بخشی از مقاله

روش هاي نوین مدیریت پسماند

چکیده

مدیریت پسماند از جمله مشکلات مناطق شهرهاي جهان می باشد. تراکم انسانی، پتانسیل را براي تولید بیشتر مواد زائد، جمع آوري، انتقال و دفع آنها فراهم کرده است؛ لذا مدیریت مناسب و مؤثر پسماندها حائز اهمیت است. سیستم مدیریت پسماند مجموعه اي از فعالیت هایی است کـه بـراي سـامان دادن پسماندهاي جامعه به روش هاي مهندسی و بهداشتی صورت می گیرد. متأسـفانه گاهـاً بـه دلیـل عـدم مـدیریت مناسـب و اسـتفاده از روشـهاي نامطلوب، سلامت جامعه و محیط زیست در معرض خطر قرار می گیرد. مدیریت داراي سه اصل اساسی کاهش، بازیافت و استفاده مجدد می باشد. روش هاي متعددي براي مدیریت پسماندها وجود دارد که از جمله آنها می توان به لندفیل، سوزاندن، کمپوستینگ، تصفیه بیولوژیکی و مکـانیکی، پیرولیـز و تبدیل به گاز نمودن اشاره کرد. در نواحی روستایی یا شهري، کشورهاي توسعه یافته یا توسعه نیافته، تولیدات صـنعتی یـا خـانگی و... تکنولـوژي هـاي مدیریت و دفع پسماندها متفاوت خواهد بود. در این مطالعه انواع روش هاي نوین مدیریت پسماند و مزایا و معایب آنها مورد بررسی قرار گرفته است.

واژه هاي کلیدي: پسماند، روش هاي نوین مدیریت و دفع

مقدمه

امروزه مدیریت مواد زائد جامد به عنوان یکی از مهمترین دغدغه هاي جوامع بشري مطرح مـی باشـد. افـزایش حجـم زبالـه هـا از یـک سـو و تنـوع و گوناگونی آنها از سوي دیگر بر پیچیدگی نحوه جمع آوري و دفع آنها می افزاید. گسترش علوم و فن آوري در زمینه هاي مختلف شیمی، فیزیک، پزشکی و دیگر زمینه ها موجب ورودانواع زباله هاي خطرناك حتی در داخل زباله هاي خانگی شده است. امروزه دیگر سیستم هاي جمع آوري و دفـع سـنتی زباله ها جوابگو نبوده و نمی تواند از آلودگی هاي زیست محیطی ناشی از انواع زباله هاي شیمیایی، میکروبی، رادیو اکتیو و… جلوگیري کند. تصویب قانون مدیریت پسماندها علیرغم وجود اشکالاتی در آن، می تواند بعنوان یکی از گامهاي مهم در راه ارتقاء وضعیت مدیریت مـواد زائـد جامـد در سـطح کشور باشد. بر اساس این قانون شهرداریها در محدوده شهرها براي اولین بار قانوناً و رسماً بعنوان ارگان مدیریت کننده زباله هاي خانگی شناخته شدند.

انجام طرح هاي پژوهشی و تحقیقاتی و یافتن سیستم هاي مناسب دفع زباله براي هر منطقه از کشور، افزایش بی رویه جمعیـت شـهرها، تغییـر الگـوي مصرف جوامع و ازدیاد سرسام آور مواد زاید جامد و همچنین فقدان روش هاي علمی و مدیریتی مؤثر در امر تولید، جمع آوري و دفع زباله هاي شـهري این موضوع را به عنوان یکی از معضلات جوامع شهري در کشورهاي در حال توسعه در آورده است. بطور کلی از نظر مهندسی بهداشت، دفع مـواد زائـد جامد یک مسئله عادي نبوده بلکه یک مشکل زیست محیطی می باشد، زیرا دفع غیر بهداشتی آن بطور محسوس در آلـودگی هـاي محـیط و گسـترش بیماري ها تأثیر دارد. ساکنین شهرها در معرض بیماري هاي منتقله توسط پاتوژنها و پارازیتهاي موجود در مواد زائد، مزاحمت ها و مخاطرات ناشـی از آن قرار دارند، همچنین زیانهاي اقتصادي ناشی از عدم کنترل مواد زائد جامد در مناطق شهري نیز قابل توجه است.[1]

