بخشی از مقاله
چکیده
هدف از اجراي این پژوهش، تبیین رابطه بین ابعاد کیفیت زندگی و نگرش نسبت به مرگ در سالمندان عضو کانون جهاندیدهگان شهر شیراز بود.این پژوهش با روش همبستگی با جامعه اي به حجم 1600 نفر - 1300 زن-300 مرد - و با روش نمونه گیري تصادفی 310 نفر 155 - زن و 155 مرد - وبا استفاده از پرسشنامه کیفیت زندگی - sf-36 - و پرسشنامه نیم رخ نگرش نسبت به مرگ - DAPR - در سال 1390 درکانون جهاندیدهگان شهر شیراز انجام شد. یافته ها نشان داد، که بین بعضی از ابعاد کیفیت زندگی - سلامت عمومی، محدودیت جسمانی، خستگی یا نشاط - و نگرش نسبت به مرگ در سالمندان رابطه معناداري وجود دارد و بین دیگر ابعاد - عملکرد جسمانی، محدودیت عاطفی، درد بدن، بین عملکرد اجتماعی، سلامت روانی - و نگرش نسبت به مرگ رابطه معناداري وجود ندارد. بین کیفیت زندگی ونگرش نسبت به مرگ رابطه معناداري وجودارد. یافته ها نشاندهنده رابطه کیفیت زندگی و نگرش نسبت به مرگ در سالمندان می باشد. با توجه به اینکه موضوعی مشابه یافت نشد، پیشنهاد می شود به منظورتایید یافته ها مطالعه به صورت گسترده تر تکرار شود.
کلید واژه: کیفیت زندگی، نگرش نسبت به مرگ.
مقدمه
پیر شدن یک تجربه شخصی و اجتماعی است. این تجربیات می تواند براي عده اي خوشحال کننده و براي عده اي دیگر غم انگیز و ملالت بار باشد. در بررسی این تحول عظیم آنچه بیشتر موجب نگرانی است آن است که اکثریت سالخوردگان از نظر اقتصادي افراد غیره سازنده و مصرف کننده از نظر اجتماعی تنها و منزوي و از نظر سلامت و بهداشت در معرض خطر ابتلا به بیماري هاي مزمن و معلولیتها و ناتوانیهاي ناشی از آن هستند - استولر، . - 1375تداوم افزایش سریع جمعیت سالمندان جامعه که دچار بیماريهاي ترس هستند وبراي انجام فعالیت وابسته به کمک هستند، نقش عمده اي در بحران فعلی مراقبت از سلامتی دارد و به طور قطع بر اولویت و روش اجرایی پزشکی در آینده نزدیک اثر خواهد گذاشت - اندرولی،کارپنتر،. - 1376
با توجه به روند روبه رشد جمعیت سالمندان در حال حاضر کیفیت یکی از نگرانی هاي عمده سیاستمداران دانشمندان و متخصصین بهداشت عمومی است از آن به عنوان شاخصی براي اندازه گیري وضعیت سلامت در تحقیقات بهداشت عمومی و پزشکی شناخته شده و بکار می رود - کریمی،. - 1376 افزایش بارز در امید به زندگی در هنگام تولد از 67/7سال در سال 1990میلادي به74/7سال در سال 2020 میلادي نگرانی را نسبت به حفظ کیفیت زندگی بالا در بین سالمندان افزایش داده و از آنجا که افزایش قابل توجه درصد سالمندان جامعه پیامدهاي اقتصادي مهمی براي سیستم مراقبت از سلامتی دارد - اندرولی،کارپنتر،. - 1376 افزایش بازده زندگی و بهبود کیفیت زندگی و به طور کل احساس خوب داشتن از اهداف اولیه سازمان بهداشت و از شعارات پرسنل بهداشتی در سال 2010 می باشد.
