بخشی از مقاله
چکیده
سیستمهای هوشمند حمل و نقل یکی از دستاوردهای فناوری اطلاعات و ارتباطات در حمل و نقل است. و در تمام امور و زمینههای فرهنگی، سیاسی، اقتصادی کشور تاثیر بسزایی دارد. حمل و نقل و جابجایی کالا و مسافر به عنوان یکی از مهمترین نیازهای بشر در برنامهریزی های کلان کشورها مورد توجه قرار میگیرد.امروزه فناوری اطلاعات برای حل مشکلات حمل و نقل بسیار مورد توجه کارشناسان قرار گرفته است.استفاده از این سیستم در صنعت حمل و نقل نیز امری بدیهی است. زیرا تقویت و بازسازی بخش حمل و نقل با استفاده از روشهای نو و هوشمند و نیز با توجه به جایگاه و اهمیت ویژه کشور بدلیل واقع شدن در منطقه خاورمیانه و خلیج فارس و واقع شدن در مسیرهای مهم حمل و نقل بینالمللی و وسعت و موقعیت جغرافیایی آن ضرورت استفاده از این سیستم آشکار میگردد و دگرگونی سریع و شگرفی در رشد و توسعه اقتصادی کشور پدید میآورد.
ایجاد سیستمهای هوشمند حمل و نقل یک زیرساخت مطلوب و مناسب جهت دستیابی به اهداف و استفاده از منابع و کاهش صدمات و افزایش ایمنی و آرامش و کاهش هزینه و اثرات نامطلوب و روانسازی جریان ترافیک میباشد.روش های زیادی تا کنون در جهت کنترل فرآیند حمل کالا در سطح جاده های کشور آزموده شده از نظیر تاسیس شرکت ها و موسسات حمل ونقل جاده ای تاسیس سازمان راهداری وحمل ونقل جاده ای ایستگاههای کنترل ثابت و سیار در کنترل های دروازه ای و به روش های فیزیکی و آن چه مسلم است همیشه عد ه ای با عدم رعایت وزن های مجاز و سیله در سطح جاد ه های کشور به زیر ساخت ها کشور صدمات جبران ناپذیری را می زنند و بدتر اینکه این افراد با اینکه خسارت وارد می نمایند در حد همان استفاده کنندگان مجاز نیز نسبت به پرداخت عوارض دولتی - بارنامه - هیچ اقدامی نمی کنند که رشد این روند باعث رشد و تسریع قانون گریزی در بخش حمل و نقل به خصوص به علت محدودیت های کنترل های فیزیکی خواهد شد.لذا در این مقاله کوشش گردیده راهکارهایی نو آورانه با استفاده از تجهیزات الکترونیکی جهت کنترل مداوم و مستمرناوگان با استفاده از تکنولوژهای نوین مورد استفاده در حمل ونقل هوشمند ارائه گردد .
واژگان کلیدی::: حمل ونقل هوشمند،کنترل نوآورانه بارنامه رایانه ای ،تخلفات اضافه تناژو فاقد بارنامه،کنترل هوشمند ناوگان
مقدمه
مرحله شروع تحقیقات در زمینه ITS در دهه 1960 و 1970 بوده. در سال 1970 برای اولین بار بودجه تحقیقاتی توسط ایالات متحده آمریکا برای پروژه سیستمهای راهنمای الکترونیکی مسیر - Electronic Route Guidance - ERGS - System - در نظر گرفته شد و همزمان پروژههای مشابهی نیز در ژاپن و اروپا انجام گرفت. این سیستمها تأکید ویژهای بر هدایت در مسیریابی داشتهاند و با توجه به محدودیتهای آن زمان، این سیستمها هرگز بصورت عملی نتیجهای ندادند. مرحله دوم از سالهای 1980 تا 1995 بود که شرایط برای توسعه ITS، بهبود دریافت پیشرفتهای تکنولوژی از قبیل کامپیوترهای کوچک که حافظههایی با حجم زیاد و پردازشگرهای سریع باعث شد سیستمهای پردازشی بسیار ارزان بوجود آید. در سال 1984 در ژاپن کار بر روی پروژه سیستم ارتباطات اتومبیل- جاده - Road-Automobile communication - که اساس سیستم حمل و نقل امروزی را تشکیل میدهد شروع شد و همزمان با آن دو پروژه در اروپا انجام گرفت مرحله آخر بعد از سالهای 1995، ITS وارد مرحله جدیدی شده است.