مدیریت پسماند

پسماند از تولیدات غیر قابل اجتناب هر جامعه و مدیریت پسماند یکی از نیازهاي اصلی آن جامعه است. از اینرو استقرار سامانه مدیریت پسماند ضروري است. طبق تعریف مدیریت پسماند مواد زائد جامد، عبارت است از یک مجموعه مقررات منسجم و سیستماتیک راجع به کنتـرل تولیـد، ذخیـره سـازي، جمع آوري، حمل و نقل، پردازش و دفع مواد زائد جامد، منطبق بر بهترین اصول بهداشت عمومی، اقتصاد، حفظ منابع، زیبا شـناختی و سـایر ملزومـات زیست محیطی و آنچه مورد توجه عموم است که شامل روابط پیچیده میان بخشی بین رشته هایی مانندعلوم سیاسـی، برنامـه ریـزي شـهري و محلـی، اقتصاد، جغرافیا، جامعه شناسی، ارتباطات، آمار و بهداشت، محیط زیست و مهندسی باشد2]،3،.[4

مدیریت مواد زائد جامد در کشورهاي صنعتی تا قبل از دهه 1940 از سه عنصر موظف " تولید، جمع آوري و دفن" تشکیل می شد و از دهه 1990 بـه بعد به هشت عنصر موظف"کاهش در مبدأ، تولید، ذخیره و پردازش و اداره در محل، جمع آوري، حمل و نقل، پردازش و بازیافت، دفـع و مراقبـت هـاي بعد از دفع تبدیل شده است .[5]

در سیستم مدیریت مواد زاید جامد با توجه به میزان تولید و ترکیب پسماند گزینه هاي مختلفی براي مدیریت آن وجود دارد که علاوه بـر هزینـه هـاي اقتصادي، بار محیط زیستی مختلفی در بر دارند. در قرن بیستم فناوري هاي مدیریت پسماند توسعه قابل تـوجهی داشـته اسـت. تغییـر الگـوي مصـرف خانوارها، صنعتی شدن و افزایش درآمد خانوارها و توسعه راه ها و ارتباطات میزان سرانه تولید زبالـه را افـزایش و سـرانه و تولیـد و نـوع زبالـه تولیـدي روستاها را به شهر نزدیک کرده است. بر اساس یک مطالعه جامع توسط سازمان جهانی بهداشت((WHO عدم توجه به جمع آوري و دفع صـحیح زبالـه می تواند 32 مشکل زیست محیطی را فراهم نماید که مقابله با آنها به سهولت امکان پذیر نمی باشد.[6]

تا قبل از سال 1950 میلادي در بیشتر نقاط جهان، پسماند شهري بطور عمده در گودال هاي روباز دفع می شد. امـا امـروزه مـدیریت پسـماند شـهري شامل فناوریهاي پیشرفته است که سلامت اجتماع و محیط زیست را بیشتر تأمین می کند. مدیریت جامع مواد زاید جامد راهکـار اصـلی در برخـورد بـا پسماند شهري است. در مدیریت جامع پسماند علاوه بر دفن بهداشتی و زباله سوزها روشهاي دیگري مانند کمپوست و بازیافت هم اسـتفاده مـی شـود.
هدف از مدیریت جامع پسماند، بهینه کردن سامانه مدیریت پسماند است 7]،.[8

