بخشی از مقاله
چکیده
هدف: این پژوهش با هدف بررسی رابطه خودکارآمدی با امید به زندگی و اضطراب مرگ در سالمندان بالای 60 سال مقیم آسایشگاه های رشت انجام شد. روش: روش تحقیق همبستگی و جامعه آماری آن 486 نفر از زنان و مردان سالمند مقیم در خانه سالمندان واقع در شهر رشت در سال 1394بودند که تعداد 214 نفر به شیوه تصادفی طبقه ای انتخاب و به پرسشنامه های خودکارآمدی عمومی، اضطراب مرگ و امید به زندگی پاسخ دادند. داده های حاصل به روش تحلیل پیرسون و رگرسیون دومتغیره با نرم افزار spss تجزیه و تحلیل شد. یافته ها: نتایج تحقیق نشان داد که؛ با اطمینان 0/99 و سطح خطای کوچکتر از 0/01 بین خودکارآمدی با امید به زندگی و اضطراب مرگ در سالمندان رابطه وجود دارد.
همچنین با اطمینان 0/99 و سطح خطای کوچکتر از 0/01 بین خودکارآمدی و اضطراب مرگ در سالمندان رابطه وجود دارد. مقدار این رابطه که برابر با -0/182 است بصورت معکوس و منفی بود. از طرفی با اطمینان 0/99 و سطح خطای کوچکتر از 0/01 بین خودکارآمدی و امید به زندگی در سالمندان رابطه وجود دارد. مقدار این رابطه که برابر 0/132 است بصورت مستقیم و مثبت بود. متغیرهای پیش بین تفکر عاملی با ضریب رگرسیونی - 0/148 - و تفکر راهبردی با ضریب رگرسیونی - 0/348 - از متغیر ملاک خودکارآمدی تأثیر پذیرفته اند.
مقدمه
در عصر حاضر با توجه به پیشرفت علوم مختلف، شاهد تغییرات شگرفی در روانشناسی و شاخه های مختلف آن هستیم،چنانکه پس از ظهور جنبش روانشناسی مثبت ، نظریه پردازان و محققان توانسته اند راهکارهای مناسبی در بسیاری از مقوله ها ارائه دهند و به جای توجه صرف به تجارب یا ادراکات منفی، به بررسی سازه هایی چون خودکنترلی،معنویت،شادی،خوش بینی و امید بپردازند - قاسمی،. - 1389 از سویی دیگر با توجه پیشرفت و بهبود تغذیه، بهداشت و رفاه اقتصادی شاهد افزایش امید به زندگی و پیر شدن جمعیت جهان به خصوص در کشورهای توسعه یافته و حتی کشورهای در حال توسعه هستیم. بطوری که پدیده سالمندی1 یکی از موضوعات عمده و مهم قرن حاضر به شمار می رود و کشور ما هم از این قاعده مستثنی نیست.
چنانچه در یک دهه اخیر، جمعیت سالمندان کشور حدود 0/2 تا 0/3 درصد رشد کرده و پیش بینی می شود که با این نرخ رشد جمعیت تا سال1400، حدود 10 درصد جمعیت کشور را سالمندان تشکیل می دهند. این روند پیر شدن جمعیت، نیازمند آن می باشد که بسترهای مناسبی برای رشد و ارتقای سلامت جسمی، روانی و اجتماعی سالمندان فراهم شود در نتیجه مسؤلان و برنامه ریزان در تمام جوامع این مقوله را از جهات مختلف مورد توجه خاص خود قرار داده اند چرا که توجه خاص به این قشر باعث ارتقاء سطح بهداشت جامعه خواهد شد.
با توجه به تغییراتی که امروزه در سبک زندگی سالمندان بوجود آمده است، مؤسسات ویژه ای تحت عنوان سرای سالمندان بوجود آمده که نحوه سکونت و میزان کارآیی سالمندان در این مراکز از اهمیت ویژه ای برخوردار است. پیری فرایندی طبیعی از تغییرات مربوط به زمان است که با تولد شروع شده و در سراسر زندگی ادامه دارد و شامل تمام تجریبات زندگی فرد می باشد. از جمله تجریبات افراد در زندگی، احساس کارآیی می باشد. این که تا چه اندازه ای معیارهای رفتار خود را درست برآورده کنیم، احساس کارآیی ما را تعیین می کند. در نظام بندورا2، احساس کارآیی به احساس های کفایت، شایستگی و قابلیت کنار آمدن با زندگی اشاره دارد.
