بخشی از مقاله
چکیده
این تحقیق با هدف تعیین رابطه پایگاه اقتصادی اجتماعی خانواده با انگیزه تحصیلی دانشجویان در مرکز علمی کاربردی اتاق بازرگانی و صنایع و معادن و کشاورزی ایران انجام شده است. روش تحقیق توصیفی از نوع همبستگی بوده است. جامعه آماری دانشجویان مرکز علمی کاربردی اتاق بازرگانی و صنایع و معادن و کشاورزی ایران و حجم نمونه بر اساس فرمول کوکران محاسبه گردیده است - . - n=163 در این تحقیق از روش نمونهگیر ی تصادفی ساده استفاده شده است و ابزار گردآوری اطلاعات از پرسشنامه انگیزش تحصیلیISM و پرسشنامه محقق ساخته پایگاه اقتصادی اجتماعی خانواده استفاده شده است. نتایج تحقیق نشان داد که بین پایگاه اقتصادی اجتماعی خانواده در بین دانشجویان زن و مرد و مجرد و متاهل مرکز علمی کاربردی اتاق بازرگانی و صنایع و معادن و کشاورزی ایران تفاوت معناداری وجود ندارد، از بین مولفههای انگیزش تحصیلی، تنها مولفه هدف مداری در بین دانشجویان مجرد و متاهل مرکز علمی کاربردی اتاق بازرگانی و صنایع و معادن و کشاورزی ایران تفاوت معناداری دارد. از بین مولفههای انگیزش تحصیلی، تنها مولفه هدف مداری در بین دانشجویان مجرد و متاهل مرکز علمی کاربردی اتاق بازرگانی و صنایع و معادن و کشاورزی ایران تفاوت معناداری دارد.
کلمات کلیدی: پایگاه اقتصادی اجتماعی خانواده، انگیزه تحصیلی، دانشجویان
مقدمه
جوانان قشر عظیمی از جمعیت هر کشور را تشکیل میدهند. آنان سرمایه های ارزشمند جامعه و امیدهای درخشان ملکت تلقی می-شوند وعامل بسیار مهمی در رشد و توسعه اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی کشور به شمار میروند و از ایشان انتظار میرود که درآینده ای نه چندان دور مسئولیت عظیم و سنگین اداره چرخهای مملکت خود را برعهده بگیرند. آئین مقدس اسلام عنایت خاصی به نسل جوان داشته و آنان را از جنبههای مادی، معنوی، اخلاقی، اجتماعی، روانی و تربیتی تحت مراقبت قرارداده است. اولیاء اسلام جوانی را در رویت بزرگترین نعمتهایی الهی در زندگی بشر شناخته و به انحاء مختلف به آن توجه نموده اند » پیامبرگرامی اسلام - ص - می-فرماید: در قیامت هیچ بنده ای قدم از قدم برنمیدارد مگر آنکه به این پرسشها پاسخ دهد، اول آنکه عمرش را در چه کاری سپری کرده است و دوم آنکه جوانیش را در چه راهی صرف کرده است « - کرباسی، . - 1378
خانواده اولین بدر تکوین رشد فردی و بنای شخصیت را در انسان فراهم می سازد، کودک در خانواده زبان می آموزد. بی تردید شخصیت، نگرش ها، مذهب و طبقه اجتماعی - اقتصادی والدین بر نحوه ارائه ارزشها به فرزندان تاثیرخواهد گذاشت - کرمی و مرادی، . - 1373 عوامل اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی حاکم بر خانواده، ارتباط مستقیم با سطح سواد و تحصیلات خانواده دارد. شخص با سواد امکان سلامت اقتصادی و تصمیم گیری بیشتری دارد و چنین انسانی نسبت به خود و فکر و فرهنگ جامعه بصیرت بیشتری دارد. سواد و تحصیلات، از دیدگاه اقتصادی، افراد را به سوی رشد و توسعه درونزاد و خلاق و هماهنگ با اجتماع و کشور هدایت میکند و از دیدگاه تخصصی، جامعه را موفق می سازد، افراد بزرگسال به عنوان عامل اساسی تولید، حتی با یک اصطلاح اقتصادی خاص که همان جمعیت فعال یا نیروی کار می باشد، مشخص میشوند.
