بخشی از مقاله
چکیده
امروزه شبکه های اجتماعی مجازی 1به یکی از مهم ترین ابزارهای ارتباطی در سطح جامعه و جهان تبدیل شده است.و باتوجه به گسترش روز افزون این شبکه ها و تاثیر آن برجنبه های مختلف زندگی استفاده کننده گان شبکه ها، این مطالعه باهدف بررسی تاثیر استفاده از شبکه های اجتماعی مجازی بر عملکرد تحصیلی دانشجویان دانشگاه عملی کاربردی شهرستان دورود انجام شد.
در این مطالعه موردی شاهد 100 نفر از دانشجویان دانشگاه علمی کاربردی شهرستان دورود در سال تحصیلی94-95 شرکت کردند. ساعات کار با شبکه های اجتماعی،بیشترین شبکه مورد استفاده،دلیل استفاده از شبکه های مجازی،زمان عضویت در شبکه های اجتماعی در دو گروه از دانشجویان دارای معدل 16 و بالاتر - گروه ممتاز - و دانشجویان دارای معدل کمتر از 16 - گروه مورد - توسط پرسشنامه بررسی و مقایسه شد.داده ها با استفاده از آزمون آماریT مستقل تجزیه و تحلیل شد.
28 نفر - - 0/28 دانشجویان شرکت کننده زن و 72 نفر - - 0/72 دانشجویان شرکت کننده مرد بودند. - - %89 از دانشجویان گروه ممتاز و - - %92از دانشجویان گروه مورد در این شبکه ها عضویت داشتند.میانگین ساعات کار با شبکه اجتماعی در گروه مورد - 0/19 - ساعت و در گروه ممتاز - 0/16 - ساعت در روز بود.زمان عضویت در این شبکه ها در گروه مورد - - 0/66 قبل از دانشگاه و در گروه ممتاز - - 0/48,4قبل از ورود به دانشگاه بود.نتایج نشان داد که دانشجویان با معدل و عملکرد تحصیلی پایین تر نسبت به دانشجویان با عملکرد و معدل بالاتر،بیشتر از شبکه های اجتماعی مجازی استفاده می کنند.از این رو اطلاع رسانی در خصوص استفاده از شبکه های اجتماعی مجازی و آثار مختلف آن در ابتدای ورود دانشجویان به دانشگاه پیشنهاد می گردد.
.1 مقدمه
امروزه جهانی با ویژگی هایی که ارتباطات رایانه ای و اینترنتی آن را رقم زده است،پدید آمده است.جامعه شبکه ای باعث شده است تا جامعیت،پیچیدگی و شبکه سازی فناورانه به حوزه های متنوع زندگی و آموزشی نفوذ کند.یکی از امکانات فناوری اطلاعات و ارتباطات 2مبنی برابزارهای وب 2،شبکه های اجتماعی مجازی می باشند.براساس تعریف،رسانه های اجتماعی تحت عنوان شبکه های اینترنتی که یک ارتباط برخط برای کاربران جهت تعامل سریع و آسان را فراهم می کنند،معرفی گردیده اند
شبکه های اجتماعی مجازی را به عنوان امکانات وب محور که به افراد اجازه الف - ایجاد پروفایل عمومی ونیمه عمومی، ب - ایجاد لیست ارتباطی خود با دیگر کاربران بصورت مفصل، ج - دیدن و پیمایش کردن لیست ارتباطی خود و دیگرفهرست هایی که به وسیله ی سایر کاربران ساخته شده،تعریف کرده اند - . - 4درحال حاضر شبکه های اجتماعی در بین کاربران چنان مورد استقبال قرارگرفته که به جرأت می توان گفت یکی از تاثیرگزارترین سرویس های ارائه شده است که در سال های اخیر تحول شگرفی در نظام اجتماعی کشورهای مختلف جهان بوجود آورده است.