تکنولوژي هاي نوین مدیریت پسماند

روشهاي نوین لندفیل

دفع زایدات بصورت لندفیل یکی از رایج ترین روشهاي مدیریت مواد زاید جامد در دنیا می باشد. لندفیل ها به عنوان یک دریافت کننده عمـده زایـدات ناشی از دورریزهاي شهري، باقیمانده هاي صنعتی، مواد زاید ناشی از بازیافت و لجن فاضلاب عمل می کنند. لندفیل به دفن بهداشتی مواد زایـد جامـد شهري با استفاده از تجهیزات مهندسی شده اشاره دارد که نیاز به یک طرح مهندسی ویژه و دقت در ساخت و بهره برداري موثر دارد. این روش، یکی از بهترین روشهاي دفع مواد زاید جامد است اگر زمین به اندازه کافی در دسترس باشد. یک روش ایمن و ارزان قیمـت اسـت. علیـرغم سـادگی ایـن روش مشکلاتی وجود دارد که تنها توسط طراحی، ساخت و بهره برداري مناسب لندفیل می توان از آنها جلوگیري کرد. دسته بندي هـاي مختلـف تسـهیلات دفع مواد زاید جامد شهري عبارتند از: لندفیلهاي بیوراکتوري، لندفیل هاي بهداشتی، لندفیل هاي بهداشتی اصلاح شده و لندفیل هاي زایـدات انتخـاب شده.

- لندفیل هاي بیوراکتوري: لندفیل هاي بیوراکتوري مهندسی شده نوعی از لندفیل هاي جدید هستند که بـه منظـور بـه حـداقل رسـاندن نفـوذ آب حاصل از بارندگی و یا آب حاصل از ذوب برف به زایدات جامد طراحی شده اند. همچنین در این نوع از لندفیل ها حرکت شیرابه به آبهاي زیرزمینی بـه حداقل ممکن رسیده و تولید گاز در این لندفیل ها تحت شرایط کنترل شده قرار دارد. بطور کلی روش طراحی این نوع لندفیل ها کاهش اثـرات منفـی محل هاي لندفیل بر روي محیط زیست می باشد. مزایاي این لندفیل ها عبارتند از کاهش دوره زمانی تصفیه شیرابه، افزایش تولیـد گـاز متـان، تسـریع نشست زایدات و کاهش آلودگی زیست محیطی. تکنیک هاي استفاده شده براي ارتقاء تجزیه بیولوژیکی در این نوع از لندفیل ها عبارتند از خرد کردن زایدات، بازچرخش شیرابه و اضافه کردن مواد مغذي و لجن به آن، کنترل دما و رطوبت براي تجزیه بهتر زایـدات. ایـن لنـدفیل هـا مـی تواننـد انتشـار گازهاي گلخانه اي را به حداقل برسانند و بهبود سریع تر محیط زیست اطراف محل هاي دفن را فراهم کننـد. از همـه گزینـه هـاي در دسـترس بـراي مدیریت مواد زاید جامد دفع بصورت لندفیل شایع ترین روش براي مدیریت مواد زاید جامد در سراسر جهان می باشد.

مزایاي این لندفیل ها کاهش اثرات زیست محیطی، تولید محصولات نهایی که نیاز به لندفیل کردن ندارند، کاهش کلـی هزینـه هـاي لنـدفیل، کـاهش هزینه سرمایه گذاري تصفیه شیرابه و هزینه بهره برداري، کاهش در مراقبت ها و نگهداري بعد از بسته شدن لندفیل، کاهش کلی آلودگی هـاي زیسـت محیطی لندفیل که به علت کاهش غلظت آلودگی ها در طول دوره بهره برداري از لندفیل هاي بیوراکتوري می باشد1]،9،.[10

- لندفیل هاي بهداشتی: به عنوان تسهیلات دفعی تعریف می شوند که طبیعی بوده اما تسهیلاتی به انها افزوده شده اسـت ودر نـواحی کـه جمعیـت

5000 نفر یا بیشتر دارند، به کار گرفته می شوند. همه انواع زایدات جامد شهري را نیز می پذیرد. لندفیل هاي بهداشتی به ملزوماتی با همه معیارهـاي سایت بندي ، طراحی، بهره برداري و نگهداري لندفیل نیاز دارند.

