بخشی از مقاله
چکیده
رودونیت جنوب ایران یکی از سنگهای قیمتی و جذاب جنوب ایران است که بههمراه نهشتههای منگنز در مجموعهی افیولیتی جنوب فنوج، یافت میشود. مجموعه ویژگیهای این کانی شامل، آنالیز با استفاده از پودر نمونه شامل XRD و XRF همچنین شاخص انکساری، وزن مخصوص بههمراه روش تراش بهینه مورد بررسی قرار گرفت. رودونیت با رنگهای صورتی، صورتی مایل به سفید و زرد رنگ در همراهی دیگر کانیهای منگنز، کوارتز، جاسپر و ووزویانیت دیده میشود. براساس بررسیهای نمونهها و نتایج ترکیبات شیمایی رودونیت جنوب ایران، ترکیب غالب MnSiO3 را پیشنهاد میکند. هرچند که کاتیونهای Ca و Fe نیز در مقادیر جزئی جایگزین عنصر منگنز شدهاند. بر اساس نتایج آنالیزهای شیمایی، مقدار کلسیم در مواردی قابل توجه بوده و پیروکسومنگیت تشکیل شده و بهصورت یک فاز جزئی با رودونیت دیده میشود.
-1مقدمه
مطالعات در مورد کانیشناسی رودونیت حدود صد سال پیش شروع شده و تاکنون ادامه داشته است - Jager et al., 1916; . - Lazarev and Tenisheva, 1961; Grum, 1962 درواقع بهواسطهی رنگی بودن کانی با استفاده از روش UV اپکترومتری ابزوربشن بیشتر مطالعه شده است - Manning, 1968; marshal and runciman, 1975; Zhou et al., . - 1988 خواص جذب نوری رودونیت نیز مطالعه و بررسی شده است - . - Lakshman and Reddy, 1973 خواص شیمیایی آن با استفاده از اشعهی X نیز توسط Farquher و همکاران - Garveh - 3002 و Cravan 1994 مطالعه شده است. ویژگیهای رامان اسپکترومتری ردونیت یافت شده در ترکیه - - Can et al., 2001 و رودونیتهای Broken Hill ، موزه فرانکلین و Pachapaqui در مطالعه Mills و همکاران - - 3002 منعکس شده است.
رودونیت - - Rhodonite سیلیکات منگنز از خانواده پیروکسنوئید است که معمولا در کانسارهای منگنز بهصورت محلول جامد یافت میشود. فرمول کلی این کانی بهصورت - Mn,Fe,Mg,Ca - SiO3 است با این وصف قطب غالب آن رودونیت با فرمول شیمایی MnSiO3 است که در سیستم تری کلینیک متبلور می شود - - Diella et al., 2014 پیروکسومنگانیت پلی مورف دما بالا و فشار پایین رودونیت است. منشأ تشکیل آن هیدروترمال، متاسوماتیسم، دگرگونی مجاورتی و دگرگونی است . این کانی با تن رنگ صورتی تا قرمز و معمولا در فرم بلوری شقاق تا نیمهشفاف است.
دارای جلای شیشهای- صدفی با یک سرس رخ کامل و یکسری رخ خوب بوده و با اسید کلریدریک واکنش نمیدهد. با مشخصهی واکنش با اسید میتوان رودونیت را از ردوکروزیت در نمونهی دستی تفکیک کرد.سختی آن 5/5 با وزن مخصوص 3/57 تا 3/76 است. رودونیت با کانیهای رودوکروزیت هوسمانیت- گلنتیت- اسپسارتیت است. گونههای رودونیت دارای روی نیز در مطالعات Dana, 2007 - - Nelson and منعکس شده است.
نمونههای کلکسیونی و قابل تراش رودونیت اولبار در تایپ لوکیشن آن یعنی معدن کایزر فرانز آلمان - Kaiser Franz - Mine شناسایی و معرفی شدهاند. در غالب معادن منگنز ایران نیز میتوان بهصورت جزئی رودونیت را در همراهی سایر کانی-های منگنزدار یافت. با این وجود، گزارشی از این کانی با قابلیت تراش و حجم فابل توجه ارائه نشده است. تنها گزارشات غیر-رسمی بهجز محدودهی اخیر در ایران، از وجود رودونیت در حوالی مشهد توسط شرکت گوهرسپهر ارائه شده است. در این مطالعه، ضمن معرفی رودونیت در افیولیتهای جنوب ایران، کانیشناسی و پتانسیل گوهری آن نیز مورد بررسی و آزمایش قرار گرفته است.
-2روش مطالعه
در این مطالعه، نمونههای رودونیت پس از باطلهزدایی آمادهی کار ازمایشگاهی و تراش شدند. به منظور مطمئن شدن از تشخیص درست کانی، یک نمونه جهت آنالیز XRF و یک نمونه جهت آنالیز XRD به آزمایشگاه زرآزما فرستاده شد. تعدادی نمونه هم جهت تراش و اطلاع از سلامت سنگ و تشخیص بهترین نوع تراش، به سه کارگاه تراش دامله زرین کانی سنه دژ - در قروه - ، کارگاه هنرهای تجسمی باربد جهت پیکرهتراشی - کرمانشاه - و کارگاه مینای خانهبندی فرقانی - مشهد - فرستاده شد.
-3بحث
-3-1زمینشناسی عمومی
رودونیتهای مورد مطالعه در افیولیتهای جنوبی ایرانو مشخصاً برگه فنوج یافت شده است. منطقهی مورد مطالعه، شامل مجموعهای از واحدهای الترامافیک و مافیکو گاهاً رادیولاریتی نازک لایه است. ارتباط بیشتر واحدها گسلی و گاهی عادی است. کانیسازی منگنز نیز در همراهی رودونیتها دیده میشود که غالباً در کنار واحدهای رادیولاریتی رخ نمون دارند. بخش عمدهای از رودونیتها بهصورت واریزه بوده و از منشاء خود کنده شدهاند با این وصف، با دقت بیشتر رخ نمون رگهها دیده میشود. قلوههای بزرگ و کوچک نمونه دستی بکر در صحرا، بهعلت پوشش سایر کانیهای مافیک و رسوبی کمتر کیفیتخود را نشان میدهند. لیکن با برش آنها کیفیت رودونیتها آشکار میشود - شکل . - 1 رگههای دارای رودونیت،غالباً نازک وکمتر از 30 سانتیمتر عرض داشته ولی طول آن گاهی به ده متر نیز میرسد. شیب لایهها نیز بیشتر از شیب عمومی واحدهای افیولیتی منطقه پیروی میکند.
