بخشی از مقاله
چکیده
در این تحقیق جهت ردیابی ژنهاي عمده مؤثر بر برخی از صفات مهم اقتصادي از رکوردهاي جمع آوري شده توسط مرکز اصلاح نژادمرغان بومی فارس در طی سالهاي 1367رتا1381ر استفاده شد.ردر تحقیق حاضر ژنهاي عمده تأثیر گذار بر روي چهار صفت اقتصادي ، سن بلوغ جنسی عASMلا، وزن تخم مرغ عEWلا، تعداد تخم مرغ عENلارو وزن بدن عBWلار در مرکز اصلاح نژادي فارس با روشهاي آماري مختلف مثل بارتلت، لون، نرمالیته و فین ردیابی شدند.ربراي جلوگیري از نتایج مثبت اشتباه، داده هاي دور افتاده حذف شدند.رنتایج آزمون نرمالیته حاکی از تفرق ژنها براي 4رصفت اقتصادي در مرکز اصلاح نژادي فارس بود. رآزمون بارتلت و لون که براي بررسی همگنی واریانسها در داخل خانواده هاي ناتنی خروسها نشان داد که واریانس در داخل این خانواده ها همگن نبوده و آماره هاي χ_ربراي آزمون بارتلت و آزمون لون در سطح 1شرمعنی دار بودند. رآزمون فین براي صفات ASM ، EN رو BWررابطه خطی –ررانحنایی بین واریانس داخل خانواده ها و میانگین آنها را نشان داد، ولی براي صفت EWراین رابطه وجود نداشت.رنتایج آزمون نرمالیته، بارتلترو لون حاکی از تفرق ژنها با اثرات عمده بر روي صفات ASM ,EN وBWربود در حالی که آزمون فین اثر ژن عمده براي EW ررا تایید نکرد.
کلمات کلیدي:رروشهاي آماري ، ژن عمده ومرغان بومی استان فارس
مقدمه
براي سالهاي زیادي متخصصینرو اصلاح نژاد دام ساختار ژنتیکی حیوانات را همانند گله اصلاح نژاد از طریق انتخاب ژنتیکی و بدون اینکه اطلاعاتی در مورد ژنهاي انفرادي داشته باشند تغییر داده اند. ربه عبارتی روشهاي اصلی ارزیابی حیوانات عمدتاً بر اساس اطلاعات فنوتیپی و ثبت شجره صورت گرفته است ع4 رو 5لا. راین نوع ارزیابی ژنتیکی مبتنی بر تئوري ژنهاي نامحدود112رکه در آن فرض می شود صفات کمی تحت تاثیر تعداد بسیار زیادي ژن با اثرات افزایشی بسیار کوچک و داراي تفرق آزاد هستند می باشد. رعلی رغم فرضیات غلط تئوري پلی ژنی، پیشرفت قابل توجهی بر روي عملکرد حیوانات داشته است.
ردقیقترین روشها براي ردیابی ژنهاي عمده استفاده از اطلاعات مولکولی می باشد، لیکن دست یابی به این نوع اطلاعات نیاز به هزینه زیادي دارد.رخوشبختانه متخصصین ژنتیک و آمار براي ردیابی ژنهاي عمده بدون داشتن اطلاعات نشانگري و صرف هزینه براي تعیین ژنوتیپ حیوانات، روشهاي توانمندي را ابداع نموده اند.ر چنانچه یک ژن عمده در یک جمعیت در حال تفرق باشد، در آن صورت توزیع آن صفت می تواند از توزیع نرمال انحراف داشته باشد واز طرف دیگر در داخل خانواده هاي ناتنی همگنی واریانس از بین خواهد رفت و همچنین بسته به ژنوتیپ والدین براي ژنگاه ژن عمده، مابین میانگین صفات براي خانواده ها و واریانس آنها رابطه خطی معنی داري وجودخواهد داشت.
بر این اساس چندین روش آماري براي ردیابی ژنهاي عمده پایه گذاري شده است.راز آن جمله می توان به روشهاي مبتنی بر آزمون نرمال بودن داده ها عبه عبارت صحیح باقیمانده هالا، همگنی واریانس داخل خانواده ها عآزمون بارتلت113رو لون114لارو رابطه خطی و انحنایی بین میانگین و واریانس داخل خانواده هارعآزمون فین115لاراشاره نمود.رلروي و السن ع3و6لارنشان دادند که توانمند ترین آزمونها براي نشان دادن ژنهاي عمده، آزمون بارتلت و فین میرباشد. ردر مطالعه اي علیجانی و همکاران سال ع1لاربا استفاده از این متدها نشان دادند که ژنهاي عمده براي چهار صفت اقتصادي فوق در مرغان آذربایجان غربی و مازندران وجود دارد. رهدف از این تحقیق ردیابی ژنهاي عمده براي چهار صفت اقتصادي در مرغان بومی استان فارس با استفاده از روشهاي آماري فوق می باشد.
مواد و روشها
مرکز اصلاح نژاد و تکثیر مرغان بومی فارس در سال 1365ردر محل شمس آباد در 70رکیلومتري شمال شهرستان شیراز با هدف ترویج و اصلاح نژاد مرغ بومی آغاز کرد.ربراي تشکیل جمعیت پایه به تعداد 4000رمرغ و خروس اقدام به جمع آوري تخم مرغ نطفه دار از نواحی گرمسیر، سردسیر و معتدل استان شد.ربراي دو سال ع1365-1367لا، داده برداري به صورت گله اي انجام شد و از سال 1367، گله مولد با تعداد 2366رقطعه مرغ و خروس تشکیل و داده برداري و ثبت آنها در سیستم قفس آغاز شد.ردر هر سال تعدادي مرغ وخروسربراساس وزن بدن در 12رهفتگی، تعداد تخم مرغ در سه ماهه اول تولید، سن بلوغ جنسی و میانگین وزن تخم مرغ عهفته هاي 28، 30رو 32لاربه عنوان مولد نر و ماده انتخاب و داده برداري انفرادي و ثبت مشخصات شجره اي انجام شد.رتعداد مرغ به خروس آمیزش به نسبت 5ربه 1ربود و هر مرغ به صورت چرخشی در جایگاه مخصوص آمیزش با خروس قرار داده شده و سپس براي تخمگذاري به قفس منتقل شده است.
