بخشی از مقاله
چکیده :
گردشگری از مهمترین فعالیتهای انسان معاصر است که همراه با بوجود آوردن تغییراتی شگرف در سیمای زمین , اوضاع سیاسی ,اقتصادی , اجتماعی و فرهنگی را دگرگون می سازد . این پدیده یکی از عوامل بسیار مهم در راستای تبادل فرهنگی و آشنایی با ملل دیگر از ابعاد طبیعی و فرهنگی می باشد . گردشگری روستایی به عنوان یکی از انواع گردشگری , می تواند موجب رشد اقتصادی و ایجاد اشتغال و درآمدزدایی برای ساکنان روستا گردد و یکی از فرصتهای توسعه همه جانبه روستایی محسوب شود . این مقاله به گردشگری روستای تاریخی تتمان از توابع دهستان نازلوچای بخش نازلو شهرستان ارومیه استان آذربایجانغربی می پردازد.
این روستا با توجه به کشفیات باستان شناسی صورت گرفته دارای منابع سرشار تاریخی است . تپه باستانی قلعه اسماعیل آقا یکی از آثار مهم دوره اوراتویی در غرب دریاچه ارومیه است که به همراه دیگر آثار پیرامونی آن از غارهای دوره پارینه سنگی تا دوره اسلامی شامل : قلاع- دروازه های ورودی - محوطه ، مسکونی ، حصار های تدافعی ، برجهای مقبره ای و گور دخمه های صخره ای در ردیف مکان های شاخص باستانی منطقه ارومیه میباشد .شناساندن این منطقه به مردم ایران و جهان در کنار توسعه گردشگری روستایی نقش مهمی را در اتقای فرهنگ ایرانی- اسلامی به نقاط مختلف جهان خواهد داشت و همسایگی و نزدیکی این منطقه به چهار کشور اهمیت موضوع را دوچندان می کند.
واژهای کلیدی :گردشگری ، قلعه اسماعیل آقا،گور دخمه های اوراتویی ،غار تمتمان، برجهای مقبره ای صفویه ، ارومیه
مقدمه :
امروزه صنعت گردشگری به علت پتانسیل و ظرفیت فراوانی که دارد به عنوان یکی از صنایع پررونق و درآمدزا برای بسیاری از کشورهای جهان به شمار می آید و بنابر گزارش های سازمان جهانی جهانگردی سالانه نزدیک به یک میلیارد نفر از نقاط سیاحتی، طبیعی و فرهنگی کشورهای مختلف بازدید می کنندو درآمد حاصل از این تعداد گردشگر رقمی در حدود 550 میلیارد دلار است که نصیب اقتصاد کشورهای فعال حوزه گردشگری می شود. . براساس آمار ارائه شده در آمد کشور ایتالیا در سال 2008 از صنعت گردشگری برابر بودجه ایران در سال 1388 بوده است. در حالیکه کشور ایران هم به لحاظ طبیعی و هم به لحاظ فرهنگی و تاریخی از غنای ارزشمندی برخوردار است و استان آذربایجان غربی نیز از این قاعده مستثنا نیست. در این میان ایران به رغم داشتن جاذبه های تاریخی، طبیعی و فرهنگی بی شمار و پشتوانه تمدنی و فرهنگی 7 هزار ساله در ردیف 10 کشور نخست جهان قرار دارد که می تواند توجه گردشگران زیادی را از کشورهای مختلف جهان به خود جلب کند.
