بخشی از مقاله
چکیده
تنوع ابعاد و پیچیدگی های صنعت گردشگری متناسب با مناطق جغرافیایی، زمینه های ویژه ای برای برنامه ریزی و مدیریت گردشگری می طلبد. در مناطقی که پتانسیل های بالقوه فراوانی برای توسعه صنعت گردشگری دارند، اما روند مطلوبی را طی ننموده اند، باید به دنبال عوامل و عناصری گشت که سبب سرعت بخشیدن به جریان گردشگری باشد. راهبردهای نوینی پیش روی برنامه ریزان و تصمیم گیران مرتبط برای رسیدن به توسعه پایدار و کاهش محرومیت مناطق وجود دارد؛ از جمله احداث دهکده های توریستی تفریحی. وضعیت توسعه جهانگردی در دو دهه گذشته نشان داده است که به هر دلیل امکان فراهم سازی کل فضاهای شهری استان برای پذیرش توریست و ایجاد شرایط محیطی برای امنیت و آسایش متناسب با گردشگران دست کم در دهه آینده ممکن نیست و به این دلیل متمرکز کردن گردشگران در یک منطقه که در آن تسهیلات و شرایط محیطی مناسب تری فراهم شده باشد راهکار مطمئن تری به نظر میرسد.
اصفهان به دلیل وجود مراکز آلوده از جمله پالایشگاه پتروشیمی ، منطقه صنعتی سنگبری ها ، صنایع آلوده کننده هوا، خشکی زاینده رود و وجود آلاینده های محیطی باعث شده است ، شهروندان برای گذران اوقات فراغت در روزهای تعطیل به حومه های شهر رفته و زمان خود را آنجا سپری کنندمسلماً. تدوین یک الگوی دهکده توریستی تفریحی می تواند فرصت های مناسبی را جهت سرمایه گذاری داخلی و خارجی و توسعه تأسیسات گردشگری را در این بخش فراهم نماید و علاوه بر پاسخگوئی نیاز مردم محلی و منطقه مرکزی کشور، در سطح ملی هم از جایگاه مناسبی برخوردار نماید. هدف از انجام این پژوهش بررسی معیارها و شاخص های مهم، جهت مکانیابی ، طراحی و اجرای دهکده های توریستی تفریحی و بررسی علل موفقیت یا عدم موفقیت دهکده توریستی زاینده رود است. این تحقیق از نظر هدف، "کاربردی" و از نظر روش " توصیفی -تحلیلی و پیمایشی" است، و روش جمع آوری اطلاعات به صورت مطالعات اسنادی ، کتابخانه ای را شامل می شود.
واژههای کلیدی: دهکده های توریستی تفریحی ، جهانگردی ، گردشگری و برنامه ریزی ، جاذبه های گردشگری ، شهرک توریستی زاینده رود
-1مقدمه
-1-1طرح مسئله
به دلیل افزایش جمعیت در نقاط شهری و افزایش انواع مشکلات و آلودگی های زیست محیطی از قبیل آلودگی صوتی ، هوا، خاک ، تشعشعات سرطان زای پارازیت ها و بسیاری از وسایل ارتباطی ، شهروندان را جهت گذران اوقات فراغت و دوری از این گونه آلودگی ها به سمت خارج از شهرها و مناطق خوش آب و هوا و مناظر طبیعی جذاب کشانده است. یکی از رویکرد های نوین به گردشگری و گذران اوقات فراغت ، احداث دهکده های توریستی تفریحی است که با فراهم سازی امکانات ضروری و حیاتی و ایجاد آسایش بیشتر در حین اقامت برای شهروندان به این هدف دست یافته است. با برنامه ریزی دقیق می توان این دهکده ها را مکانیابی ، برنامه ریزی و طراحی و اجرای مناسب ، مکانی مفرح و دور از این مسائل و مشکلاتی که در شهرهای بزرگ وجود دارد ، بوجود آورد.
