بخشی از مقاله
چکیده
هدف از این مقاله بررسی تولیدات علمی در زمینه پیش دبستانی و بررسی وضعیت ایران در سطح جهان می باشد. این پژوهش با بهره گیری از روش علم سنجی انجام شده است. جامعه پژوهش را تولیدات علمی پژوهشگران حوزه پیش دبستانی داده های پایگاه استنادی آی.اس.آی بین سالهای 1895 تا پایان 2611 تشکیل داده است. داده های حاصل از پژوهش نشان دهنده این است که امریکا برترین کشور در حوزه تولیدات علمی در زمینه پیش دبستانی می باشد و دانشگاه کارولینا برترین دانشگاه در این حوزه است. عالوه بر این تولیدات علمی در این زمینه بین سال های 1895 تا 2611، 9 درصد رشد داشته که بیشترین مدارک چاپ شده مقاالت می باشد که بیش از 81 درصد آنها به زبان التین به چاپ رسیده است و کشور ایران در هیچ کدام از این رتبه بندی ها امتیازی را کسب نکرده است.
کلید واژه ها:. پیش دبستانی، تولیدات علمی
مقدمه
با توجه به اهمیت این دوره تحصیلی صاحبنظران و متخصصان تعاریف گوناگونی را برای این دوره ارائه دادهاند و هر کس به گونهای آن را تحلیل نموده است. عدهای آموزش و پرورش پیش از دبستان را هدایت جریان رشد طبیعی کودکان از تولد تا شش سالگی در زمینههای رشد عاطفی و اجتماعی، شناختی و حرکتی میدانند - سلطانی، - 1386 و گروهی از آن به عنوان دورۀ جدا شدن تدریجی از محیط خانه و آماده شدن برای انس گرفتن با کودکان دیگر و آشنایی با کار در مدرسه - صافی، - 1381 یاد کردهاند. در این دوره، به تناسب امکانات و مقتضیات هر کشور، کودکان سه تا شش ساله مورد پرورش قرار میگیرند. این دوره در جهان به تناسب سنین حضور کودکان در آن و اهداف خاص هر مرکز در مراکزی با نامهایی مانند خانه خردساالن، باغ کودکان، مدرسۀ مادرانه، باغچه کودک و کودکستان انجام میگیرد. - صافی، . - 1381
در واقع این مرحله از آموزش، اولین مرحله از آموزش و پرورش رسمی است که هدفها و محتوا و برنامهها و روشها و ابزارهای خاص خود را دارد و پایۀ مهمی برای سایر دوره های آموزش و پرورش عمومی است. این مرحله از آموزش را میتوان به دو دورۀ اصلی تقسیم کرد که دورۀ اول مربوط به کودکان شیرخواره و نوپا - از ماههای اول زندگی تا چهارسالگی - است و در کشور ما عمدتا مهد کودکها که زیر نظارت سازمان بهزیستی کشور هستند، رشد و پرورش کودکان را در این سنین را بر عهده دارند. اسالم معتقد است تمام کودکان دارای استعدادهای متنوع هستند که باید به شیوه صحیح رشد و پرورش یابد و این وظیفه اصلی والدین و مراکز آموزشی میباشد. اشاره روایات اسالمی به تربیت در خردسالی نشان میدهد که پرورش فکری از سنین پایین آغاز میشود - الحرالعالمی، . - 1392 حضرت محمد - ص - درباره کودکان فرموده است که هفت سال اول زندگی، کودکان سیادت و آقایی است بر پدر و مادر و هفت سال دوم را بنده و فرمانبردار پدر و مادر و هفت سال سوم را وزیر خانواده و مشاور پدر و مادر است - عطاران، . - 1392
در کشورهای مختلف محدوده سنی برای پذیرش در این دوره متفاوت است مثال در آلمان شامل کودکان 3 تا 0 ساله میشود. در انگلستان معموال کودکان بین سنین 2 تا 5 سال، در موسساتی از جمله مهد کودکها و کودکستانها به آموزش و پرورش مشغول هستند. در بلژیک این دوره شامل کودکان 2/5 ساله تا 0 ساله میشود و در روسیه کودکان بین 2 ماهگی تا 7 سالگی در مهد کودکها و کودکستانها پذیرفته میشود. در ایتالیا کودکان زیر سه سال را در مهد کودک و 3 ساله تا 0 ساله را در کودکستانها میپذیرند. در ژاپن کودکستانها، کودکان 3 تا 5 ساله را میپذیرند. در هند آموزش و پرورش پیش دبستانی به کودکان 2/5 ساله تا 0 ساله اختصاص دارد. در فرانسه کودکان را از 2 سالگی تا 0 سالگی و در سوریه کودکانی که سه سال تمام داشته باشند به مراکز پیش دبستانی راه مییابند. و در استرالیا نیز کودکان 3 تا 5 ساله را در کودکستانها میپذیرند.