سازمان بهداشت جهانی کیفیت زندگی را پندارهاي فرد از وضعیت زندگی خود با توجه به فرهنگ و نظامی ارزشی که درآن زیست می کند و ارتباط این دریافت ها با اهداف انتظارات و اولویت هاي مورد نظر او تعریف می کند - دیتمر، ارنسون، . - 1998 بر طبق نظریه وجودگرایی که بیان می کند افراد براي جستجوي و یافتن یک معناي شخصی برانگیخته می شوند، افرادي که به درکی از زندگی خود رسیده اند تا حدي مرگ را نیز پذیرفته اند - فرانکل ،. - 1963 البته ممکن است اضطراب مرگ و پذیرش مرگ به طور همزمان وجود داشته باشد. ونگ رکر و گسر - - 1994 عقیده دارند که مطالعه ترس از مرگ به تنهایی مثمر ثمر نخواهد بود.
فیلد - - 2003 در پژوهشی تحت عنوان بررسی نگرش افراد سالخورده نسبت به مرگ در انگلیس با نمونه اي از 54 مکاتبه کننده با میانگین سنی28 - 65-80 مرد و 26 زن - انجام داد، به این نتیجه رسید که مکاتبه کنندگان هیچ ترس شخصی بزرگی از مرگ توصیف نکردند. اگر چه درباره نوع مرگشان نگرانی نشان دادند، هیچ کدام آمادگی مرگ را نداشتند، حتی آنهایی که نزدیکی مرگشان را پذیرفته بودند، براي ادامه زندگی تا حداکثر زمان ممکن تمایل نشان دادند. مقابله و دوام حافظه به صورت مشهودي تاثیر بزرگی را بر روي تعداد مرگ ها، داغداري و احساساتی که در کودکی، نوجوانی و جوانی اتفاق افتاده، نشان داد.
درپژوهشی تحت عنوان نگرش بیماران سالخورده کره اي نسبت به مرگ با استفاده از روش شناسی Q براي کمک به پرستاري از سالخوردگان کره اي از 30 شرکت کننده در بیمارستان دانشگاه در سال 2004 انجام شد، به این نتیجه رسید که سه نوع نگرش تابع دین، تابع علم و طعنه آمیز نسبت به مرگ در بیماران سالخورده کره اي تعیین شد. سالمندان با نگرش دینی، بسیار به دین وابسته بودند. از آنجا که پاسخشان این بود که اکثرا به خدا و رهبر دینی اعتماد داشتند. سالمندان با نگرش علمی، علاقه زیادي به زندگی نشان دادند و به پیشرفت هاي پزشکی مدرن اعتقاد داشتند.
سالمندان با نگرش طعنه آمیز به مرگ به عنوان تقدیر طبیعت یاد کردند. بنابراین دلیلی براي ترس از مرگ وجود نداشت. پژوهشی تحت عنوان کیفیت زندگی سالمندان منطفه 2 تهران در سال 1387 انجام شد. از جمعیت 100 نفري این تحقیق 70 نفر مرد و30 نفر زن سالمند تشکیل می دادند. اکثریت واحدهاي مورد پژوهش 61 درصد در دامنه سنی - - 70-60 سال بودند. میانگین سنی براي مردان حدود 70 و براي زنان حدود 69 سال بود. بین مردان و زنان سالمند در تمام ابعاد کیفیت زندگی اختلاف آماري معنا داري وجود داشت و در تمامی ابعاد کیفیت زندگی مردان سالمند بالاتر بود. افراد متاهل و با تحصیلات بالاتر و داراي مسکن از کیفیت زندگی بالاتري برخوردار بودند.
