارزش های مشابهی را مورد تأکید قرار می دهند، و برای تقویت اجتماعی شدن به هم وابسته هستند، پژوهشگران رابطه ی نزدیک آن دو را پیش بینی می کنند. نگرش مذهبی می تواند در ارتباط زناشویی مؤثر باشد، زیرا مذهب شامل رهنمودهایی برای زندگی و ارائه دهنده سامانه باورها و ارزش ها است که این ویژگی ها می توانند زندگی زناشویی را متأثر سازند. از سوی دیگر نگرش های افراد خانواده در مورد مذهب، استمرار و انتقال ارزش ها و رفتارهای مذهبی به نسل های دیگر را شکل می دهد. از این رو رابطه مذهب و خانواده را می توان یک رابطه ی اثرگذار و اثرپذیر در نظر گرفت. در کل می توان گفت که یک توافق تقریباً عمومی وجود دارد که باورهای مذهبی نقش مهمی در نتایج مثبت یا منفی روابط زناشویی دارد.[6]
به علاوه یکی از عوامل شخصی مهم که در همسازی و ناهمسازی زندگی زناشویی تأثیر می گذارد، سبک های دلبستگی می باشد. دلبستگی به طور کلی به برقراری نوعی رابطه ی نزدیک با افرادی معین و احساس امنیت بیشتر در حضور این افراد تعیین می شود.[7] بررسی های صورت گرفته در مورد ویژگی های افراد متعلق به سبک های مختلف دلبستگی و تأثیر آن در روابط با دیگران از جمله ازدواج و رابطه با همسر مؤید آن است که تفاوت های افراد در سبک های دلبستگی بر دیدگاه های زناشویی بزرگسالان وابسته می باشد.[8] نتایج این پژوهش ها نشان می دهد زوج های ایمن مراقبت بیشتری را در تعاملات زوجی خود نسبت به همسرشان نشان می دهند که معمولاً برای مواجه با خطر و احساس امنیت مؤثر است.[9] دلبستگی ایمن باعث ایجاد رابطه ای با اعتمادتر، دوستانه تر و مثبت تر می شود و انتظار می رود موجب رضایت در ازدواج شود.[10] دلبستگی های ناایمن با رفتارهای ناسازگارانه و نتایج ضعیفی در روابط عاشقانه مشخص می شود. از طرف دیگر افرادی که سطوح بالایی دلبستگی اضطرابی دارند، نسبت به خودارزیابی هایشان تردید دارند و نگران این هستند که شریک زندگیشان آنها را ترک کنند .[11] به طور کلی می توان گفت که از لحاظ دیدگاههای مختلف، متغیرهای زیادی می تواند روابط زوجین و میزان رضایت آنها از زندگی زناشویی را تحت تأثیر قرار دهد که از جمله آنها می توان به تمایز یافتگی خود، نگرش مذهبی و سبک های دلبستگی زوجین اشاره کرد. با توجه به آنچه پیشتر گفته شد، پژوهش حاضر در صدد است تا بررسی کند که آیا تمایز یافتگی، نگرش مذهبی و سبک های دلبستگی با رضایت زناشویی رابطه معناداری دارند؟ و این که آیا میتوانند رضایت زناشویی را در دانشجویان متأهل دانشگاه آزاد اسلامی شهر اهواز پیشبینی کنند؟
-2روش پژوهش
پژوهش حاضر توصیفی از نوع همبستگی می باشد. جامعهی آماری این پژوهش شامل تمام دانشجویان متأهل دانشگاه آزاد اسلامی شهر اهواز می باشد که در سال تحصیلی 93-94 مشعول به تحصیل بودند که با توجه به فهرست تهیه شده، تعداد آنها 8787 نفر می باشد. بر اساس جدول کرجسی1 و مورگان2 برای جامعه آماری 8787 نفری، نمونه ای به حجم 348 به صورت تصادفی چند مرحله انتخاب شد. به این صورت که دانشجویان با استفاده از واحدهای نمونهگیری دانشکده و کلاس انتخاب شدند. ابتدا، از مجموع دانشکدههای دانشگاه آزاد اسلامی شهر اهواز، 4 دانشکده - علوم انسانی، اقتصاد، فنی مهندسی و کشاورزی و منابع طبیعی - به طور تصادفی انتخاب شد. سپس از هر دانشکده چند کلاس به صورت تصادفی انتخاب و از هر کلاس به نسبت از میان دانشجویان متأهل نمونه مورد نظر انتخاب شد و پرسشنامه های پژوهش در میان آنها توزیع گردید. لازم به ذکر است که از 348 پرسشنامه توزیع شده 33 پرسشنامه به علت برگردانده نشدن یا ناقص بودن از فرایند پژوهش حذف شدند و در نهایت 315 پرسشنامه مورد بررسی و تجزیه و تحلیل قرار گرفت.
-3ابزار پژوهش
1-3پرسشنامه سبک های دلبستگی بزرگسالان
پرسشنامه دلبستگی ساخته کولینز و رید - 1990 - می باشد. این پرسشنامه شامل خود ارزیابی از مهارتهای ایجاد روابط و خود توصیفی شیوه شکل دهی روابط دلبستگی نسبت به چهره های نزدیک است و مشتمل بر 18سوال می باشد.با تحلیل عوامل، 3 زیر مقیاس که هر مقیاس شامل 6 ماده است مشخص می شود.