سیستم حملونقل هوشمند:
سابقه ITS در ایران مانند سایر کشورها به استفاده از چراغهای کنترل تقاطعها در راههای درونشهری باز میگردد. سابقه استفاده از اولین چراغ زماندار را میتوان برای کنترل تقاطعهای تهران در حدود 50 سال گذشته نسبت داد. سیستمهای کنترل اتوماتیک چراغها که بصورت الکترونیکی، زمان چراغها را تنظیم میکردند به مرور جایگزین سیستم دستی شده که هنوز هم در بسیاری از تقاطعهای کشور نصب بوده و مورد بهرهبرداری قرار میگیرد. این چراغها برای کلیه ساعات شبانهروز زمانبندی یکسانی را اعمال مینمایند، مگر اینکه پلیس با حضور خود در تقاطع زمانبندی چراغ را تغییر دهد.
فناوریهای سیستمهای هوشمند حمل و نقل - - 3
سیستم حملونقل هوشمند یا به اختصار ITS بهکارگیری فناوری اطلاعات و ارتباطات، برای بهبود عملکرد سیستم حملونقل است. »کلمه ITS به مجموعهای از ابزارها، امکانات و تخصصها از قبیل مفاهیم مهندسی ترافیک، تکنولوژیهای نرمافزاری، سختافزاری و مخابراتی اطلاق میشود که به صورت هماهنگ و یکپارچه به منظور بهبود کارآیی و ایمنی در سیستم حملونقل به کار گرفته میشود.«در سالهای اخیر مهندسین حمل و نقل همراه باهمکاری متخصصین رشتههای مخابرات و ارتباطات، الکترونیک، رایانه و ... با بکار گیری فناوری اطلاعات سیستمهای هوشمند حمل و نقل یا ITS را بوجود آورده اند. سیستم حمل و نقل هوشمند تنها یک ابزار یا تکنولوژی جدید نیست. در واقع، ITS امکان یکپارچهسازی سیستم حملونقل را فراهم میآورد. یک سیستم حملونقل به طور کلی، شامل شبکهها، وسایل نقلیه، افراد و کالاهاست.
هر کدام از اجزای سیستم حملونقل مشخصات، ارگانها، و گاهی آژانسهای جداگانه دولتی دارند. ولی فناوری اطلاعات قادر است تمامی این اجزا را به صورت یک سیستم یکپارچه درآورد.اگر اطلاعات به صورت آسان و ارزان توسط تکنولوژی مدرن رد و بدل شود، سیستم امکان بیشتری برای بهینه شدن و مناسب عمل کردن خواهد داشت . برعکس، اگر اطلاعات در دسترس نباشد و یا با تأخیر جریان یابد، عملکرد درست سیستم امکانپذیر نیست. در واقع، تبادل اطلاعات تأثیر مستقیمی بر روی کارآمدی سیستم حملونقل دارد.یک سیستم حملونقل با محوریت اطلاعات، میتواند به حل مشکلات قدیمی و کاذب موجود بین حملونقل و ارتباطات کمک کند. افراد، کالا و اطلاعات میتوانند از یک نقطه به نقطهای دیگر منتقل شوند و در موارد زیادی، برای دستیابی مؤثرتر به این هدف، یکی میتواند جایگزین دیگری شود. در سیستمهای هوشمند ترافیک فناوریهای متفاوتی بکار می رود. از سیستمهای اولیهای مانند هدایت خودرو و سیستم کنترل چراغهای راهنمایی، تابلوهای اعلان ترافیک، دوربین سرعت سنج و سیستم خودکار شناسایی شماره خودرو گرفته تا سیستمهای پیشرفته و پیچیده تری که بطور همزمان اطلاعات متفاوتی را از منابع متفاوت یکپارچه می کند. اطلاعاتی مانند وضع آب وهوا، وضعیت ترافیک، وضعیت جاده و ...
