بخشی از مقاله
چکیده:
در راستای سیاست ها و هدف های دولت در برنامه ریزی های اجتماعی ، فرهنگی و مذهبی و توسعه اقتصادی و نیرومند کردن بخش گردشگری و توسعه مراکز توریستی در سطح منطقه ای ،ملی وبین المللی در جهت ایجاد اشتغال ،درآمدهای اقتصادی و به عنوان جایگزین نفت و گاز اهمیت پیدا کرده است .ایران نیز همانند سایر کشورهای توسعه یافته و در حال توسعه ناچار است گردشگری را در اولویت قرار داده تا بتواند از تک محصولی بودن و فشارهای بین المللی از نظر اقتصادی نجات پیدا کند و در مسیر پیشرفت همگانی گام بردارد .روستای زنجیران که ساکنین اولیه آن را مادها تشکیل میداده که قدمت ان بالای 3500 سال است و همچنین اثار بجا مانده و قبرستان های قدیمی زرتشت و همچنین قبرستان های کشف شده در سایر نقاط روستانشان از قدمت باستانی آن دارد.
همچنین امامزاده سنگی ثبت شده مربوط به ایلخانیان نیز قدمت روستا را به اثبات می رساند .روستای زنجیران را کوههای کم ارتفاع که به صورت سلسله مراتب و زنجیروار آنرا احاطه نموده است و دارای آب و هوای معتدل و مفرح بوده که هر گردشگری را به خود جذب می نماید .کوهها و تپه هایی که روستا را در محاصره خود دارند اغلب هرمی شکل خاکستری و اشکال آن شبیه اهرام ثلاثه مصر است .چیزی است که در مورد کوهها و تپه های وفس نیز صدق میکند.تفاوت کوههای روستای زنجیران با وفس در این است که جنس کوههای وفس شدیداً آهکی است ولی کوههای روستای زنجیران از نوع رسو بی وآهکی و گدازه های مایل به سیاه است .روستای زنجیران دارای آب و هوای مفرح و دلچسب ،چشم انداز ها و چشمه های طبیعی که دارای آب گوارا بوده که باغات را مشروب می سازد.8
چشمه در روستا وجود دارد که اهالی مشترکا از آن جهت باغات و کشاورزی استفاده می نمایند و رودخانه ای در قسمت جنوبی روستا وجود دارد که فصلی بوده و گاها در زمان هایی که نزولات جوی بسیار است بصورت زاینده است که کشاوزران در قسمت پایین دست به کشت حبوبات و غیره اقدام می نمایند .درختان قدیمی و کهن سال که قدمت برخی از آنها به 400 سال می رسد وضعیت تکنونیک و زمین ساخت روستای زنجیران جزء تکنو نیک منطقه قدیمی وفس است که در طول دوران های زمین شناسی با تغییرات اقلیمی کواتز نر ایران سبب ایجاد زمین ریخت های قابل توجه در منطقه شده است .لایه های آهکی و رسوبی که به مرور زمان فرسایش پیدا کرده است و با ضخامت کم بر روی هم انباشته شده که ضخامت آنها حدودا 16 الی 40 سانتی متر بر روی هم قرار دارند و گاها مخروط افکنه هایی ایجاد نموده که بر روی این مخروطه افکنه ها باغات دیم بصورت انبوه ایجاد گردیده است .
کشاورزی نیز بصورت دیمی و آبی بر روی همین مخروط افکنه ها که دارای خاک بسیار حاصلخیز و بعضا چرنوزیومی است انجام می شودو زنجیران که بخشی از زمین ریخت و زمین شناسی منطقه وفس است که دوران سوم زمین شناسی شکل گرفته است و در قسمت جنوبی منطقه وفس بخش کوچکی که زنجیران هم بخشی از آن است .شکل و بافت زمین شناسی بصورت گدازه های مایل به سیاه رنگ است . - پایگاه اینترنتی علوم و داده های زمین - با توجه به شرایط زمین شناسی منطقه وفس به همراه خرد شدن و بالا امدن که نهایتا منجر به تشکیل لندفرم هایی شده که به صورت هرم سیاه رنگی بر خلاف وفس که سفید هستند تشکیل شده که به اهرام ثلاثه شباهت دارد که قابل توجه گردشگران و علاقمندان به طبیعت گردی است که تصاویر نمایانگر موضوع می باشد .در این تحقیق از مطالعات کتابخانه ای پژوهش میدانی و طبیعت روستای زنجیران به عنوان روستای ژئو توریستی بررسی شده است.
