بخشی از مقاله
چکیده
پرداختن به رفتارهای مردمی به نوعی ریشه یابی مشکلاتی است که ماامروز با آنها مواجه هستیم. با شناخت روش ها و مدل های شبیه سازی حرکت افراد پیاده در فضا، سعی می گردد، گزینه های مورد نظر برای یک طرح واقعی، مورد بررسی قرار گیرد. تحلیل ادراک بصری فضایی با معرفی مدل سازی حرکت طبیعی افراد پیاده بر پایه دید ناظر می باشد. این مدل، بر اساس دید و ادراک بصری ناظر در فضا شکل گرفته و می تواند به عنوان ابزار تحلیل کالبدی مورد استفاده قرار گیرد. طبق این مدل می توان دریافت که پیاده ها در زمینه ای از یک محیط انسان ساخت، با ادراک از نحوه ترکیب بندی توده و فضا، چگونه رفتار و انتخاب مسیر می کنند.
بنابراین در این مقاله تلاش می شود تا بر پایه ادراک مستقیم و کاربرد آن در حرکت در محیط، یک مدل ادراک بصری ارائه گردد. هرچند تاکنون استفاده چندانی از این مدل برای تحلیل حرکت انسانی صورت نگرفته و مدلسازی مشابهی انجام نگرفته است اما به طور کلی تئوری ادراکی نیازمند بررسی نحوه حرکت افراد پیاده در فضاها بر پایه دید بصری، در جهت شکل دادن به یک مدل ذهنی از دنیای پیرامون آنهاست و برای بسیاری محققان این موضوع به جهت محاسباتی بسیار گران تمام شده و انجام آن به سادگی امکان پذیر نیست.در این مقاله با شبیه سازی حرکت عابرپیاده با توجه به روابط رفتاری و ضوابط ترافیکی و همچنین با بهره گیری از مدل ادراک بصری سعی در این است که با فهم درست از این شبیه سازی رفتاری عابران و در نظر گرفتن قوانین و معیار های رفتاری انسان در جریان جمعیت،به برطرف کردن ضعف های مدل های پیشین از جمله پلاگین های موجود شبیه سازی جمعیت همچون کویلیا1 ،کانگرو2 و پدسترین داینامیک3 به طراحی مناسب فضا در معماری بپردازیم.
کلمات کلیدی: جمعیت عابر پیاده، رفتار روان شناختی، شبیه سازی جمعیت ، مدل ادراک بصری ، طراحی مناسب فضا.
1. مقدمه
حرکت، اصل همه تجربه های فضایی است و درک فضا نیز متکی به حرکت است. همانطور که می دانیم در جهان خلقت همه چیز پویا و در حال تحول است، با حرکتی ظاهری و یا درونی - رحیمیان ، . - 146 : 1383 حرکت بدن، اگر از حواس پنج گانه نباشد، باز هم برای ما ملاک اندازه گیری فضا و اشیا است. گذر دیداری در یک فضا به ما این امکان را می دهد تا زیبایی های نهان را در یابیم و آن ها را کشف کنیم. - فون مایس ،. - 1384:19 معماری، هنری سه بعدی است که می توان وارد آن شد و با حرکت در آن جزییات آن را درک کرد. عنصر زمان در معماری عاملی غیرقابل جایگزین است. در واقع حرکت ترکیبی از فضا و زمان است و بدون تجربه ی بعد چهارم و زمانی که برای کشف جزییات و تجربه ی فضا لازم است نمی توان درک درستی از فضا داشت. در این میان بسیاری از مجموعه ها وجود دارند که حرکت در آن ها نه تنها نقش تجربه ی فضایی را داشته، بلکه لزومی برای فرد در آن مجموعه برای رسیدن به مقصود خود محسوب می شود. مسیر ها در معماری معرفی کننده فضا به مخاطب هستند و مردم با حرکت در این مسیر ها، معماری را دیده و در عین دستیابی به بخش های مختلف آن، فضا را درک می کنند. سیرکولاسیون یا گردش در فضا، به اندازه رگ ها در بدن انسان و مدار در سیستم های الکتریکی اهمیت دارد. کارایی و کیفیت سیرکولاسیون بر کیفیت فضای معماری و بهره برداری از آن تاثیر مستقیم دارد و از هر دو جنبه فیزیکی و روان شناختی حائز اهمیت است. - افشار نادری، - 1394
.2 مدل» نظم دهی ذهنی ساخت بصری محیط پیرامون«
یکی از مدل سازی هایی که اخیرا در مورد موضوع انتخاب مسیرهایی با مقصد نامشخص و منعطف برای عابر پیاده انجام پذیرفته است و به افراد اجازه می دهد که بتوانند در یک محیط سریعا اطلاعات بصری را کسب کنند، مدل» نظم دهی ذهنی ساخت بصری محیط پیرامونEVA1« است. اصول اولیه این مدل، از تجزیه و تحلیل دو مدل دید متقابل 2 - Benedikt, 1979 - و نیز ترکیب فضایی - Hillier & Hanson, 1984 - 3 بدست آمده است که با استفاده از مدل »نظم دهی ذهنی ساخت بصری محیط پیرامون«، این امکان بوجود خواهد آمد که یک مدل رفتاری برای تعیین قواعد جابجایی پیاده ها طبق اصول تئوری گیبسون 4بدست آید. - تصویر - 1 بنابراین مدل کاربر- مبنا که بر پایه دید و ادراک بصری مستقیم شکل گرفته و با شبیه سازی حرکت انسان و شناخت رفتار آن می توان به این مدل دست یافت. تصویر1 :مکان های قابل رویت در شبکه نمودار به 32 قسمت تقسیم شده اند.
.3 مبانی نظری رفتارشناسی عابران در جریان جمعیت
در ادبیات روان شناختی، نتایج برآمده از تئوری ادراکی بوم شناختی گیبسون1 مورد آزمون و کار قرار گرفته است. تئوری گ یبسون در ابتدا برای برانداختن تئوری هایی که بر مبنای دانش های ذهنی و واقعی شکل گرفته بودند، به کار برده شد و به جای آنها مدلی که کاربر و محیط آن با هم پیوند خورده بودند، به صورت فرمول درآمد. بنابراین کاربر، مضمون و محتوای اصلی محیط را مستقیما درک می کند و »توانایی بکار بردن2 « را، برای هدایت رفتارش بدون مراجعه به مدل های وابسته در سطوح بالاتر، مورد استفاده قرار می دهد. - - Hoogendoorn et al, 2001 همچنین بشر موجودی جسمانی و فیزیکی است.
از این رو گذشتن فردی با خصوصیات فیزیکی از یک مکان به این معناست که درآنِ واحد، فرد دیگری اجازه ندارد که از همان مکان عبور کند - تصویر . - 2 وقتی به بر هم کنش گروهی افراد نگاه کنیم، جریان حرکتی آنها به طور منظم در یک سیستم به نظر طبیعی میرسد. افرادی که از میان یک جمعیت حرکت میکنند، حداقل در یک برداشت سطحی، شباهت زیادی با دانه های ذرات در جریان دارند. - مدل سیالات - 3برای مثال، مردمی که در یک خیابان راه میروند، مانند دانه هایی که باجهت باد به یک مسیر مشخص هدایت میشوند،بازنمایی میگردند. آنهایکدیگررا هل داده وراه را شکل میدهند .این برداشت میتواند با یک مدل کاربر- مبنا مدل سازی شود. - تصویر - Helbing & Molnar, 1997 - - 3