- لندفیل هاي بهداشتی اصلاح شده: این لندفیل ها به عنوان تجهیزات دفعی تعریف می شوند که ممکن است همه انواع مواد زاید جامـد شـهري را بپذیرند. طبیعی هستند اما ضرورتاً در نواحی با جمعیت کمتر از 5000 نفر قرار گرفته اند که یک سیستم دفع مواد زاید ناحیه اي یا ادغام شده با جوامع همسایه می باشد . لندفیل بهداشتی انتشار متان، ترکیبات آلی غیر متانی و مواد سمی را به اتمسفر کـاهش مـی دهـد. حفاظـت در مقابـل پرنـدگان و جوندگان، خطر آتش سوزي و مشکلات مرتبط با بو کاهش یافته و آلودگی آب و زمین ناشی از شیرابه به حداقل می رسد. مزیت اصـلی حفـظ سـلامت عموم و محیط زیست است.

- لندفیل هاي زائدات انتخاب شده: تسهیلات دفعی هستند که انواع زایدات انتخاب شده قابل استفاده مجدد را می پذیرد. زایدات قابـل پـذیرش در این لندفیل ها شامل تخریب، دورریزهاي ساختمانی و تمیز کردن زمین((DLC، زایدات جامد صنعتی(همه زایدات خطرناك خزوجی) می باشـد. جـایی که عملیات بازیافت را نتوان انجام داد یا انجام آن ساده نباشد، زایدات حجیم نظیر وسائل بزرگ (کالاهاي سفید) و وسایل نقلیه موتـوري را میتـوان در این لندفیلها قرار داد. بطور کلی این لندفیل ها انواع کمی از مواد زاید را دریافت می کنند که باید به نواحی مجزاي محل تخلیه شوند. این لندفیلها بایـد محدود به موادي شوند که از طریق عملیات معمول نمی توانند مدیریت شوند. مواد ورودي به لندفیل باید براي جلـوگیري از ورود هـر نـوع مـاده مضـر پایش شوند.

تسهیلات موجود دفع در زمین باید جهت استفاده از تکنولوژي بهبود یافته و به منظور حفاظت از سلامت عموم و محیط زیست از شیر ابه سمی، حرکت متان و انتشارات گازها به کار روند. تسهیلات جدید باید با توجه به این اهداف ساخته می شوند . معیار سایت بندي باید بخوبی در بهبـود انتخـاب یـک محل مخصوص منتشر شود. لندفیل ها نباید در نواحی طبیعی توسعه نیافته قرار گیرند.[11]

هدف نهایی براي دفع در لندفیل ها باید جداسازي مواد زاید خطرناك و مواد بدون خطر و ایجاد یک لندفیل مناسب و تمیز با مدیریت مناسب شیرابه و کنترل گاز متان در طول دوره بهره برداري و بعد از بسته شدن لندفیل باشد. زمانی که این شرایط فراهم شد، لندفیل حاصل یک لندفیل بهداشتی مـی باشد. لندفیل هاي بهداشتی تنها گزینه دفع زمینی هستند که قادر به کنترل و کاهش موثر آلودگی آبهـاي سـطحی و زیرزمینـی، خطـرات بهداشـتی و فیزیکی براي کارگران بهداشتی و افرادي که زباله ها را جمع آوري می کنند و انتشار گاز متان می باشند. لندفیل هاي بهداشتی نیازمنـد بررسـی هـاي اولیه بیشتر و هزینه هاي عملیاتی بالاتري نسبت به روش هاي انباشتی کنترل شده می باشد12]، .[13

زباله سوزها

روش سوزاندن مواد زاید یکی از روش هاي نوین مدیریت مواد زاید جامد می باشد. زباله سوزي به احتراق زائدات در یک روش کنترل شـده بـه منظـور نابود ساختن یا تغییرشکل آن به مواد کم خطر ،کم حجم یا اجزاي قابل کنترل گفته می شود.یک زباله سوز بـه هـر کـوره اسـتفاده شـده بـراي فراینـد سوزاندن جامدات به منظور کاهش حجم زائدات توسط حذف مواد قابل احتراق گفته می شود.فرآیند سوزاندن زباله شامل سوزاندن بـا و بـدون بازیافـت انرژي می باشد.[14] زباله سوزها جرم مواد زائد تولید شده را کاهش می دهند و همچنین باعث کاهش استفاده ازسوختهاي فسـیلی مـی شـوند. روش سوزاندن زباله به وسیله زباله سوزها در بسیاري از کشورهاي توسعه یافته جهان به کار گرفته شده است. زبالـه سـوزها ممکـن اسـت بـراي دفـع دامنـه گسترده اي از مواد زائد شامل مواد زائد شهري، زائدات صنعتی، تجاري، بهداشتی و انواع مشخصی از مواد شیمیایی زائـد خطرنـاك و غیرخطرنـاك مـی باشد.به طور جهانی،زباله سوزها دومین روش انتخابی براي مدیریت مواد زائد هستند بعداز لندفیل ها.این تکنیک جهانی داراي مزایا و معـایبی نیـز مـی باشد.

