بخشی از مقاله
مقدمه
برای رشد تولید دانش و فناوری در کشور، باید از مسیر آموزش عالی کیفی و هدفمند عبور کرد. معالاسف وضعیت آموزش در کشور ما به ویژه در حوز ه علوم انسانی از ضعف های جدی رنج می برد، بهطوری که خروجی و محصول دستگاه کلان آموزشی کشور در مقاطع مختلف فاقد کارآیی تعریف شده و مورد انتظار است.در اینجا این پرسش مطرح می شود که آیا کشور ما از یک نظام و سی ستم آموزشی به معنای دقیق برخوردار است؟ قبل از پاسخ گویی به این پرسش لازم است نیم نگاهی به مفهوم نظام آموزشی داشته باشیم . درصورتیکه مجموعهفعالیتهای آموزشی و پیراآموزشی در کشور به صورت هماهنگ، هدفمند و متدیک در فرآیند دقیقی طراحی و دنبال شود، می توان وجود یک نظام را لمس کرد.
موازی و پراکنده کاری، حرکت کور و بی هدف، فقدان برآورد نسبت به ظرفیت موجود و نقاط ضعف و قدرت، عدم وجود فرآیند منطقی و زمانبندی شده، و نیز فقدان یک چشم انداز کمی و کیفی قابل قبول، و ده ها آیتم دیگر، جملگی حکایت از این مهم دارد که یا نظام آموزشی کشور ضعیف و ناکارآمد است و یا اساساً نظام آموزشی وجود خارجی ندارد. شکی نیست که طراحی یک نظام و قرار گرفتن در درون آن، نیازمند تیم های مدیریتی کاملاً متخصص و حرفهای استمجدداً. این سؤال مطرح می شود که متولیان امور آموزشی کشور تا چه حد از دانش و مها رت در حوزه مدیریت آموزش برخوردارند .
این نیاز از مرحله طراحی نظام آموزشی کلان کشور در وزارت علوم، تحقیقات و فناوری آغاز و تا اجرای یک دوره کوتاه آموزشی در یک دانشکده و در یک شهرستان کوچک به مراتب مختلف وجود دارد.باید پذیرفت برای ساماندهی آموزش عالی در کشور نیازمند نیروسازی و سازماندهی تیم های مجربی باشیم که از دانش و مهارت لازم در این عرصه بسیار مهم و پیچیده برخوردار باشند. مدیریت آموزشی می تواند از شاخه های مختلفی برخوردار باشد. برخی از این شاخه ها عبارتند از : مدیریت فضای آموزشی، مدیریت متون آموزشی، مدیریت روشهای آموزشی، مدیریت طراحی آموزشی و مدیریت کنترل کیفیت، و . . .برای تبیین هر یک از این شاخه ها، به تهیه یک مقاله مستقل نیازمندیم ولی در این مقاله به بررسی اجمالی سه مدیریت طراحی آموزشی، مدیریت روش های آموزشی و نیز متون درسی خواهیم پرداخت.
.1 مدیریت طراحی آموزشی
مدیریت طراحی آموزشی به مجموعه فعالیتهای روشمند در زمینه طراحی و برنامهریزی در سطح کلان و خرد اطلاق میشود.برای طراحی یک نظام، یک رشته و یا دوره، ابتدا باید رسالت، اهداف - کلان و خرد - چشمانداز - دورنما - ، سیاست های کلی و اصول استراتژیک به خوبی تعیین و تبیین گردیده و جایگاه طرح در ساختار کلان آموزش کشور تعریف شود.نباید فراموش کرد که این مرحله از مدیریت طراحی آموزشی، یکی از مهمترین مراحل تلقی می گردد چرا که هرگونه اشتباه و سطحی نگری، کل برنام ه آموزشی ما را دچار آسیب خواهد کرد.برای تحقق اهداف مدیریت آموزش به ترتیب منطقی پنج مرحله پیش رو خواهد بود:
الف تعیین رسالت، اهداف و چشمانداز
بسیاری از اوقات میان مفهوم رسالت، اهداف و چشم انداز خلط می شود . مدیریت استراتژیک با تفکیک مفهوم این سه، ما را قادر می سازد تا از خاصیت تعیین دقیق هر یک در برنامه خود بهره مند گردیم.در اینجا رسالت به انگیزه و مقصد کلی متولیان امر در ایجاد یک رشت ه آموزشی اطلاق می شود. برای مثال برای تأسیس رشته معرفتشناسی که یکی از شاخههای اصلی مباحث فلسفی محسوب می شود، نیازمند یک رسالت هستیم و رسالت ما در راه اندازی این رشته جدید، می تواند تقویت و توسع ه مبانی و سیستم معرفتی و حل مسائل پیچیده معرفتشناختی در این عرصه تعیین گردد.برخلاف تصور رایج، »هدف« به نقطه ای اطلاق می شود که دسترسی عملی به آن دریک زمانبندی مشخص امکان پذیرباشدمعمولاً.یکی ازدلایل بیهدفبودن بسیاری از فعالیت های آموزشی، خلط میان رسالت، آرمان ها و چشم انداز است . شکی نیست که مسیر هدف با رسالت، آرمان و چشم انداز یکی است و هدف یعنی تعیین دقیق مسیر برای حرکت جهت تحقق رسالت و چشمانداز.
بر این اساس اگر بخواهیم برای تأسیس یک رشته آموزشی یا برای خود رشته آموزشی هدف گذاریماییم،ن اهداف باید کاملاً شفاف و قابل تحقق باشد . برای نمونه برای ایجاد رشته معرفتشناسی میتوان اهداف کلان و خرد تعیین نمود. اهداف کلان متوجه یک نگاه از بالا و عمده به رشته مزبور و اهداف خرد متوجه نگاه جزئی و مقطعی خواهد بود . برای نمونه تهی ه ساختار منطقی و روش شناسی مباحث مربوط به فلسفه های مضاف یک هدف کلان و انجام سه پروژه مطالعاتی در موضوعات X و Y در گروه Z یک هدف خرد قلمداد میشود.در تعیین چشم انداز باید نگاه را معطوف نقط ه آرمانی و مطلوبی کرد که تمامی تلاش های مدیران مصروف نزدیک شدن به آن می گردد معمولاً. چشماندازها طولانی مدت تر تعیین می شوند و علاوهبر تهی ه معیار کلی برای تعیین کامیابی ها و ناکامی ها در حرکت کلی یک مجموعه، متولیان امور را برای نزدیککردن به نقطه آرمانی تشویق و ترغیب می کند. معمولا تحقق هشتاد درصد
