بخشی از مقاله
چکیدهی تحقیق
امر به معروف و نهی از منکر به عنوان یک ضرورت اجتماعی و امری عادی در روشهای تربیتی امام حسین - ع - مطرح می باشدوحادثه کربلا به خاطر بی نظیر بودن آن، بیش از سایر حوادث مورد توجه سیره نویسان و مورخان واقع شده و بنابراین اسناد بیشتری از آن در دسترس است که می توان از لابه لای آن نکات تربیتی فراوانی کشف کرد و از بعد تربیتی به آن نظر میکندوهدف این پژوهش »بررسی روش تربیتی امربه معروف ونهی از منکر در قیام امام حسین - ع - « است .پس ا زتحقیق وجستجو در منابع تاریخی به صورت توصیفی - تحلیلی با بهره گیری از احادیث و روایات صورت پذیرفته است وروش تربیتی امر به معروف ونهی از منکر مورد بررسی وتبین قرار می گیرد.
کلمات کلیدی: تربیت ، روش ، امربه معروف ونهی از منکر
مقدمه
تربیت صحیح افراد جامعه از ضروری ترین وظایف تعلیم و تربیت هر کشور به شمار میآید. انجام دادن این وظیفهی مهم، حساس و ظریف؛ بدون تکیه بر دیدگاههای صاحب نظران آگاه و مطمئن ممکن نیست. ما معتقدیم که امام معصوم - ع - در همه ی ابعاد هدایتی و تربیتی الگوهایی کامل و مطمئن به شمار می آیند و تکیه بر دیدگاه ها و رفتار تربیتی آنان در مسیر تحقق و وظیفه خطیر تربیت افراد جامعه، بهترین ره توشه است. درمیان امامان معصوم - ع - ، امام حسین - ع - از موقعیت ویژهای برخوردار است و این موقعیت به زندگی و سیرهی تربیتی آن حضرت برجستگی خاصی بخشیده است. بخش اول سیره تربیتی آن حضرت مربوط به حوادث قبل از حادثه کربلا و بخش دوم آن مربوط به حادثه عظیم کربلا است. در بخش دوم سیره تربیتی آن حضرت؛ یعنی زمان تحقق حادثه کربلا، نکات تربیتی بیشتر در دسترس داریم. سبب این امر میتواند دو چیز باشد:
نخست آنکه حادثه کربلا به خاطر بی نظیر بودن آن، بیش از سایر حوادث مورد توجه سیره نویسان و مورخان واقع شده و بنابراین اسناد بیشتری از آن در دسترس است که میتوان از لابهلای آن نکات تربیتی فراوانی کشف کرد. دوم آنکه در این مقطع از عمر شریف حضرت؛ فرزندان، اهل بیت و اصحاب او به طور مستقیم همراهش بودند و در نتیجه بروز نکات تربیتی بیشتری فراهم بوده است.
بیان مسأله چگونه می توان از حادثه عاشورا که منشأ حرکت تربیتی در جامعه اسلامی است و نقش عظیمی در تعلیم و تربیت اسلام دارد ، روش تربیتی ، امربه معروف ونهی از منکر را از آن قیام الهی استخراج و به جامعه اسلامی عرضه نمود؟
برای رسیدن به پاسخ این سؤال باید روش تربیتی اتخاذ شده از سوی معلم آن حادثه عظیم مورد بررسی قرار گیرد، تا بتوان با به کار بردن آن روش، جامعه اسلامی را به سوی اهداف متعالیه اسلام پیش برد. اگر بتوان به روش تربیتی امربه معروف ونهی از منکر در قیام امام حسین - ع - به طور دقیق پرداخت و به پرسش های مطرح شده درباره ی موضوع به طور دقیق پاسخ داد، می توان مشکلات تربیتی جامعه اسلامی که بر اساس روش های نادرست و نابجا ایجاد میگردد اصلاح شود.
پرسش پرژوهش عبارت است از:
چگونه امام حسین - ع - از روش امر به معروف و نهی از منکر به عنوان یکی از به شیوههای تربیتی اسلام در قیام خود بهره گرفت؟
ادبیات تحقیق
اگر چه تاکنون تحقیق کامل و جامعی در رابطه با موضوع تحقیق انجام نگرفته، اما در بررسیهایی که در منابع و کتب منتشر شده در این زمینه به عمل آمده، تألیفاتی در رابطه با قیام امام حسین - ع - وجود دارد که به ابعاد مختلف اجتماعی، سیاسی، فرهنگی و دینی این قیام پرداخته اند. ولی موضوع این مباحث بیشتر موضوعات کلامی است و به ندرت به جنبه های تربیتی آن توجه شده است و باید جنبه های تربیتی را در کتب روش های تربیتی اسلام جستجو کرد. لذا در این جا به بعضی از تألیفاتی که به طور نسبی با موضوع تحقیق رابطه دارند، اشارهای میشود.