امروزه صنعت گردشگری پس از صنایع نفت و اتومبیل سازی به سومین صنعت درآمدزا تبدیل شده است و نقش بسیار مهمی در اشتغال زایی و درآمدزایی کشورها ایفا می کند. از آنجا که این صنعت به سرمایه گذاری سنگین اولیه نیاز ندارد، بنابراین با توجه بیشتر به آن می توان چرخ اقتصادی کشورها را به خوبی به گردش در آورده و از لحاظ اقتصادی سبب ایجاد اشتغال، کاهش بیکاری و افزایش درآمد می شود. برای نمونه، از هر 9 کارگر و کارمند در سراسر دنیا یک نفر در صنعت جهانگردی مشغول است. ایران به عنوان کشوری که از یکسو دارای پتانسیل ها و توانمندی های فراوان در عرصه شاخه های گوناگون گردشگری است؛ و از سوی دیگر کشوری است دارای جمعیت جوان که نرخ بیکاری نسبتا بالایی دارد، می تواند با برنامه ریزی درست در حوزه گردشگری، بر معضل بیکاری خود فائق آید.
متاسفانه تاکنون شاهد بهره مندی کشورمان از این موقعیت نبوده ایم. با توجه به این نکته که اقتصاد کشورمان تلاش دارد خود را از یوغ تک محصولی بودن در آورد، به نظر می آید سرمایه گذاری و توجه بیشتر به این صنعت می تواند کمک شایانی در این راه بنماید. بنابراین در این نوشتار تلاش خواهیم کرد تا توانمندی های صنعت گردشگری استان را در راستای اشتغال زایی بررسی کرده و آنگاه موانع این موقعیت، مورد واکاوی قرار گرفته و نهایتا راهکارهایی برای برون رفت از دامن مشکلات و بهره مندی از این موقعیت بیان گردد.در بین فعالیتهای اقتصادی , گردشگری روستایی به عنوان عوامل مهم در تحول و توسعه نواحی روستایی مورد توجه قرارگرفته است .با افوال اکثر فعالیتهای تجاری و با آسیب دیدن اقتصاد روستایی , گردشگری به عنوان یک اقدام پیشگیرانه عمل نموده است.بنابراین گردشگری نه تنها به عنوان یک ابزار بالقوه برای تغییر این وضعیت , بلکه یکی از عناصر جدایی ناپذیر راهبرد توسعه روستایی شده است .
به گونه ای که امروزه در بسیاری از نواحی روستایی , گردشگری از حالت انفعالی به عاملی پویا و موثر بر تغییرات و کنترل چشم انداز اجتماعات روستایی تبدیل شده است . ماهیت و اهمیت این تغییرات , توجه فزاینده ای را کارکرد گردشگری و فراغتی در نواحی روستایی معطوف داشته , به گونه ای که در برخی موارد حتی به پیش بینی اثرات احتمالی منجر شده است تا اندازه ای که بعضی معتقدند گردشگری روستایی , نواحی روستایی اروپا را نجات می دهد . مطالعات گسترده در زمینه گردشگری روستایی و برنامه ریزی گردشگری در سطح جهانی موید این است که امروزه ابعاد مختلف اقتصادی , اجتماعی , فرهنگی و زیست محیطی، تاریخی و باستان شناسی در گردشگری روستایی مطرح و مورد توجه است .آندرج آدوس و همکاران - - 2007 در پژوهشی با عنوان نقش گردشگری روستایی برای توسعه نواحی روستایی با بررسی دو ناحیه روستایی از نظر عوامل خارجی و داخلی بر این ناحیه از جمله جاذبه های طبیعی گردشگری نتیجه گرفته است که گردشگری روستایی عامل مهمی برای توسعه اقتصادی هر دو ناحیه بوده است .
راجر داس ویل در کتاب مدیریت جهانگردی که توسط سید محمد اعرابی و همکاران - - 1387 ترجمه شده است به بررسی , برنامه ریزی و معرفی و تقسیم بندی جاذبه های گردشگری پرداخته است . غفاری - - 1388 در طرح مطالعاتی اولویت بندی سرمایه گذاری و مکان یابی تاسیسات گردشگری در کانون های گردشگری در کانون های گردشگری استان چهارمحال و بختیاری با اجرای مدل استاندارد سازی به سطح بندی این کانون ها پرداخته تا سرمایه گذاری و ارائه خدمات متناسب با وزن و عملکرد هر یک انجام گیرد .کدیور و همکاران - - 1386 در پژوهش خود به این نتیجه رسیدند که در صورت عدم سازماندهی مناطق گردشگری نه تنها پایداری محیط با خطر مواجه می شود بلکه امنیت اجتماعی مکان مربوطه دچار چالش می شود . نتایج تحقیق تقدیسی و همکاران - 1386 - نشان داد که اگر یک منطقه از لحاظ جاذبه غنی ولی از نظر امکانات رفاهی مورد توجه قرار نگیرد در ارتباط با پذیرش گردشگر با شکست مواجه میشود .