مزایا: این روش داراي مزایایی نسبت به دیگر روشها می باشد،نیاز به زمین کم براي بهره برداري و داراي ملزومات متنوع بـراي کنتـرل آلـودگی ،کاهش حجم و وزن زائدات به ویژه زائدات حجیم با محتواي سوختی بالا.این کاهش می تواند 90 درصد حجم زائدات و 75 درصد از وزن زائدات را کـه در لند فیل می توانند دفن شود کم می کند. سوزاندن روش مفیدي براي دفع بعضی از زایداتی است که سم زدایی شده اند. تخریب زائـدات آلـی قابـل تجزیه بیولوژیک که اگر در لندفیل دفع شوند مقادیر قابل توجهی گاز لندفیل تولید می کنند(برآورد می شود بیش از 40 درصـد انتشـار گـاز متـان بـه اتمسفر از لندفیلهامی باشد[15] و بازیابی انزژي از مواد زائد آلی که داراي ارزش احتراق بالایی و جایگزینی بـراي سـوخت فسـیلی هسـتندنیز از ذیگـز مزایاي این روش می باشد. آب و هوا و تغییرات جوي تقریباً تأثیر مهمی در این روش ندارد.سوزاندن زباله در دستگاه هاي زباله سوز منـافع جنبـی نظیـر استفاده از حرارت ایجاد شده براي گرم کردن بویلرها و در نتیجه تولید انرژي بهره دارد.

معایب: رطوبت بالاي زائدات اغلب باعث نیاز به سوخت تکمیلی براي زباله سوزها می شود و همچنین تنوع زیاد ترکیب زباله هـا ي تولیـد شـده باعث می شود نتوان یک عملیات ثابت و بهینه را براي مدیریت پسماندها بدست اورد . بدون کنترل مناسب، زبالـه سـوزها مـی تواننـد بـا تولیـد کـردن ترکیبات دي اکسین و دفع فلزات سنگین دفع شده به آبها، آلودگی زیادي ایجاد کنند. تکنیکهاي مناسب هزینه سرمایه گذاري بالایی را در بر می گیرد و هزینه هاي نگهداري و تعمیرات نیز بسیار بالا می باشد.زباله سوز بر اساس میزان ارزش کالري زایدات طراحی می شـود. حـذف مـوادي ماننـد کاغـذو پلاستیک براي بازیافت ممکن است ارزش سوختی زایدات را کاهش دهد که این مسئله می تواند بر کارایی زباله سوز تأثیر بگذارد.

زیاله سوزها فرایندي هستند که انرژي زیادي نیاز دارندو هزینه سرمایه گذاري بالایی دارند و دوره بازگشت هزینه نیـز طـولانی مـی باشـد.احتمال ورود الاینده هاي خطرناك به اتمسفر اگر به طور دوره اي کنترل نشونددر این روش وجود دارد.عدم داشتن انعطاف پذیري در انتخاب عملیـات دفـع زائـداتو تولید باقیمانده هاي زائد جامدي که نیاز به مدیریت دارنداز دیگر مشکلات این تکنیک می باشد11]،13،.[16