در سال های اخیر گردشگری به عنوان صنعت بدون دود ، منبع درآمد سرشار در تجارت جهانی و عنصر مهمی در بهبود و تنظیم موازنه بازرگانی و تراز پرداخت های بسیاری از کشورها شده است ، رشد قابل توجه و چشمگیر گردشگری در پنجاه سال اخیر نشان دهنده ی اهمیت فراوان اقتصادی و اجتماعی این پدیده است . توسعه گردشگری موجب رونق اقتصادی و کاهش فقر می شود و همچنین تاثیر بسزایی در افزایش درآمد و کاهش بیکاری و در نتیجه افزایش رفاه اجتماعی دارد . علاوه بر آن گردشگری علتی است برای گفتگو بین فرهنگ ها و تمدن ها و از نظر سیاسی نیز ، روابط بین الملل را متعادل تر و نزدیک تر می سازد. - لی،1378، - 23 گردشگری انواع مختلفی دارد و شناخت انواع گردشگری برای برنامه ریزی در عرصه گردشگری اهمیت اساسی دارد . چرا که تقاضا و خدمات مورد نیاز گردشگران مختلف یکسان نیست. - کاظمی،1385،. - 62گردشگری به سه نوع فرهنگی ، طبیعت گردی و ماجراجویانه تقسیم شده است که به طور مختصر از آن به عنوان گردشگری یاد می شود - Fennal, . - Adventureculture Eco Tourism ,2003 ,6
با توجه به نوع نظام حکومتی ، مقررات و اعتقادات جامعه ایران امکان انواع گردشگری که به قصد تفریح و سرگرمی رواج دارد فراهم نمی باشد و یا بسیار محدود است ، لذا گردشگرانی که به انگیزه های فرهنگی به آشنایی با آداب و رسوم جوامع روستایی و اقوام، بازدید از آثار تاریخی طبیعت گردی و انواع فعالیت های ورزشی مثل کوهنوردی اقدام به سفر می کنند میسر می باشد.وضعیت توسعه جهانگردی در دو دهه ی گذشته نشان داده است که به هر دلیل امکان فراهم سازی کل فضاهای شهری استان برای پذیرش جهانگرد و ایجاد شرایط محیطی برای امنیت و آسایش متناسب با جهانگردان دست کم در دهه آینده ممکن نیست و به این دلیل متمرکز کردن جهانگردان در یک منطقه که در آن تسهیلات و شرایط محیطی مناسبتری فراهم شده باشد راهکاری مطمئن به نظر می رسد. سازمان منطقه گردشگری با تعریف یک شبکه از دهکده های جهانگردی که بتوانند خدمات استاندارد و همنواختی را ارائه کنند ستایش می کند یک شبکه از مشتریان دائمی برای طرح های خود ایجاد کند . این شبکه در سه محور البرز ، زاگرس و کویر شکل گرفته است که هرکدام ویژگی های خود را دارند.
-2-1اهداف تحقیق
مهمترین اهداف انجام پژوهش عبارتند از :
-1-2-1هدف اصلی
بررسی علل موفقیت و یا عدم موفقیت دهکده توریستی تفریحی زاینده رود - چادگان -
-2-2-1هدف فرعی
بررسی معیار ها و شاخص های مهم ، جهت مکانیابی ، طراحی و اجرای دهکده های توریستی تفریحی
-3-1اهمیت و ضرورت تحقیق
آلودگی های موجود در شهرها و افزایش روزافزون بیماری های غیر واگیردار از جمله ، افزایش سرطان ها ، افزایش بیماری های تنفسی ، میگرن های شدید و وجود تشعشعات دستگاه های مخابراطی ، شهروندان شهرهای بزرگ را الزام می دارد که برای مدت حتی کوتاه که شده از مناطق شهری خارج و به دل طبیعت و مناطق خوش آب و هوا سفر کنند. اما در سالهای گذشته مناطق بکر و طبیعت منحصر به فرد حومه های شهری دچار خرابی های شدید و آلودگی هایی توسط این گردشگران شده و در برخی موارد زمین های حاصلخیز کشاورزی ، باغات و جنگلهایی با درختان کهنسال مورد تجاوز و تخریب قرار گرفته و روز به روز به این روند افزوده می شود. یکی از این راه حل ها برای جلوگیری از این روند، احداث دهکده های توریستی تفریحی است. دهکده های توریستی تفریحی فرصتی برای دور ماندن از مشکلات و آلودگی های شهری ، از جمله شهرهای صنعتی مانند اصفهان اند. که می توان با تدابیر اندیشیده شده محل مناسبی جهت اسکان شهروندان مهیا کرده و آسایش و راحتی بیشتر این افراد را مهیا سازد. منطقه چادگان به دلیل وجود مناسبت های متعدد از جمله : وجود دریاچه زاینده رود، بهره مندی از هوای سالم ، نزدیکی به شهر اصفهان ، دارا بودن اراضی که قابلیت کشت ندارند، وجود نیروی کار فراوان ، بهترین گزینه برای ایجاد مرکز گردشگری در استان بوده است.
-4-1 فرضیه های پژوهش
به نظر می رسد دهکده توریستی تفریحی زاینده رود در تحقق عملکردهای پیش بینی در طراحی و ایجاد آن موفق نبوده است . به نظر می رسد ملاحظات اجتماعی - فرهنگی کمتر مورد توجه قرار گرفته است .
-5-1 سوال اصلی پژوهش
روند تهیه و ایجاد و گسترش دهکده توریستی تفریحی زاینده رود به چه صورت بوده است. آیا ایجاد شهرک توریستی-تفریحی نقش موثری در رشد و توسعه شهرستان چادگان داشته است.
-6-1 پیشینه پژوهش
در مورد موضوع دهکده های توریستی تفریحی مطالعات متعدد و پراکنده ای در رشته های گردشگری و توریستی و جغرافیای شهری انجام شده است . اما در رشته شهرسازی که یکی از رشته های مهم در طراحی و مکانیابی و بررسی و اجرای این دهکده ها است ، مطالعات کم و چه بسا بسیاری از معیارها و شاخص های مکانیابی و اصول تهیه طرح ها و طراحی آنها هنوز در ایران جای کار فراوان دارد. در این قسمت به برخی از مقاله ها ، کتاب ها و گزارش هایی که در مورد دهکده های توریستی تا به حال انجام شده پرداخته می شود و در انتها نقاط قوت هر یک از این منابع که در این پژوهش مورد استفاده قرار گرفته است ذکر می گردد.