داده برداري تخم مرغ به مدت سه ماه در قفس انفرادي انجام گرفته است.راز سال 1377ر به بعد، آمیزش با سیستم تصادفی ولی به روش تلقیح مصنوعی عبه نسبت 25رمرغ به 1رخروسلارانجام شده است.ردر این تحقیق داده هاي صفات وزن بدن در سن 12رهفتگی،وزن تخم مرغ بین 28رتا 32رهفتگی، سن در اولین روز تخمگذاري و تعداد تخم مرغ تولید شده دررسه هفته اول تولیدراستفاده شد.رداده ها مربوط به 11رنسل بود که در طی سالهاي 1367رتا1381رتوشط مرکز اصلاح نژاد استان فارس جمع آوري شد.راز آزمونهاي زیر براي ردیابی ژنهاي عمده در ایستگاه فارس استفاده شد:ر -1آزمون نرمالیتهر ر-2آزمون همگنی واریانس در داخل خانواده عشامل بارتلت و لونلارررر-3آزمون فین آزمون نرمالیته در صورت تفرق ژن عمده تأثیر گذار بر صفات در یک جمعیت، انتظار می رود توزیع صفات مورد انتظار از توزیع نرمال انحراف داشته باشد .
بنابراین براي انجام این آزمون پس از حذف مقادیر پرت، با استفاده از مدل آماري زیر براي صفات رکورد برداري شده بر روي مرغها تحت این آزمون قرار گرفتند:که در آن Yijk نشاندهنده مشاهده مربوط به صفت، رمیانگین کل جمعیت براي آن صفت، Gi راثر نسلiامرH j Gi ،اثر نوبت جوجه کشی j ام در نسل iام و eijk راثر باقیمانده می باشد، مشاهدات براي اثرات ثابت تصحیح شده و باقیمانده ها تحت آزمون نرمال قرار گرفتند.آزمون همگنی واریانس درداخل خانواده یکی از اثرات تفرق ژنهاي عمده بر روي صفات این است که بسته به ژنوتیپ والدین در آن ژنگاه، آللها می توانند سبب ناهمگنی پراکندگی در داخل خانواده هاي تنی یا ناتنی پدري شوند.
آزمون.ر بارتلت ولون براي آزمون همگنی واریانسها در داخل خروسها استفاده شد.ردر آزمون بارتلت از آماره زیر استفاده گردید ع2رو7لا:در آماره فوقsi ربرابر با واریانس نمونه اي براي i امین خانواده ناتنی پدري بوده و dfi ردرجه آزادي - ni 1 - ربراي خانواده iام می باشد. ni رتعداد افراد در خانواده i ام و k رنیز برابر با تعداد خانواده ها می باشد.آزمون فین در صورت وجود ژن عمده، خانواده هایی که درون آنها ژن عمده در حال تفرق می باشد، به عبارتی خانواده هایی که هر دو والد یا یکی از آنها هتروزیگوت است درمقایسه با خانواده هایی که هر دو والد هموزیگوت می باشد، یعنی AA*AA /aa * aa - لارداراي میانگین عتنها در مقایسه والدین با ژنوتیپ هموزیگوت براي آلل کم ارزشلارو واریانس بزرگتري خواهند بود.
در حالیکه در خانواده هاي گروه دوم میانگین عملکرد فرزندان بزرگ خواهد بود عدر جهت مثبت یا منفیلارو لیکن واریانس آنها کمتر می باشد.ربراین اساس با تفرق ژن عمده، ما بین میانگین عʽلارخانواده ها و واریانس آنها - V - ریک رابطه خطی انحنایی به شکل زیر میتوان برقرارنمود.در این رابطه Vرنشاندهنده واریانس داخل خانواده هاي ناتنی پدري بوده و ʽرنیز برابر با میانگین خانواده ها می باشد.ر بنابراین معنی داري ضرایب این رابطه می تواند نشاندهنده وجود ژن عمده براي صفت مورد نظر باشد.راین آزمون به آزمون فین معروف است ع3 رو 6لا.در این تحقیق از نرم افزار EXCEL رو SASربراي ویرایش، آماده سازي و تجزیه و تحلیل داده ها استفاده شد.
نتایج و بحث
آماره هاي توصیفی براي صفات رکورد برداري شده در مرکز مرغان بومی استان فارس عبه غیر از صفت تعداد تخم مرغ که به خاطر تفاوت مرغها از نظر تعداد روزهاي تخم گذاري می باشدلارآورده نشده است، در جدول شماره 1ردرج شده است.رهمانطور که از این جدول مشاهده می شود میزان پراکندگی وزن بدن در مقایسه با سایر صفات بیشتر می باشد.رر در جدول شماره 2رنتایج مربوط به آزمون همگنی واریانس آمده است به دلیل شباهت نتایج آزمون لون باآزمون بارتلت تنها نتایج آزمون دوم گزارش شده است. رهمانطور که از این جدول مشخص است. ربراي اکثر صفات واریانس درون خانوادهاي خروسها در سطح 1شربا همدیگر تفاوت معنی داري داشته و این می تواند در اثر تفرق ژن یا ژنهاي عمده
