بخشی از مقاله
چکیده
مدیریت برای تصمیم است. تصمیم نیاز به روش و فرمول دارد. در فقه اسلام فرمول های تصمیم با عنوان قواعد فقه مطرح شده است. یکی از قواعد مدیریت و تصمیم، قاعده تنزیل است. تنزیل به معنای جانشینی است. یافتن قواعد توسعه اختیارات، تصمیمات و جانشین پروری ناشی از تنزیل می تواند باشد و موجب سرعت در فهم و اجرای مدیریت است. این پژوهش به منظور توسعه توان مدیریت بر اساس منابع فقه اسلام، به برشماری برخی از مصادیق سنتی و جدید قاعده تنزیل در ایران از منابع دینی می پردازد و مصادیق قطعی قاعده را از مثال های احتمالی آن تمییز می دهد و راه را برای استفاده بهینه قاعده برای قانونگذاری، فهم و تفسیر و اجرای تصمیم فراهم می نماید.
.1 مقدمه
توسعه و پیشرفت نیاز به سرعت دارد. گاه مبانی حقوقی و مفاهیم مدیریتی دست و پای مدیران عالی را می بندد. گذر از مشکلات ناشی از تنگناهای مفهومی ناشی از تفاسیر مشکل ساز در مدیریت و تصمیم، نیاز به روش، فرمول و مبانی مدیریتی و حقوقی مناسب با توسعه و پیشرفت دارد. یکی از فرمول های کارساز در توسعه تعاریف، مبانی و عملیات اجرائی پذیرفته شده در فقه اسلام قاعده تنزیل می باشد؛ اما مستندات، ماهیت، قلمرو کاربرد و آثار این قاعده فقهی بر مدیریت تصمیم چیست؟
.2 سوال پژوهش
این پژوهش سعی دارد به سولات زیر پاسخ دهد:
قاعده تنزیل چیست؟ تعریف قاعده تنزیل و ماهیت آن از نظر روش تحقیق چگونه می باشد؟ کدامیک از آیات، روایات و منابع معتبر اسلامی پایائی این قاعده را تایید می کند؟ مستندات قاعده تنزیل کدام است؟ قاعده تنزیل در فقه امامیه در چه باب هائی بکار رفته است؟ آثار پذیرش قاعده تنزیل در حوزه مدیریت و تصمیم کدام است؟
.3 مفروضات پژوهش
پژوهش حاضر بر چند پیش فرض استوار می باشد:
1 - تنزیل قاعده فقهی است.
- 2 قاعده تنزیل کاربرد در احکام عملی دارد.
- 3 می توان از قاعده فقهی برای مدیریت و تصمیم استفاده کرد.
- 4 ماهیت مدیریت تصمیم سازی است.
.4 روش پژوهش
استخراج قاعده تنزیل از منابع، آیات، روایات و سایر ادله فقهی، با روش اجتهاد مرسوم در حوزه های علمیه صورت پذیرفته است و دارای پایایی و روائی لازم از نظر متد تحقیق می باشد. کاربرد قواعد فقه در حوزه مباحث فقهی با مرور ادبیات فقها و مراجعه به نظر خبرگان حوزوی بدست می آید و از باب اجتهاد و نظریه خبرگان اعتبار دارد. بکارگیری قواعد فقهی در حوزه علوم تصمیم و مدیریت با روش تحلیل مضمون و محتوای قواعد فقهی و مصداق یابی آن در احکام عملی مدیریت صورت پذیرفته است. مصداق یابی کار متداول در پژوهش های کاربردی است و دارای پایائی و روائی لازم می باشد.
.5 مفاهیم و مستندات قاعده تنزیل در فقه اسلام
.5 1 تعریف قاعده تنزیل
منظور از تنزیل، جانشین شدن احکام برخی از موضوعات بجای برخی دیگر از نظر شرع و یا قانون و یا عرف معتبراست. بنابر نظر برخی از فقها شارع موضوعی را بجای موضوع دیگر به جهت حکم جایگزین میکند و فقیهان شیعه از آن به قاعده فقهی »تنزیل« یاد نموده اند.