ترکیب سنی استفاده کننده گان از شبکه های اجتماعی مجازی نیز در سالیان اخیر دچارتغییرات چشمگیربوده است.درحالی که در ابتدا،این شبکه ها در محیط دانشگاهی و به منظور استفاده دانشجویان راه اندازی شد،لیکن به تدریج،ورود طیف کودک و نوجوان و همچنین طیف سالخورده نیز به این شبکه های اجتماعی افزایش یافته است.
یکی از مهم ترین وجوه عملکرد شبکه های اجتماعی،تاثیرات منفی و مثبت آن ها در عرصه اجتماعی است.به همین سبب نقش شبکه های اجتماعی در زندگی،بویژه تاثیر این پدیده در کسب زندگی و عملکرد تحصیلی دانشجویان بایستی مورد توجه محققان قرارگیرد.از طرفی از آن جایی که نوجوانان یک جامعه معتقدترین قشر جامعه به حساب می آیند و ریسک پذیری بالاتری نسبت به بقیه قشرها دارند،بااین گونه تغییرات آسان تر روبه رو می شوند.
فضای اینترنت امروز با تبلیغات رنگارنگ نسل جوان و نوجوان ایرانی را به خود جلب می کند.محتوای برخی برنامه های اینترنتی و ساخت و راه اندازی هزاران سایت بعضا ضداخلاقی که سعی دارد ازاین طریق عامل قدرت این ملت را که همانا اعتقادات قوی دینی است سست سازد،چرا که در سن جوانی و نوجوانی افکار و اندیشه های انسان ثبات ندارد و به دنبال اندیشه های جدید است و آموزه هایی که از خانواده و اجتماع فراگرفته هنوز نهادینه نشده و به راحتی می توان آن را زدود.
در مورد تاثیر استفاده از شبکه های اجتماعی مجازی بر عملکرد تحصیلی دانشجویان، تا کنون مطالعات مختلفی در دنیا انجام گرفته که نشان دهنده ی نتایج مختلفی است.در مطالعه کولک3 و ساندرز4، که ارتباط بین استفاده از فیس بوک 5و عملکرد تحصیلی بررسی شده است، بین معدل کل دانشجویان استفاده کننده از فیس بوک و دانشجویانی که از آن استفاده نمی کردند تفاوتی وجود نداشته است
از سوی دیگر کریشنر 6و کارپینسکی7 گزارش دادند که استفاده کنندگان از فیس بوک، معدل کمتری داشته و ساعات کمتری را به مطالعه پرداخته اند. - - 7 یونگ 8در مطالعه ای که انجام داده، دریافت که 80 درصد از پاسخگویان، کاربران وابسته ی اینترنت بودند که انگاره های رفتاری معتادانه قابل توجهی را از خود بروز دادند. در ایران پژوهشی در زمینه تاثیر استفاده از شبکه های اجتماعی مجازی بر عملکرد تحصیلی دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی بیرجند صورت گرفته است. - - 1 این مطالعه با هدف بررسی میزان استفاده از شبکه های اجتماعی عوامل مرتبط با آن و علل استفاده در بین دانشجویان دانشگاه علمی کاربردی شهرستان دورود در سال 95 می باشد.