آموزش و پرورش پیش دبستانی و دبستانی، به چگونگی تربیت کودکان سنین قبل و حین دبستان میپردازد. سنین ذکر شده برای این دو دوره متعدد و متفاوت است - کول، - 1381، و به علت اهمیت تربیت در این دوران، دانشمندان زیادی در این زمینه اظهار نظر کردهاند - مفیدی، . - 1371 کول - - 1381 نیز در برنامهای که برای کودکان پیش دبستانی طراحی میکند، آنها را از سه تا شش سال در نظر میگیرد. اما آدامز - 2611 - 4 معتقد است که، تعیین قطعی گروه سنی کودکان میتواند به مباحثه در مورد آموزشهای پیش دبستانی و دوران کودکی پایان دهد. او سنین سه، چهار و پنج سالگی را سنین پیش دبستانی میشناسد - به نقل از اسپارک؛ ترجمه نظری نژاد، . - 1308
آموزش و پرورش دوران کودکی اولیه در دوره معاصر، ریشه در اندیشههای متفکران اروپایی مثل کمنیوس، روسو، پستالوزی، فروبل، رابرت آون، خواهران مک میالن و مونته سوری دارد که نظریهها و عملکرد آنها، امروزه منبع اصلی فلسفه و کارهای تربیتی قرار گرفته است که برای تعلیم و تربیت تا سن 0 سالگی و تأثیر آن در دورههای بعدی اهمیت زیادی قائل شده اند. مجمع بین الملی آموزش همگانی در سال 1838 توصیه نمود: «آموزش و پرورش پیش از دبستان که به کودکان سنین پیش از آموزش اجباری اختصاص دارد؛ باید مورد توجه خاص مقامات آموزش و پرورش باشد و بتواند در دسترس همه کودکان قرار گیرد - عباسی .1392 ص. 3و. - 1
امروزه اگر چه واقعا در اکثر نقاط دنیا پیش دبستانی به عنوان اولین مقطع آموزش و پرورش عمومی پذیرفته شده است، ولی در بسیاری از مناطق جدا از مقطعبندی نظام آموزشی قرار گرفته است. گرچه در یکی، دو دهه اخر قرن بیستم اصالحات بسیاری در آموزش و پرورش در کشورهای مختلف انجام گرفته است و سعی شده با توجه نیاز هایشان، برنامه درسی متناسب تدوین گردد. اما با این وجود، امیدواریم در سالهای آینده شاهد آن باشیم که برنامهریزان درسی به طور جدی و بیش ازاین آموزش و پرورش پیش دبستانی را مورد توجه قرار دهند. با توجه به مطالب گفته شده در زمینه دوره پیش دبستانی و محدوده سنی مناسب برای حضور در این دوره اطالعات چندانی در حوزه پیش دبستانی در اختیار افراد جامعه وجود ندارد و این مستلزم تحقیقات بیشتر پژوهشگران در این حوزه می باشد. در بین کشور های دنیا امریکا نزدیک به نیمی از تحقیقات در حوزه پیش دبستانی را انجام داده است. با توجه به رشد 9 درصدی تولیدات علمی در حوزه پیش دبستانی نسبت به سی سال گذشته اما باز هم نسبت به اهمیتی که این دوره تحصیلی در آینده جوامع دارد و تاثیر که روی تربیت کودکان و یادگیری آنها در دوره های باالتر تحصیل دارد باز هم کم به نظر می رسد.
در کشور ایران نیز این دوره تحصیلی در دهه اخیر مورد توجه والدین قرار گرفته است و با توجه به فرهنگ سازی شدن، حضور در این دوره تحصیلی توسط آموزش و پرورش و رسانه های ملی ورود کودکان به این دوره تحصیلی و توجه به آن توسط والدین پر رنگ تر شده است. افزایش تحقیقات در حوزه پیش دبستانی می تواند به افزایش استاندارد ها در این دوره تحصیلی مرتبط باشد. با توجه به داده های آماری که بین سال های 1895 تا 2611 در پژوهش حاضر ارائه شده رشد تحقیقات را در زمینه پیش دبستانی در سه دهه اخیر نشان می دهد.کشور ایران در این بررسی ها جایگاهی را کسب نکرده است که این نشان دهنده کم توجهی محققان و پژوهشگران به این دوره تحصیلی می باشد. این در صورتی است که تولید علم در آموزش و پرورش پیش از دبستان و ارائه شواهد از عملکرد کشور های مختلف می تواند نقطه ضعف ها را اصالح و مزایای مستمر را برای کودکان و جامعه ایجاد نماید. بنابراین محققان و پژوهشگران می توانند برای دستیابی به کسب رتبه در تولیدات علمی به وسیله به اشتراک گذاشتن دانش تخصصی، انعکاس آن و همکاری با هم به انجام این مهم کمک نمایند.
سئواالت پژوهش
-1 ده کشور برتر در حوزه تولیدات علمی در زمینه پیشدبستانی در عرصه بینالمللی کدامند؟
-2 ده نویسنده برتر در حوزه تولیدات علمی در زمینه پیش دبستانی کدامند؟
-3 ده دانشگاه یا موسسه برتر در حوزه تولیدات علمی در زمینه پیش دبستانی کدامند؟
-1 روند تولدات علمی بین سال های 1895 تا 2611 چگونه بوده است؟