ورمی کمپوست

یکی از بهترین روشهاي دفع زباله ها در مراکز بازیافت، تبدیل آنها به کمپوست است. کمپوست شامل جمع آوري زایدات آلی و تصفیه این مواد آلـی بـه روشی که محصولات تولیدي از این فرآیند به عنوان اصلاح کننده خاك به کار می رود. هرچیزي که بطور طبیعی قابل تجزیه باشد می توانـد کمپوسـت شود. یکی از نوین ترین روشهاي فراوري زباله هاي شهري بازیافت آن به صورت ورمی کمپوست است. در نتیجه این فراینـد، عـلاوه برکـاهش مشـکلات بهداشتی و زیست محیطی، مقادیر قابل توجهی کودآلی به نام ورمی کمپوست تولید می شود. کشور ایـران سـالیانه فقـط از منـابع زبالـه هـاي شـهري، ظرفیت توان تولید بیش از 4 میلیون تن کود آلی ورمی کمپوست را دارا می باشد. در سال 2003 میزان تولید ورمی کمپوست در ایسلند یک میلیون تن برآورد شده است. در کشور هندوستان 200/000 کشاورز در این بخش مشغول به کار هستند و یک شرکت نیز در همین کشور با داشتن 10 هـزار نفـر کارگر، ماهیانه 50 هزار تن ورمی کمپوست تولید میکند. کشاورزان کوبایی در جهت تولید و مصرف ورمی کمپوست تا آنجا پیشرفت داشته انـد کـه بـه جاي کودهاي شیمیایی نیز ازاین کود استفاده می کنند. بررسی ها نیز تأیید کننده همین مطلب است که ورمـی کمپوسـت را داراي موازنـه مناسـبی از عناصر غذایی دانسته اند بطوري که می تواند بعنوان کود کامل بصورت گرانوله مصرف شـود.[17] در حالیکـه در کشـور ایـران بـا دارا بـودن مشـکلاتی همچون بیکاري، کمبود مواد آلی خاکهاي کشور، گران بودن و مشکلات زیست محیطی کودهاي شیمیایی و ... کشـاورزان ایرانـی هنـوز بـا اسـم ورمـی کمپوست آشنا نیستند. استفاده از روش تولید ورمی کمپوست از دو جهت اهمیت دارد، نخست اینکه حجم زیادي از مواد زاید آلی با ایـن روش بازیافـت می شود و از نقطه نظر اقتصادي و محیط زیست مهم است. دوم اینکه استفاده از ورمی کمپوست تولید شده در اراضی کشـاورزي سـبب بهبـود کیفیـت خاك و رشد گیاهان میشود که صرفه اقتصادي فراوانی را می تواند بدنبال داشته باشد.

با توجه به محدودیت مکان هاي مناسب دفع انواع زباله ها و از سویی اثرات نامطلوب دفن زباله و سایر روش هاي حذف و یا کنترل زباله ها بـر سـلامت عمومی و محیط زیست، حرکت در جهت مدیریت بهینه پسماندها با نگاهی به توسعه پایدار از اهداف اصلی جوامع توسعه یافتـه و در حـال توسـعه مـی باشد. در همین راستا بازیافت زباله ها در رأس برنامه هاي مدیریت محیط زیسـتی کشـورها قـرار دارد. در فرآینـد کمپوسـت معمـولی از دسـتگاههاي مکانیکی براي هوادهی استفاده می شود ولی در ورمی کمپوست، کرم هاي خاکی عمل اختلاط، شخم زدن و هوادهی پسماندها را انجام مـی دهنـد کـه بدین وسیله فرایند تولید کرم خاکی و کمپوست شدن را تسریع می کنند. بر خلاف کمپوست توده اي، ورمی کمپوست عـلاوه بـر تولیـد کـود زیسـتی، توانایی تولید یک محصول بیشتر به نام کرم خاکی را دارد که در این حالت استفاده از کـرم خـاکی رونـد تجزیـه زبالـه هـا و پسـماندها را افـزایش مـی دهد.[18] ورمی کمپوست محصول تجزیه زیستی مواد آلی از طریق عمل متقابل بین کرم هاي خاکی و موجودات زنده بسیار ریز و در واقـع یـک کـود گیاهی با تخلخل و نفوذپذیري و قابلیت دارا بودن هواي کافی و بالا، ظرفیت مناسـب نگهـداري آب و فعالیـت میکروبـی اسـت. زبالـه هـا و مـواد زائـد کشاورزي، باغبانی، حیوانی، علف هاي هرز،مازاد آشپزخانه اي، انواع پسماندهاي غذایی و بسیاري از زباله هاي شهري را بعد از جداسازي مواد غیر قابـل تجزیه نظیر شیشه، پلاستیک و فلزات را می توان جهت تولید ورمی کمپوست مورد استفاده قرار داد. در جریان این تبدیل حدود200 میلیون لیترشیرابه زباله نیزتولید می شود که براي تقویت خاك و افزایش عملکرد گیاهان بطور معنی داري موثر است.[19] بیشترین سیستم تولید ورمی کمپوست کـه در دنیا استفاده می شود"روش بستر" است. مهمترین اشکال این سیستم این است که سطح کمی از بسترفضاي قابل توجهی را نسبت به مقدار نسـبتاً کـم زباله فرآوري شده می طلبد. در صورت استفاده از صنعت ورمی کمپوست براي از بین بردن زباله ها علاوه بر فرهنـگ سـازي تفکیـک زبالـه از مبـدأ بـه شهروندان، از 80 درصد مواد قابل بازیافت زباله ها می توان یک صنعت اقتصادي و تجاري را ایجاد نمود که علاوه بر کاهش زمان کمپوست نمودن زبالـه هامی توان ایجاد اشتغال مفید در سطح کشور نمود. در این روش با ایجاد یک سري تأسیسات بسیار ساده، شیرابه حاصل را جمع آوري نموده و پـس از یکسري فرایندهاي خاص آن را به کود مایع تبدیل کرده که به عنوان یک کود آلی غنی کاربرد زیادي در گلخانه ها و حتی تقویت گیاهان آپارتمـانی در منازل دارد.