نتیجه پژوهش نتایج حاصله از مطالعات علیزاده - - 1382 حاکی از آن است که روند کنونی بهره برداری از طبیعت علی رغم برخی فعالیت ها و تمهیدات محدود کننده فراتر از ظرفیت تحمل محیط بوده و بیم آسیب های جدی و نابودی توان ها طبیعی و اقتصادی منطقه می رود مافی و سقایی - - 1387 یکی از عوامل بسیار مهم سفر گردشگران به مناطق متعدد علاوه بر داشتن جاذبه های طبیعی منایب , وجود مسیر دسترسی مناسب و وسایل مناسب برای حمل و نقل است . تمام موارد ذکر شده اشاره به تحقیقات صورت گرفته در زمینه گردشگری روستایی داشته اند . شهیدی و همکاران , , 1388 در پژوهشی بر مکمل بودن فعالیت های توریستی در کنار فعالیت های کشاورزی تاکید داشته اند همچنین توکلی و همکاران , 1387 , در پژوهش خود عدم سرمایه گذاری مناسب و کافی در بخشهای زیر بنایی , کمبود زیر ساخت های گردشگری , ضعف شدید تبلیغات و اطلاع رسانی و عدم وجود نیروهای کارآزموده را جزو چالش های گردشگری بر شمرده اند .
موقعیت خاص جغرافیایی و استراتژیک شمال غرب کشور و بویژه استان آذربایجان غربی در روزگار باستان، بعنوان جایگاه تلاقی فرهنگهای مهم گذشته باعث توجه اغلب پژوهشگران و باستانشناسان به این خطه از کشور شده است. از این روست که لوئی واندنبرگ به درستی از این استان به عنوان چهار راهی برای عبور ملل و تجارت نام برده است. - واندنبرگ: - 114 :1379 از زمان آغاز فعالیتهای علمی و نوین باستان پژوهی و باستانشناسی در دهه های آغازین سده نوزدهم میلادی، این منطقه بارها و بارها از سوی باستان شناسان داخلی و خارجی همچون کیانی و بابک راد و زاهدی - 1346 - کارل استنلی کوون - 1951 - ، اورال استین - 1936 - ،هیئت ایتالیایی به سرپرستی آلپاکونوولّو 77 - و - 1976، هیئت دانشگاه پنسیلوانیا به سرپرستی رابرت دایسون 1977 - - 1956
هیئت، ایتالیایی به سرپرستی پکورلّا و سالوینی - 1984 - ، سولکی - 1968 - و ... مورد پژوهش و بررسی قرار گرفته که این خود دلیل متقنی است بر اهمیت باستان شناختی و کثرت آثار باستانی و تاریخی منطقه مذکور از جمله دیگر پژوهشهای گسترده انجام شده در سطح استان، می توان به بررسیهای پروفسور ولفرام کلایس آلمانی اشاره کرد که از سالهای پایانی دهه 60 میلادی شروع و تا وقوع انقلاب اسلامی در سال 57 همچنان ادامه داشت. این بررسیهای از شمالی ترین نقطه استان آغاز و گاه تا نواحی مرکزی و جنوبی کشور ادامه می یافت. محوریت عمده بررسیهای کلایس تأکید بر دوره اورارتوها در شمالغرب کشور بود که خود منجر به شناسایی بیش از صد محوطه اورارتویی در این منطقه گردید - کلایس: . - 78:1365 یکی از محوطه های مهمی که