با توجه به آمار موجود، گسترش سواد، کاهش رشد جمعیت و همچنین توسعه اقتصادی و اجتماعی و پیشرفت دانش و ... را تسهیل نموده است. تنها جوامعی توانستهاند مشکلات خود در زمینههای تغذیه، مسکن، پوشاک، بهداشت و آموزش را از میان بردارند که از سطح بالای سواد برخوردار باشند. بیسوادی، نه تنها پدیدهای قابل تأسف است، بلکه علامتی است در کنار علائم دیگر که نشان دهنده از خود بیگانگی میباشد و منجر به عقب ماندگی می شود. این عقب ماندگی در تعلیم و تربیت، خود معلول شالوده های نامتناسب اقتصادی و اجتماعی است و رابطه مستقیم با فقر عمومی و کمبود وسایل کافی به ویژه نداشتن معلم و مدرسه است - مهاجر،. - 1370
تاثیراتی که ساختار غیرعادلانه جامعه میتواند در موفقیت برخی و شکستهای برخی دیگر داشته باشد یقینا منشا نیرومندی برای تحقیق در این زمینه است. توجیه اقتصادی و اجتماعی موفقیتها و شکستها امری لازم است لیکن به هیچ وجه کافی نیست . » موقعیت اجتماعی واقتصادی خانواده به قدری مهم است که ساختار آن اثری سه گانه برروی کودکان و نوجوان دارد اثر این موقعیت محدود به ایجاد تفاوت در مهارتها ونگرشها چه در آغاز و چه در طول تحصیلات نمیشود بلکه از راه تحصیلات عالی و امکانات اشتغالی که به صورت هدفهای مطلوب در برابر دانش آموزان قرارمیگیرد قویا به دخالت میپردازد - «بوردیو و پاسرون، . - 1379
هدف از تشکیل اتاق بازرگانی و صنایع و معادن تهران، کمک به توسعه و پیشرفت امور صنایع و تشویق بهرهبرداری از معادن و بهبود محصولات صنعتی و معدنی داخلی و ترویج و شناساندن آنها در داخل و خارج کشور و هماهنگ کردن نظریات صاحبان صنایع و معادن و ایجاد همکاری آنان با یکدیگر و تسهیل و تنظیم ارتباط بین صاحبان صنایع و معادن است - زبرجد،. - 1388 اصطلاح انگیزش1 عبارت است از تمامی عوامل روانی - آگاهانه و ناآگاهانه - آماده کننده انسان به منظور تحقق بخشیدن به بعضی از اعمال، گرایشها و اهداف - شهسواری، . - 1378 انگیزشها یا تکانههای غریزی هدف همه فعالی ها را تعیین می کنند و نیروی محرکی را که تداوم همه فعالیت های روانی را تأمین می کند فراهم می آورد. اگر این امیال غریزی و انگیزش پرتوان آنها را بزدائیم دیگر از ارگانیسم - انسان - کاری برنمی آید. در واقع این امیال نیروهای روانی هستند که زندگی افراد و جوامع را حفظ میکنند و شکل میدهند. بهبود کارایی مطالعه نیز مانند هر کار دیگری بخشی به انگیزش و بخشی به روش کاربرد مکانیسمها بستگی دارد در واقع میتوان گفت انگیزه یکی از مهمترین عواملی است که پیشرفت فرد را تأمین میکند و البته درجات مختلفی دارد و بر دو نوع می باشد؛ الف - انگیزههای درونی مانند امید و آرزوها و هدف انسان برای پیشرفت، ب - انگیزههای بیرونی مانند کتب و برخی اساتید که دانشجو را به دنبال خود می-کشانند و جذب کار میکنند - فرهمندپور، - 1368،
در این خصوص باید گفت که یکی از مشکلات شایع نظامهای آموزشی در بسیاری از کشورهای جهان، از کشورهای پیشرفته تا عقب مانده کاهش انگیزه به تحصیل است که زیان های علمی، فرهنگی و اقتصادی زیادی متوجه دولتها و خانوادهها میکند - جمشیدی،. - 1367 پژوهشهای مختلف موید ارتباط انگیزه تحصیلی با عوامل مختلف از جمله عوامل آموزشی، دموگرافیک، سطح تحصیلات والدین، شغل آینده و غیره میباشد - بحرانی، . - 1384 رمضانی، هدایتی، فرجی، خمسایی و حیدری مکرر - 1389 - در تحقیقی با عنوان بررسی میزان انگیزه تحصیلی و عوامل مرتبط با آن در دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی زابل در سال1388 به این نتایج رسیدند که دانشجویان از وضعیت انگیزش متوسطی برخوردار بودند. همچنین یوسفی، قاسمی و فیروزنیا - 1388 - در تحقیقی با عنوان ارتباط انگیزش تحصیلی با پیشرفت تحصیلی دانشجویان پزشکی دانشگاه علوم پزشکی اصفهان به این نتایج رسیدند که پیشرفت تحصیلی دانشجویان مستلزم هماهنگی و تعامل بین ابعاد مختلف انگیزشی است.
فرآیندهایی که رفتار را نیرومند و هدایت می کند از نیروهای درون فرد و محیط ناشی میشوند. انگیزه نیز فرآیندی درونی است که رفتار را نیرومند و هدایت میکند، بنابراین انگیزه اصطلاحی کلی برای مشخص کردن زمینه مشترک بین نیازها، شناختها و هیجان ها است - یحیی،. - 1387 انگیزش تحت تأثیر 4 عامل موقعیت، مزاج، هدف و ابزار است - یحیی،. - 1387 مولوی، رستمی، فدایی نائینی، محمدنیا، رسول زاده، - 1392 - در تحقیقی با عنوان بررسی عوامل موثر در کاهش انگیزه تحصیل دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی اردبیل به این نتایج رسیدند که پایین بودن میزان متغیرهای امید به آینده، عزت نفس، کیفیت عوامل آموزشی، درآمد خانواده و تاهل دانشجویان از عوامل عمده کاهش انگیزه تحصیلی به شمار میآید. نوحی و دیگران - - 1391 نیز در تحقیقی با عنوان بررسی انگیزه پیشرفت و رابطه آن با موفقیت تحصیلی در دانشجویان رشته های پزشکی، پرستاری و خدمات درمانی دانشگاه علوم پزشکی بقیه ا... - عج - به این نتیجه رسیدند که در دانشجویان پزشکی میتوان با تقویت انگیزش پیشرفت در دانشجویان می توان میزان موفقیت تحصیلی دانشجویان را افزایش داد.