مزایا: تولید مقدار زیادي کرم است که براي اهداف متعددي مورد استفاده قرار می گیرند. حاوي مواد مغذي مورد نیـاز بـراي رشـد گیاهـان در شکل قابل جذب نظیر نیترات، فسفات، کلسیم قابل تبادل، پتاسیم محلول و سایر مواد است. داراي سطح تماس مناسب و گسترده اي براي فعالیت هاي میکروبیودر نتیجه ماده سازي انواع مواد مغذي براي مصرف است. وجود مواد موثرو تنظیم کننده در رشد گیاهان نظیر اکسـین، سـیتوکینین هـا، مـواد هیومیک در ورمی کمپوست اثبات شده است. نداشتن آلودگی هاي زیست محیطی و تأثیرات سـوئی کـه متأسـفانه در حـال حاضـر بـدلیل اسـتفاده از کودهاي شیمیایی یکیاز بحران هاي زیست محیطی است. ازبزرگترین مزایاي ان، کاهش هزینه هاي انتقال و دفن زباله و نیز بازیافت مواد درزمان کوتـاه تر و استفاده موثر از آن می باشد. یکی از بهترین روشهاي دفع زباله هاي شهري تبدیل آن به کمپوست است که این علاوه بر کاهش مشکلات بهداشتی و زیست محیطی، نقش مهمی در تولید مواد آلی دارد. در نتیجه فعالیت هاي گوارشی کرم و بار میکروبی آن ارزش غذایی کود حاصل افزایش مـی یابـد.

کرم تولید شده در این سیستم را می توان پس از تیمارهاي لازم به عنوان یـک منبـع پروتئینـی ارزان قیمـت در صـنایع پـرورش دام، طیـور و ابزیـان جایگزین بخشی از منابع پروتئینی گران قیمت نمود.

وجود پاتوژن هاي گیاهی و انسانی مضر در برخی زباله ها. حذف این پاتوژن ها به مدیریت دقیق و موثر نیـاز دارد. در ایـن روش تولیـد مـداوم شـیرابه وگازهاي گلخانه اي دیده می شود. اگر این شیرابه در محیط رها شود و یا بطور مستقیم استفاده شود، قطعا به عنوان آلاینده محیط زیسـت مطـرح مـی گردد20]،21،.[22

در متن اصلی مقاله به هم ریختگی وجود ندارد. برای مطالعه بیشتر مقاله آن را خریداری کنید