حبیبی سولا و همکاران - - 1387 در پژوهشی تحت عنوان ارتباط کیفیت زندگی با فعالیت هاي جسمی در سالمندان با نمونه اي به حجم410 نفر انجام گرفت به این نتیجه رسید که کیفیت زندگی سالمندان با فعالیت روزمره زندگی و فعالیت هاي ابزاري زندگی آنان ارتباط معناداري وجود دارد. در مجموع سالمندانی که از نظر فعالیت هاي جسمی مستقل تر بودند، از کیفیت زندگی بهتري برخوردار بودند. کیفیت زندگی با جنس، سطح تحصیلات، وضعیت اقتصادي و وضعیت سلا مت فعلی سالمندان ارتباط معناداري وجود دارد.این پژوهش با هدف بررسی رابطه بین ابعادکیفیت زندگی زندگی و نگرش نسبت به مرگ در سالمندان عضو کانون جهاندیدهگان در شهر شیراز انجام شد که بر اساس آن، این فرضیه مطرح شد: بین ابعاد کیفیت زندگی و نگرش نسبت به مرگ رابطه معناداري وجود دارد.
روش پژوهش
جامعه و نمونه مورد مطالعه: جامعه آماري این پژوهش را سالمندان عضو کانون جهاندیدهگان شهر شیراز تشکیل می داد که شامل 1600 نفر جمعیت 1300 نفر زن و 300 نفر مرد بود. با روش نمونه گیري تصادفی 310 نفر - 155 مرد، 155 زن - با میانگین سنی 64/96 و انحراف استاندارد7/32 انتخاب شد.ابزار گردآوري اطلاعات: در این پژوهش از آزمون کیفیت زندگی - sf-36 - واروشربون که داراي 8 زیر مقیاس می باشد. پایایی و روایی آن در ایران مشخص شده است - r = 0/7 – 0/9 - - منتظري و همکاران، . - 1384 و پرسشنامه نیم رخ نگرش نسبت به مرگ - DAPR - ونگ، رکر و
گسرکه شامل 32 سئوال و 5 زیر مقیاس میباشد. پایاي و روایی آن در پژوهش حاضر - r = 0/61 – 0/72 - به دست آمد.
روش اجرا: بعد از انتخاب نمونه آماري با حضور در محل پژوهش با کمک دستیار، جهت جلب اعتماد نمونه پژوهش، آنها را از هدف پژوهش آگاه ساخته و پرسشنامه را در اختیار آنها قرار داده و با حضور پژوهشگر و دستیار پرسشنامه ها به صورت فردي تکمیل گردید. به شرکت کنندگان در پژوهش اطمینان داده شده که با یک طرح دانشگاهی روبرو هستند، که هدف خدمت کردن به جامعه آماري مورد نظر می باشد.
یافته ها
به منظور تصریح دقیق تر متغیرهاي مورد مطالعه ابتدا به محاسبهي شاخص هاي توصیفی متغیرهاي مورد مطالعه اقدام شد. جدول شماره یک نشانگر میانگین و انحراف استاندارد این متغیرهامی باشد.به منظور بررسی رابطه مابین متغیرهاي مورد مطالعه از آزمون ضریب همبستگی پیرسون استفاده شد که نتایج این تحلیل در جدول شماره دو ارائه شده است.
همان طور که از جدول شماره 2 پیداست، بین سلامت عمومی، محدودیت جسمانی، خستگی یا نشاط، کیفیت زندگی و نگرش نسبت به مرگ رابطه معناداري وجود دارد. بین عملکرد جسمانی، محدودیت عاطفی، درد بدن، سلامت روانی و نگرش نسبت به مرگ رابطه معناداري وجود ندارد. بنابراین فرضیه پژوهش تایید می شود.
بحث و نتیجه گیري
نتایج این پژوهش نشان داد که بین بعضی از ابعاد کیفیت زندگی - سلامت عمومی، محدودیت جسمانی، عملکرد جسمانی، خستگی یا نشاط - ونگرش نسبت به مرگ در سالمندان رابطه معناداري وجود دارد و بین دیگر ابعاد - عملکرد جسمانی، محدودیت عاطفی، درد بدن، سلامت روانی - و نگرش نسبت به مرگ رابطه معناداري وجود ندارد. بین کیفیت زندگی ونگرش نسبت به مرگ رابطه معناداري وجودارد. میانگین کیفیت زندگی در مردان بیشتر از زنان به دست آمد. اما در میانگین نگرش نسبت به مرگ زنان بیشتراز مردان بود.