کلید واژه : لندفرم ، هرمی شکل ، مخروط افکنه ، کواترنر ، زنجیران، زمین ریخت، سو ق الجیشی
مقدمه
زنجیران نام روستایی است که در قسمت شمال غربی جغرافیای سیاسی شهرستان فراهان قرار دارد و از نظر حوزه آبریزی نیز مربوط به همین شهرستان می باشد و از نظر زمین ریخت و زمین شناسی مربوط به منطقه وفس است.روستای زنجیران با قدمت 3500 سال مربوط به دوران قبل از مادها بوده که در دوره های بعدی ساکنین آن زرتشتی بوده و قبرستان باستانی به حدود یک هکتار موء ید آن است و در ضمن آثار بدست آمده و سفال های پراکنده بر روی تپه ها نشان از قدمت تاریخی کهن این روستااست و امامزاده شهسوار که بصورت سنگی دوران ایلخانی در ایران بنای بی نظیر بوده که هم اکنون تخریب و بنای جدید به شیوه نو ین احداث گردیده است ..
محوطه کوهستانی ، دشت ها و جلگه ها و رودخانه ها در مجموع از نظر زمین ریخت و زمین شناسی مربوط به منطقه وفس و در زون ایران مرکزی و در زون اورمیه و آرارات واقع شده است اما روستای زنجیران به زبان ترکی و لهجه همدانی صحبت می کنند .روستای زنجیران قبلا پرجمعیت بوده و سپس جمعیت ان کاهش پیدا کرده است و علت کاهش جمعیت بن بست بودن از نظر راه ارتباطی که منجر به مهاجرت 70% اهالی به قم ، اراک و تهران شده است .لازم به ذکر است که جمعیت روستا در سال های اخیر به دلیل وام مسکن روستاییان وآب و هوای لذت بخش و سرسبز بودن طبیعت روستا شهر نشینان از شهرهای قم، تهران اراک اقدام به ساخت بناها و ویلاهای مجلل نموده اند که در تابستان جمعیت روستا به چند برابر هم افزایش می یابد .
در مجموع باید گفت که محیط سر سبز وآب و هوای مفرح روستای زنجیران جهت زندگی سالم از هر روستای شهرستان فراهان مساعدتر و بهتر است .مردم روستا از نظر نجابت و مذهبی بودن زبان زد خاص و عام هستند .همین امر موجب تربیت فرزندان مفید و مثمر ثمر به جامعه شده است .زنجیران را حصاری از کوهستان کم ارتفاع دربرگرفته که از جنوب و شرق به دشت فراهان از طرف شمال و غرب به کوه های کم ارتفاع منطقه وفس منتهی می شود.و ارتفاع از سطح دریا 1950 متر است - عزیز ابادی - کوه های زنجیران از نظر موقعیت نظامی سوق الجیشی بسیار پر اهمیت استو در صورت بروز بحران و حالت جنگی سنگر مناسبی است جهت دفاع از منطقه فراهان الی اراک و قم و همچنین در قسمت غربی جهت دفاع از منطقه وسیع وفس - کمیجان - و شرا الی همدان .
لازم به ذکر است که این روستا در زمان جنگ جهانی دوم محل استقرار نظامیان انگلیسی بوده است و در سرچشمه نخود گلی کمپ نظامیان انگلیسی بوده و سنگر های نظامی انان بعد از سالیاندراز در نوک قله کوه های اشاقه قراوانخانه که محل دیده بانی سمت فراهان و باش قراوانخانه محل دیدبانی سمت کمیجان و همدان بوده که اثار آن قابل مشاهده است.1در این کو هها در گذشته از قبیل آهو ، گرگ ، روباه ، خرگوش ، قوش ، کبوتر ، قرقی ، قرقاول وانواع خزندگان دیده شده که هم اکنون برخی از آنها مثل آهو وانواع عقاب ها به دلیل عدم رعایت شکارچیان و همچنین نا امن بودن محیط زیست اثری از آنها باقی نمانده است . محوطه کوهستانی زنجیران با شرایط آب و هوایی و طبیعت سرسبز آن جاذبه گردشگری چون طبیعت گردی ، مذهبی ، ورزشی است. ، اسب دوانی، هیات مذهبی ، تعزیه خوانی که در سطح منطقه و قم بی نظیر است.