مهمترین عملکردهای :ITS
-1مدیریت و بهینه سازی جریان ترافیک و روانسازی حرکت
-2 مدیریت و پشتیبانی عابر پیاده و ...
-3 مانیتورینگ و کنترل حمل و نقل سبک و سنگین
-4مدیریت و کنترل حوادث
-5مدیریت اخذ الکترونیکی عوارض، هزینه پارکینگ، خرید و رزرواسیون بلیط و...
-6مدیریت حمل و نقل عمومی
-7 کنترل الکترونیکی وسایل نقلیه متخلف - بدون بارنامه -داری اضافه تناژ - -پیشنهادوایده مطرح شده دراین مقاله
وضعیت ناوگان باری: - 1 -
واقعیت این است که در کشور ایران، حمل ونقل کالا از طریق جاده، با اینکه از نظر میزان مصرف فرآورده های نفتی رقم بالایی را تشکیل می دهد، اما به دلایل انعطاف پذیری در انتخاب مسیرو مقدار کالا، تعداد دفعات بارگیری کمتر، کنترل دائمی روی کالا در طی مسیر و سهولت دسترسی به مراکز تولید و جذب، در دسترس بودن وسیله نقلیه، زمان کمتر در رسیدن کالا به مقصد به ویژه برای حمل کالاهای فاسدشدنی و گرا ن قیمت، گسترش شبکه راههای کشور، عدم گسترش شبکه سراسری راه آهن - به دلیل کوهستانی بودن قسمت عمده کشور - ، حمل کالاهای ترافیکی و دهها مزیت دیگر موجب شده است که درصد بسیار بالایی - بیش از - % 85 از حمل ونقل کالا بر عهده این بخش باشد. طی 5 سال گذشته میزان رشد حمل کالا در سطح کشور براساس آمارهای ثبتی - با بارنامه معادل حدود23 درصد بوده است که نرخ رشد سالانه حدود 4/5 درصدی داشته است.
نکته ای که باید به آن اشاره نمود، میزان واقعی حمل کالا از طریق جاده، براساس آمارهای ثبتی و غیرثبتی می باشد. شایان ذکر است برای حمل کالا توسط کامیون از نقطه ای به نقطه دیگرکشور، بارنامه صادر می گردد. بارنامه حاوی کلیه اطلاعات مربوط به حمل کالاست . - به عنوان مثال : مبدأ سفر مقصد سفر نوع بارگیر تناژ کالا نوع کالا میزان کرایه - و به دلیل اینکه برای حمل کالا، در سفرهای زیر 20 کیلومتر و تناژ زیر دو نیم تن علیرغم تغییر قانون و الزامی شدن اخذ بارنامه بارنامه صادر نمی شود و باعنایت به اینکه تردد این گونه سفرها در سطح کشور نیز کم نمی باشد، لذا جهت به دست آوردن میزان واقعی کالای حمل شده در سطح کشور این گونه سفرها نیز می بایست در نظر گرفته شو د . به همین منظور براساس آمارگیری مبدأ مقصد در سراسر کشور، این سفرها مورد بررسی و نتایج حاصل از آن مورد استفاده جهت برآورد تناژ حمل شده آمار های غیرثبت بدون بارنامه در هرسال موردنظر، قرار می گیرد. شایان ذکر است که بر اساس قوانین اصلاحی از سال 1392 وانت بارها