علی اکبر روحی - - 1381 در مقالهای تحت عنوان »نکتههای اخلاقی در عاشورای حسینی« به بررسی نکتههای اخلاقی در عاشورای امام حسین - ع - پرداخته است. وی تلاش کرده است تا نکته های اخلاقی این قیام الهی را در جهت تربیت انسان ها بیان کند و به بررسی هر یک از این نکات اخلاقی بپردازد و نشان دهد که نباید به قیام امام حسین - ع - فقط از بعد حماسی یا مرثیه سرایی نگاه کرد . قاسم صافی - - 1381 در مقاله ی خود تحت عنوان »نکته هایی از تعالیم اخلاقی و تربیتی عاشورا در هدایت جامعه« و به بررسی برخی از ویژگی های تربیتی قیام امام حسین - ع - می پردازد و به نقش و کاربرد آن ویژگی در جامعه اشاره می کند و یادآور می شود که ویژگی های تربیتی قیام امام حسین - ع - مخصوص زمانی خاص نیست، بلکه برای تمام اعصار می باشد؛
زیرا این ویژگی ها دارای روح حق طلبی در مبارزه است ودر خاتمه به بعضی از شاخص های مهم تربیتی که میتواند در چندی از امور جامعه دخالت کند، مثل صفت شجاعت، ایثار و از خود گذشتگی اشاره میکند. پایاننامه کارشناسی ارشد هیثم شیر کش - 1377 - تحت عنوان »بررسی اثرات قیام امام حسین - ع - در فقه شیعه« محقق در این تحقیق به بررسی برخی از ابعاد نهضت امام حسین - ع - در فقه شیعه و گشودن راهی برای علاقهمندی به مباحث اجتماعی و فقهی پرداخته است. پایاننامه کارشناسی ارشد معصومه نصیری زیبا - 1376 - تحت عنوان »امر به معروف و نهی از منکر از دیدگاه اسلام« محقق در این پژوهش به بررسی مسأله امر به معروف و نهی از منکر از نظر اسلام پرداخته است.
روش پژوهش
پس از جستجو درمنابع اصلی وفرعی اطلاعات گرد آوری شده با روش توصیفی -تحلیلی مورد برسی قرار گرفت این فاین منجر به پاسخ این پژوهش یعنی - - چگونه امام حسین - ع - در قیام خود از روش امر به معروف و نهی از منکر به عنوان یکی از به شیوه های تربیتی اسلام بهره گرفت؟ - - شد. گستره مطالعاتی این پژوهش از زمان حرکت امام حسین - ع - از مدینه تا کربلا می باشد.اطلاعات مورد نیاز به شیوه کتابخانه ای وبه شکل فیش برداری گرد آوری شده است.
تعریف واژگان
- تربیت پرورش دادن، نیروی بالقوه را به فعلیت رساندن که در دین اسلام از وظایف حتمیه هر کسی است که خود و هر کس که در حوزه تسلط اوست تربیت کند و خویشتن را مسؤول آن داند. - حسینی دشتی، - 1369
- روش روش؛ مجموعه تلاشها و وسایل و ابزاری است که با استفاده از آن برای ما امکان وصول به هدف، آن هم به گونهای سریع وجود خواهد داشت. - قائمی، - 1361
- معنای اصطلاحی قیام امام حسین - ع - از بعضی روایات مأثوره از حضرات معصومین - ع - و نیز برخورد عملی آن ها با این سلسله مانند قیام امام حسین - ع - که آن حضرت مکرر، وجوب آن را برخود مستند به دعوت مردم عراق از او و ارسال نامههای فراوان بدین مضمون بیان میداشت؛ چنین بر میآید که رابطه این امر با استطاعت و قدرت؛ رابطه واجب مشروط است با شرط خود، مانند وجوب حج نیست به استطاعت که تحصیل واجب نباشد و تا گاهی که به خودی خود به دست نیامده، حج واجب نگردد. - حسینی دشتی، - 1369
- امر به معروف و نهی از منکر امر به معروف، راهنمایی کردن به راه نجات و نهی از منکر به مفهوم بر حذر داشتن از آنچه که با شریعت سازگار نیست. گفته اند: امر به معروف، رهنمون کردن به نیکی و نهی از منکر، منع کردن از شر. است نیز امر به معروف یعنی دستور به آنچه موافق با کتاب و سنت است و نهی از منکر، نهی از اموری است که هوای نفس و شهوت به آن میل میکند. - جرجانی، - 1377