انگیزش پیشرفت را در بسیاری از حوزه های فعالیت مثل شغل، مدرسه، هنرهای خانگی یا مسابقات ورزشی و قهرمانی میتوان مشاهده کرد. در مورد دانشجویان، انگیزه پیشرفت تحصیلی از اهمیت خاصی برخوردار است. با این انگیزه افراد تحرک لازم را برای به پایان رساندن موفقیت آمیز تحصیل، رسیدن به هدف یا دستیابی به درجه معینی از شایستگی در کار خود را دنبال میکنند، تا بالاخره بتوانند موفقیت لازم را در امر یادگیری و تحصیل را کسب نمایند - یوسفی،. - 1387 در 16 مهرماه 1305 شمسی اولین اتاق تجارت در ایران بنام"اتاق تجارت تهران" در وزارت بازرگانی در تهران تشکیل شد. ریاست این اتاق را حاج امین اصفهانی عهده دار بود. به این ترتیب حاج امین اصفهانی اولین رئیس اتاق بازرگانی تهران محسوب میشود .در سال 1340 تعدادی از صاحبان صنایع، دولت را زیر فشار قرار دادند تا نسبت به تشکیل اتاق صنایع و معادن اقدام کند و برای اینکه گروه فشار تشکیل داده باشند، ابتدا اتحادیه صاحبان صنایع را بو جود آوردند و بالاخره در آبان ماه 1341 اتاق صنایع و معادن با عضویت هیات نمایندگی مرکب از 30 نفر از کارخانه داران و معدن داران کشور تشکیل شد. اتاق بازرگانی صنایع و معادن ایران در اسفند سال 1348 از ادغام دو اتاق بازرگانی و اتاق صنایع و معادن ایران بو جود آمد. در تاریخ 15 اسفندماه 1369 مجلس شورای اسلامی قانون جدید اتاق بازرگانی و صنایع و معادن ایران را در 32 ماده و 19 تبصره تصویب کرد که در تاریخ 6 فروردین ماه 1370 به تصویب شورای نگهبان رسید - . - www.tccim.ir
با توجه به عمده فعالیتهای اتاق بازرگانی که شامل ارائه تصمیمات در کمیسیون های تخصصی به قوای سه گانه در جهت حمایت بخش خصوصی به دنبال راه حل جویی مشکلات فرا راه توسعه اقتصاد کشور و اثرگذاری در مصوبات قانونی مطرح در دولت و مجلس، ارائه تسهیلات و کمکهای فنی و اقتصادی با همکاری سازمان سرمایهگذاری و کمکهای فنی و اقتصادی ایران بهمنظور جذب سرمایه گذاری خارجی، برقراری ارتباط با انجمنها و تشکلهای اقتصادی و معرفی اعضاء جهت عضویت در نهادهای مذکور و ارتباط و همکاری با اتاقهای بازرگانی و صنایع و معادن سایر کشورها - - www.tccim.ir و با توجه به توضیحات فوق و اهمیت انگیزش تحصیلی در دانشجویانی که در آینده قرار است در این اتاق فعالیت کنند، بررسی عوامل موثر در ایجاد این انگیزه از جمله وضعیت اجتماعی خانواده و متغیرهای فردی ضروری بهنظر میرسد.
پایگاه در لغت به معنی مقام، منزلت و شان به کار می رود - قرائی مقدم، - 1377 و در اصطلاح به موقعیت اجتماعی و جایگاهی اطلاق می شود که فرد در گروه یا در مرتبه اجتماعی یک گروه در مقایسه باگروههای دیگر احراز می کند - توسلی،1372، ص. - 83 پایگاه اجتماعی متضمن رتبه یا مقام فرد در گروه یا رتبه و مقام گروه نسبت به گروههای دیگر است - شایان مهر، . - 12 :1377 "پایگاه" معادل فارسی واژه انگلیسی - - Status و فرانسه - Statu - است و در متون ادبیات کلاسیک جامعه شناسی، به معنی مقام، منزلت و شأن به کار رفته است - ملوین، . - 64 :1379 به اعتقاد وبر، پایگاه به حرمت یا احترام اجتماعی اطلاق میگردد که به افراد یا گروهها واگذار میشود. نظریهپردازان مختلف در تعیین قشربندی اجتماعی1 در جامعه، بر عوامل مختلف تأکید کردهاند. برای مثال،
