بخشی از مقاله
چکیده
رضایت زناشویی به عنوان یکی از فاکتورهای مهم در موفقیت شناخته شده است. از اینرو، پژوهش حاضر با هدف بررسی رابطه ساده و چندگانه تناسب نظام ارزشی، شباهت ویژگیهای شخصیتی و تضاد ویژگیهای شخصیتی با رضایت زناشویی در کارکنان متأهل آموزش و پرورش شهرستان اهواز انجام گرفت. نمونه پژوهش شامل 384 نفر از کارکنان این سازمان بود که به روش تصادفی چندمرحلهای طبقهای انتخاب گردیدند. ابزار این پژوهش شامل پرسشنامههای رضایت زناشویی - بلوم و محرابیان، - 1991، تناسب نظام ارزشی - محقق ساخته - و شباهت و تضاد ویژگیهای شخصیتی - محقق ساخته - بود. دادهها از طریق ضریب همبستگی پیرسون و رگرسیون چندگانه با کمک نرمافزار SPSS-22 تحلیل شدند. یافتههای پژوهش بیانگر این بود که هر سه متغیر تناسب نظام ارزشی، شباهت ویژگیهای شخصیتی و تضاد ویژگیهای شخصیتی با رضایت زناشویی رابطهی معناداری دارند.
واژگان کلیدی: رضایت زناشویی، تناسب نظام ارزشی، شباهت ویژگیهای شخصیتی، تضاد ویژگیهای شخصیتی
مقدمه
خانواده منحصربهفردترین نهاد اجتماعی است و سلامت یک جامعه مرهون سلامت و رضایتمندی اعضای آن است و تأثیر هیچیک از افراد و هیچ رابطهای از روابط - مثبت تا منفی - بهاندازه آن بادوامتر، عمیقتر و شدیدتر نیست - گلدنبرگ1 و گلدنبرگ، 2000؛ ترجمه، شاهی براواتی، نقشبندی و ارجمند، . - 1382 خانواده سالم، اولین نهادی است که میتواند پایه و اساس بسیاری از موفقیتهای انسان باشد. رشد و شکوفایی یک فرد در خانواده چه بهعنوان یک همسر و چه بهعنوان یک فرزند مدیون آرامشی است که در خانواده وجود دارد. بدون داشتن آرامش، رشد و پیشرفت افراد در زندگی و در کارشان با مشکل مواجه میشود. همچنین، خانواده باید منشأ محبت و منبع اعتمادبهنفس اعضای خانواده باشد، در غیر این صورت موفقیتها کمتر اتفاق میافتد و یا اتفاق نمیافتد. با توجه به اهمیت آرامش در خانواده تحقیقات باید به دنبال کشف عوامل تأثیرگذار بر این دو موضوع مهم باشند که مسئله آرامش را باید در رضایت زناشویی مورد مطالعه قرار داد. بهعبارتدیگر، چه عواملی بر رضایت زناشویی تأثیر میگذارند و به عنوان پیشایند آن نقش ایفا میکنند.
بیشک عوامل مؤثر بر رضایت زناشویی بسیار فراوان هستند؛ که از میان آنها بیشتر به عواملی که در خود فرد از قبیل ارزشها، نگرشها، ویژگیهای شخصیتی و ادراکات فرد بیشتر توجه شده است، این نگاه براساس دیدگاه پایین به بالا2 است - هلر، واتسون و هیس3، . - 2004 این دیدگاه برای تبیین رضایت زناشویی بر عوامل درون فردی تأکید دارد، چراکه با اندک توجهی میتوان شاهد موفقیت زوجهایی بود که علیرغم نامساعد بودن شرایط و موقعیتها، از زندگی خود لذت میبرند و از آن رضایت دارند و افرادی را هم میتوان دید که علیرغم موقعیتهای خوب مادی و شرایط عالی زندگی از ازدواج خود احساس رضایت نمیکنند و یا از نظر عاطفی، صمیمیت و عشقی بین آنها نیست.
اگرچه رضایت زناشویی عوامل مربوط به آن بهطور گستردهای مورد پژوهش قرار گرفتهاند، ولی این موضوع همچنان مورد توجه و علاقهی پژوهشگران قرار دارد. این گستردگی پژوهش، اهمیت رضایت زناشویی را نشان میدهد؛ بهعبارتدیگر، علت گستردگی پژوهشهایی که در مورد رضایت زناشویی انجام گرفته است، ناشی از اهمیت این متغیر در سلامت فردی و خانوادگی است و همچنین فوایدی است که برای جامعه به دنبال دارد. پیشگیری از جنایتهای اجتماعی و پیشگیری از بروز طلاق از فواید رضایت زناشویی هستند - وانستینوگان و اوراتینکال1، . - 2006 پیشایندهای رضایت زناشویی که در این پژوهش مطرح شدند عبارت اند از: -1تناسب نظام ارزشی، -2 تضاد صفات شخصیتی بنیادی2 و -3 شباهت صفات شخصیتی مرکزی.3
تناسب نظام ارزشی زوجین از متغیرهایی است که در پژوهش حاضر در پیشبینی رضایت زناشویی استفاده شد. این متغیر با عنوان تشابهات هویتی در تحقیقات رضایت زناشویی مطرح میشود. منظور این پژوهش از تناسب نظام ارزشی یعنی اینکه دو فرد دارای نگاه یکسان ارزشی و نگرشی به زندگی هستند. بهعنوانمثال، آیا هر دو فرد دارای نگاه اقتصادی به زندگی دارند؟ آیا هر دو علاقه به شخصیتهای سیاسی دارند؟ آیا دو فرد به دنبال گرایشهای مذهبی هستند؟ منظور از داشتن ارزشهای مشابه یعنی اینکه دو نفر نگاه و هدفهای مشابهی برای زندگی داشته باشند.
متغیر شباهت نظام ارزشی در نظریه محرک- ارزش- نقش4 موردتوجه بوده است. این نظریه معتقد است که انتخاب همسر با محرکهایی مثل زیبایی، برانگیختگی و توجه اتفاق میافتد و سپس با مرحله مطابقت ارزشها صورت میگیرد به این معنی که فرد ارزشها و نگرشهای خود را مورد وارسی قرار میدهد که چنانچه ارزشها در دو فرد مشابهت داشته باشند مرحله نهایی بررسی نقشها مطرح میشود - مورستین، . - 1970 تحقیقات زیادی تناسب و شباهت نظام ارزشی زوجین را بهعنوان عامل مهمی در پیشبینی رضایت زناشویی تأیید کردند که میتوان به پژوهشهای گالتن - 1952 - 5 پیرسون و لی - 1930 - 6 و ترمن و باتنوایزر7 - 1953 - اشاره کرد - به نقل از بارون، . - 2006 از طرفی دیگر شباهت افراد در طول مدت ازدواج افزایش مییابد - کاسپی، هربنر و اوزر8، . - 1992 موضوع جالبتر اینکه افرادی که رضایت زناشویی بالایی دارند معتقدند که بیش از آنکه فکر میکنند به هم شبیه هستند، کهاصطلاحاً شباهت فرضی گفته میشود - شول و وینوکور9 ، 2000؛ به نقل از بارون، . - 2006 از دیگر متغیرهایی که توجه محققان حوزه خانواده را به خود جلب کرده است، نظریه مشابهتها در مقابل نظریه متضادها است. به این معنی که آیا متضادها همدیگر را جذب میکنند یا مشابهها بهتر جذب یکدیگر میشوند. تحقیقات ضد و نقیض زیادی در این زمینه وجود دارد، ولی اغلب تحقیقات مؤید نظریه