.2 بیان مسئله
شبکه های اجتماعی مجازی مکان هایی هستند که در آن ها افراد فرصت پیدا میکنند تا خود را معرفی کرده، ویژگی های شخصیتی خود را بروز داده و با سایرین ارتباط برقرار کرده و در این محیط ها این ارتباطات را حفظ نمایند - . - 1 این سایت ها به طور بالقوه ای چه در سطح روابط بین فردی و چه در سطح روابط اجتماعی توانایی ایجاد تغییرات اساسی در زمینه زندگی اجتماعی هر فرد را دارا می باشد
در اغلب موارد مهم ترین تاثیر این گونه سایت ها حفظ و ارتقا روابط گذشته می دانند - . - 4 این در حالی است که نباید از نقش این سایت ها در شکل گیری روابط جدید بین فردی غافل شد - . - 5 هرچند که فعالیت در این گونه شبکه ها سبب تسهیل ارتباط با دوستان می شود ولی به همان میزان با کاهش زمان مطالعه دانشجویان سبب اختلال در روند تحصیل می گردد
از جمله تاثیرات مهم منفی این گونه سایت ها به ویژه در بین دانشجویان می توان به افزایش اضطراب و استرس اشاره نمود
شبکه های اجتماعی صرفا اثرات منفی نداشته و می توان با به کارگیری آن ها در فرآیند آموزشی و یا درمانی، از آن ها به طور بهینه استفاده نمود دلایلی همچون ارتباط با سایرین - - 12-11 ، یادگیری قوانین اجتماعی - - 13 ، تفریح و سرگرمی - - 14 و انتقال تجربیات - - 15 می توان به عنوان مهم ترین دلایل استفاده افراد از این گونه شبکه عنوان نمود.در کشور ایران دانشجویان پس از طی مراحل دبیرستان و قبولی در امتحان کنکور، در بازه ای زمانی حساس از مراحل رشد خود،جهت ادامه تحصیلات عالی به محیطی اغلب به دور از خانواده، به دانشگاه وارد می شوند
لذا تاثیرات این گونه شبکه ها در دوران دانشجویی بروز بیشتری می یابد. میزان عضویت ایرانیان در شبکه های اجتماعی در سال های اخیر از افزایش قابل توجهی برخوردار بوده است.به طوری که در برخی گزارشات عنوان شده است که در سال 2010 در حدود %0/3 جمعیت ایران 250/000 - نفر - صرفا در شبکه اجتماعی فیس بوک عضو بوده اند
.3 روش کار
این مطالعه یک پژوهش موردی شاهد است. مطالعه در طی نیم سال دوم سال تحصیلی94-95صورت گرفته است که در آن تعداد 100 نفر از دانشجویان دانشگاه عملی کاربردی شهرستان دورود در آن شرکت نموده اند. 74 نفر به عنوان گروه ممتاز از بین دانشجویانی که معدل کل آن ها 16 و بالاتر بود انتخاب شدند. تعداد 26 نفر به عنوان گروه مورد از بین دانشجویانی که معدل کل آن ها از 16 کمتر بود انتخاب شدند.ابزار جمع آوری اطلاعات پرسشنامه ای محقق ساخته دو قسمتی، تدوین شده بر اساس بررسی متون،بود.
قسمت اول مربوط به مشخصات دموگرافیک - سن-جنسیت-رشته-مقطع تحصیلی-معدل کل و متوسط ساعات مطالعه در زمان امتحان و خارج از زمان امتحان - بود. در قسمت دوم 8 سوال مربوط به استفاده از شبکه های اجتماعی - نام شبکه ی اجتماعی دارای عضویت،نام شبکه اجتماعی که بطور مرتب به آن سر می زنید، زما عضویت که خود شامل: ]قبل از دانشگاه، سال اول دانشگاه و بعد از سال اول[، زمانی که با حساب کاربری خود در این شبکه ها کار می کنند]صبح-ظهر-شب[، میزان ساعاتی که در روز با این شبکه ها کار می کنند و مهم ترین ذلایل استفاده از این گونه شبکه ها بوده است.
روایی پرسشنامه توسط 2 نفر از اعضای هیأت علمی صاحب نظر تأیید شد. پایایی آن توسط اندازه گیری ضریب آلفای کرونباخ - - =0/85 پس از تکمیل پایلوت 20 پرسشنامه توسط دانشجویان تأیید شد.جهت اجرای طرح، محقق در کلاس درس حاضر شده و ضمن ارائه اهداف طرح به همراه توضیحات لازم در خصوص محرمانه ماندن اطلاعات را به آن ها ارائه داده شد. پس از تکمیل پرسشنامه و جمع آوری آن ها، اطلاعات به دست آمده به نرم افزار spss19وارد گردید. از آمار توصیفی و جداول توزیع فراوانی جهت ارائه اطلاعات دموگرافیک دانشجویان استفاده شد. جهت مقایسه داده ها از آزمون آماری Tمستقل استفاده شده است. سطح معناداری آزمون ها کمتر از 0/05 در نظر گرفته شد.