افراد برای این که از روی عملکرد خود درباره خودکارآمدی3 خویش قضاوت کنند، تحت تأثیر عوامل مختلفی قرار می گیرند، سختی کار، میزان تلاش، شرایط مطلوب و نامطلوب، میزان کمک بیرونی که دریافت کرده اند، حالات بدنی و عاطفی آنها در حین انجام کار و چگونگی شکست و موفقیت آنها، از جمله این عوامل است و همچنین نگرش مثبت یا منفی فرد نسبت به خود و نحوه فراخوانی موفقیت ها و شکست ها، قضاوت درباره کارآمدی را تحت تأثیر قرار می دهد. کسانی که اعتقاد دارند که می توانند این فشارهای بالقوه را تحت کنترل خود در آورند، الگوهای فکری نگران کننده را به ذهن خود راه نمی دهند و در نتیجه مضطرب نمی شوند و بر عکس کسانی که به کارآمدی خود برای کنترل بالقوه تهدیدها معتقد نباشند، تهدیدها منجر به فشار روانی و اضطراب می گردد.
خودکارآمدی به عنوان یکی از زیر طبقات مؤلفه توانمندی شخصیتی از خصوصیات مثبت انسان است که نقش مهمی در مقابله با تنیدگی ها و تهدیدهای زندگی و آثار نامطلوب آن دارد. به طوری که در طی دو دهه اخیر جایگاه ویژهای را در حوزه روانشناسی تحول، روان شناسی خانواده و بهداشت روان به خود اختصاص داده است. عقاید مربوط به خودکارآمدی تعیین کننده این مطلب است که افراد در فعالیت ها چه مقدار تلاش به خرج می دهند، تا چه زمانی به تلاششان ادامه می دهند و در برخورد با موقعیت های دشوار چگونه تاب آوری آنها را نشان می دهند - پاجرس1، . - 1996
خودکارآمدی پایین می تواند انگیزش را نابود کند، آرزوها را کم کند، با توانایی های شناختی تداخل نماید و تأثیر نامطلوبی بر سلامت جسمانی بگذارد. خودکارآمدی به نوعی با احساس شادمانی ارتباط دارد. به نظر می رسد حرکت کارآمد افراد به سمت هدف های فرد علت تغییرهای مثبت در شادکامی و خوشبختی آنهاست و به طور کلی تلاش برای هدف های درونی باعث ارتقای خوشبختی و شادکامی می شود - رایان و دیسی2، . - 2010 خودکارآمدی شامل باور داشتن به توانایی ها برای رسیدن به اهداف در یک زمینه مشخص می باشد - دورمان3،
. - 2010 بندورا - 1997 - خودکارآمدی را به عنوان باور و قضاوت فرد از توانایی خود برای انجام تکلیف خاص تعریف کرده است - آیکو4، . - 2011 خودکارآمدی یک باور انگیزشی است که نقش تعیین کنندهای در یادگیری علوم مختلف دارد. از دیدگاه نظریه پردازان شناختی - اجتماعی، افراد با احساس خودکارآمدی بالا که با استفاده از دفاع در برابر تنیدگیها و تقاضاهای بین شخصی، رشد می کنند، احتمال آسیب پذیری شان در مقابل تنیدگی و کنش وری اجتماعی در آنان کمتر است. همچنین افرادی که واجد احساس خودکارآمدی شخصی نیرومند در زندگی مانند عملکرد درسی و تعامل های اجتماعی هستند، کمتر دچار اضطراب و تنیدگی می شوند - مارینو و همکاران5، . - 2008
امید، بخشی از زندگی است که بدون آن، زندگی و خود انسان، معنا و مفهومش را از دست می دهد و قادر به زندگی نمی باشد. بنابراین کیفیت زندگی و امید به زندگی6 ایجاد شده توسط هوشیاری معنوی و هیجانی نیز، از اساس بهبودی زندگی می باشد که جهت بقاء فرد لازم است. لذا، همان طوری که موفقیت در علوم و دانش، هوش و استعداد را می طلبد، کیفیت و امید به زندگی نیز هوشیاری معنوی و هیجانی می طلبد. - سهرابی، . - 1387
